آشنایی با انواع بیمارهای گوش و راه های درمان آن

در این مقاله با انواع بیماری گوش و راه های درمان آن آشنا می شوید

گوش انسان دستگاه مهم و پیچیده‌ای در بدن است که اغلب ما تنها از یکی از وظایف آن آگاه هستیم و از اهمیت خاص آن بی اطلاع هستیم. دستگاه شنوایی و تعادل در گوش انسان قرار دارد و علاوه بر شنوایی اصوات مختلف، گوش ها وظیفه ای حیاتی در برقراری و حفظ تعادل بدن ما دارند. با توجه به این موضوع هر اختلال کوچکی در عملکرد این عضو موجب سرگیجه و عدم تعادل، کاهش شنوایی و خطراتی برای مغز می شود.

گوش انسان از سه قسمت تشکیل شده است:

گوش داخلی، میانی و خارجی

گوش داخلی

شامل گیرنده های عصب شنوایی و تعادلی که به مغز می روند.

گوش میانی

استخوانچه های موجود در گوش میانی (رکابی، چکشی و سندانی) وظیفه انتقال صوت از پرده را به گوش داخلی دارند.

گوش خارجی

شامل مجرا و لاله گوش است.

مجرا توسط پرده گوش از گوش میانی جدا می شود. اغلب بیماری های طبی گوش انسان مانند مواردی که در این مقاله لیست شده اند، می توانند سلامت شنوایی و تعادلی بدن را تحت تاثیر قرار دهند. در موارد بسیاری، درمان این بیماری ها و سایر علل کم شنوایی، سبب بازگشت شنوایی می شود و گوش به حالت طبیعی خود باز می گردد. برخی از بیماریها اگر به موقع تشخیص و درمان نشوند منجر به اختلالات و مشکلات غیر قابل بازگشت، کم شنوایی و در موارد حادتر ناشنوا شدن می شود. اگر تصور می کنید شما یا اعضای خانوادتان مشکل شنوایی دارید، با مراجعه به پزