قاعدگی یا پریود نامنظم علل و راههای درمان آن

14 عاملی که سبب چرخه قاعدگی نامنظم می‌شود

چرخه قاعدگی در هر فرد از روز اول دوره قاعدگی و تا شروع دوره بعدی محاسبه می‌شود. این دوره در هر خانمی متفاوت است، اما میانگین مدت ‌زمان در هر دوره قاعدگی که در نظر گرفته شده 28 روز است.

اگر این چرخه بیش از 35 روز یا کمتر از 21 روز رخ دهد، به‌عنوان دوره نامنظم چرخه قاعدگی شناخته می‌شود. عوامل متعددی می‌تواند سبب ایجاد چنین اختلالی در خانم‌ها شود. در ادامه هر یک از موارد را ذکر خواهیم کرد.

بارداری

بارداری یک از عواملی‌ست که سبب تاخیر در دوره قاعدگی می‌شود. همچنین برخی لکه بینی را نیز تجربه می‌کنند. اگر تاخیر قاعدگی همراه با موارد زیر باشد باید آزمایش‌های لازم را برای بارداری انجام دهند:

• حالت تهوع در صبح
• حساسیت به بو
• حساسیت در سینه
• احساس خستگی

مصرف قرص‌های هورمونی (ضد بارداری)

به گفته پزشکان متخصص زنان، مصرف قرص‌های ضد بارداری یا استفاده از دستگاه IUDs در رحم باعث قاعدگی نامنظم می‌شود، برخی اوقات لکه بینی نیز در بین مدت‌زمان قاعدگی وجود دارد. همچنین IUD منجر به افزایش شدت قاعدگی‌ها، بیش از حد معمول خواهد شد.

شیردهی

یکی از دلایلی که باعث برهم زدن هورمون در خانم‌ها می‌شود وجود پرولاکتین است که وظیفه تولید شیر را برعهده دارد. معمولا خانم‌ها در طی شیردهی قاعدگی‌های کم یا اصلا قاعدگی در این مدت برایشان وجود ندارد. پس از اتمام شیردهی، چرخه قاعدگی منظم خواهد شد.

پری منوپز

به حوالی یائسگی «پری منوپز» گفته می‌شود. معمولا خانم‌ها 4 الی 8 سال نشانه‌هایی مانند تغییرات در قاعدگی را در این دوران مشاهده می‌کنند. تغییراتی که در میزان سطح استروژن ایجاد می‌شود، منجر به طولانی‌تر یا کوتاه‌تر شدن مدت ‌زمان قاعدگی خواهد شد.

سایر علائم این عارضه شامل موارد زیر است:

• گرگرفتگی
• تغییرات در خلق‌وخو
• خشکی واژن
• تعریق در شب
• سخت خوابیدن

تخمدان پلی‌کیستیک

کیست تخمدان یکی از دلایل رایج قاعدگی نامنظم و برهم خوردن چرخه قاعدگی است. برخی از خانم‌هایی که دچار چنین عارضه‌هایی هستند قاعدگی را تجربه نمی‌کنند و در برخی خونریزی‌های شدیدی وجود دارد. کیست تخمدان با مشکلات دیگری همچون موارد زیر همراه است:

• چاقی
• الگوی طاسی مردانه
• ناباروری
• موهای زائد در بدن و صورت

مشکلات تیروئید

هم پرکاری و هم کم‌کاری تیروئید، به‌نوعی می‌تواند در اختلالات قاعدگی نقش مهم داشته باشد.

کم‌کاری تیروئید

اگر تیروئید کم‌کار باشد، قاعدگی‌های طولانی و شدید مشاهده می‌شود. علاوه بر این نشانه‌هایی همچون خستگی و افزایش وزن نیز در افراد مبتلا به تیروئید پرکار مشاهده شده است.

پرکاری تیروئید

افرادی که پرکاری تیروئید دارند، پریودهای بسیار سبک و کوتاه مدتی را نسبت به حد معمول تجربه می‌کنند. در پرکاری تیروئید علاوه بر اختلال در دوره قاعدگی با مشکلات دیگری همچون موارد زیر همراه است:

• کاهش وزن ناگهانی
• تپش قلب
• عصبی بودن
• استرس و اضطراب

همچنین تورم در ناحیه گردن یکی دیگر از نشانه‌هایی است که خبر از اختلال در تیروئید می‌دهد و منجر به ایجاد تداخل در چرخه قاعدگی خواهد شد.

فیبروم رحمی

فیبروم‌ها تومورهای خوش خیمی هستند که در دیواره عضلانی رحم ایجاد می‌شود. اکثر فیبروم‌های ایجاد شده غیر سرطانی است و اندازه آن می‌تواند به اندازه یک دانه سیب یا به بزرگی یک گریپ فروت باشد.

فیبروم‌ها منجر به پریودهای شدید، دردناک و گاهی کم‌خونی نیز می‌شود. همراه با چنین نشانه‌هایی علائم دیگری همچون موارد زیر در افراد ایجاد می‌شود:

• احساس درد و فشار بر لگن
• درد در کمر و پاها
• درد هنگام رابطه جنسی

بیشتر فیبروم‌های ایجاد شده نیازی به درمان ندارند. در صورت بروز کم‌خونی، پزشک متخصص زنان با تجویز داروهای مربوطه سعی بر برطرف کردن چنین مشکلی در خانم‌ها خواهد داشت.

آندومتریوز

آندومتریوز از مشکلات رایجی است که در هر 10 خانم یک نفر در سن باروری دچار این عارضه می‌شود. در این عارضه بافت داخلی رحم خارج از رحم رشد می‌کند. آندومتریوز سبب قاعدگی بسیار دردناک و طولانی، خونریزی‌های شدید و خونریزی بین دوره‌ها می‌شود.

علائم دیگر این بیماری شامل موارد زیر است:

• ناباروری
• درد در دستگاه گوارش
• حرکات دردناک روده
• درد در حین یا بعد از رابطه جنسی

اضافه وزن و چاقی

تحقیقات انجام شده در این خصوص نشان می‌دهد افرادی که دچار اضافه وزن هستند سطح هورمون و انسولین در آنها بیش از سایرین است. این مقدار از انسولین و هورمون‌ها در اختلال چرحه قاعدگی بی‌تأثیر نخواهد بود. افزایش وزن با کم کاری نیز تیروئید مرتبط است که این دو عامل خود می‌تواند سبب قاعدگی نامنظم شود.

کاهش شدید وزن و اختلال در اشتها

کاهش وزن شدید باعث توقف عادت ماهانه می‌شود. عدم دریافت کالری مورد نیاز در تولید هورمون و تخمک‌گذاری تأثیرات بسزایی دارد. افراد دچار کمبود وزن علاوه بر داشتن اختلالات در قاعدگی، احساس خستگی، سردرد و ریزش مو نیز خواهند شد.

ورزش بیش از حد

تحقیقات نشان می‌دهد که انجام ورزش بیش از حد با هورمون‌های مربوط به قاعدگی ارتباط مستقیمی دارد. خانم‌هایی که ورزش‌های سنگین و فشرده انجام می‌دهند ممکن است مدتی قاعدگی را تجربه نکنند (آمنوره). مصرف مواد غذایی حاوی کالری بیشتر یا انجام تمرینات سبک‌تر چنین مشکلی را برطرف خواهد کرد.

استرس و اضطراب

هنگامی که فردی به‌صورت مدام دچار استرس می‌شود، تداخلاتی در هورمون‌های مغزی او ایجاد می‌شود. یکی از هورمون‌هایی که تحت تأثیر استرس قرار می‌گیرد، مربوط به چرخه قاعدگی است. این افراد باید برای درمان به دنبال راهی برای کاهش استرس باشند تا چرخه قاعدگی در حالت عادی و نرمال قرار گیرد.

استفاده برخی از داروها

استفاده بعضی از داروها می‌تواند تغییراتی را بدن ایجاد کند. داروهایی که باعث اختلال در چرخه قاعدگی می‌شود شامل موارد زیر است:

• هورمون درمانی
• داروهای تیروئید
• رقیق‌کننده خون
• داروهای صرع
• داروهای ضد افسردگی
• داروهای مربوط به شیمی درمانی
• آسپرین
• ایبوپروفن

در صورت بروز عارضه‌هایی همچون نامنظی در قاعدگی با پزشک متخصص درمیان بگذارید تا چاره‌ای برای درمان این مشکل اندیشیده شود.

آندومتر و سرطان درهانه رحم

آندومتر و سرطان رحم با نشانه و عارضه‌هایی در بیماران همراه است. یکی از مشکلات رایج آن اختلالت در قاعدگی است. قاعدگی‌های شدید، خونریزی در حین یا بعد از رابطه جنسی و همچنین ترشحات غیرعادی از نشانه‌های این بیماری است. در برخی موارد تنها راه درمان سرطان رحم، برداشتن رحم یا لاپاراسکوپی هیسترکتومی است.

در چه مواقعی باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کرد؟

همانطور که گفته شد دلایل مختلفی وجود دارد که باعث بروز قاعدگی نامنظم و اختلال در چرخه قاعدگی در خانم‌ها می‌شود. مواقعی که می‌بایست به پزشک متخصص مراجعه کرد:

• قاعدگی که بیش از سه ماه متوقف شود و فرد باردار نباشد.
• قاعدگی به‌طور ناگهانی نامنظم شود.
• قاعدگی که بیش از 7 روز به‌طول انجامد.
• در صورتی که خونریزی به‌حدی باشد که در یک ساعت بیش از یک پد بهداشتی استفاده شود.
• در طول دوره قاعدگی احساس درد شدیدی وجود داشته باشد.
• دوره قاعدگی کمتر از 21 روز یا بیش از 35 روز باشد.
• بین دوره‌های قاعدگی لکه بینی وجود داشته باشد.
• علائم دیگر مانند ترشحات یا تب را تجربه کنند.

هنگام مراجعه به پزشک، در خصوص سابقه بیماری‌های شما سوال خواهد شد:

• میزان فعالیت‌هایی که انجام می‌دهید.
• تغییرات وزنی که اخیراً داشته‌اید.
• هرگونه استرس و مسائل عاطفی که به تازگی تجربه کرده‌اید.
• آیا سابقه بیماری‌های مقاربتی داشتید یا خیر.

سرطان رحم

معایناتی که برای تشخیص قاعدگی نامنظم برای شما انجام می‌گیرد به شرح زیر است:

• سی‌تی‌اسکن
• ام آر آی
• سونوگرافی لگن و واژن
• آزمایش خون
• معاینه لگن
• سونوگرافی شکمی

چه درمان‌هایی برای رفع پریود نامنظم خانم‌ها وجود دارد؟

درمانی که برای بیماران در نظر گرفته می‌شود، بسته به علت ایجاد مشکل خواهد بود. گاهی ممکن است برخی از عوامل زمینه‌ای دچار چنین ایجاد مشکلی شده باشد. به‌طور کلی درمان‌هایی که برای بیماران در نظر گرفته می‌شود به شرح زیر است:

• مصرف داروهای پیشگیری از بارداری
• استفاده از آی یو دی هورمونی
• مصرف داروهای مربوط به تیروئید
• متفورمین
• کاهش یا افزایش وزن
• انجام تمرینات ورزشی
• مصرف مکمل‌های ویتامین D

تکنیک‌هایی جهت کاهش استرس مانند:

• یوگا
• مدیتیشن
• تنفس عمیق

به هر دوره از قاعدگی‌های خود توجه داشته باشید

در حین درمان باید به نظم قاعدگی خود و هرگونه تغییرات غیرطبیعی که ایجاد می‌شود، دقت داشته باشید تا در صورت وجود مشکلی بتوانید در زمان مناسبی با پزشک خود درمیان بگذارید. بلافاصله پس از شروع دوره پریود تاریخ را یادداشت کرده و تا دوره بعدی مدت زمان آن را محاسبه کنید. به‌طور کلی مواردی که باید در نظر گرفته شود به شرح زیر است:

• در صورتی که با علائمی همچون سردرد، گرفتگی عضلات، نفخ شکم، حساسیت در سینه و تغییرات در خلق‌وخو مواجه شده‌اید.
• چه زمانی پریود یا خونریزی شما شروع می‌شود؟ آیا دیرتر یا زودتر از زمان موعود بوده است یا خیر؟
• میزان خونریزی شما چقدر بوده است، در طول روز از چندین پد بهداشتی استفاده می‌کنید.
• شدت علائم قاعدگی، مانند گرفتگی عضلات، کمردرد، دل‌درد و سایر علائم غیر قابل تحمل می‌بایست توجه شود.
• پریود شما در این ماه طی چند روز بود؟ آیا کمتر یا بیشتر از دوره قبل بوده است یا خیر؟

با در نظر گرفتن تمامی این موارد می‌توانید متوجه روند بهبود و بازگشت به حالت طبیعی بدن خود شوید و در صورت غیرطبیعی بودن علائم هر ماه، این موضوع را با پزشک خود درمیان بگذارید.

کلام آخر

قاعدگی‌های نامنظم می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که برخی از آنها از اهمیت زیادی برخوردار نیست و تنها با مصرف دارو در مدت کوتاهی می‌توانید مشکل خود را برطرف کنید. اما برخی از علائم غیرطبیعی و نامنظم بودن پریود می‌تواند نشان از خطرات جدی برای سلامتی شما باشد.

به هر حال در مواقعی که عدم تعادل در قاعدگی وجود دارد، باید با پزشک درمیان بگذارید تا علت دقیق چنین مشکلی را جویا شود. به‌طور کلی داشتن یک رژیم غذایی مناسب، انجام تمرینات ورزشی روزانه و کاهش استرس در طول زندگی می‌تواند تأثیر زیادی در درمان شما داشته باشد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: بیمارستان و زایشگاه حضرت مریم کرج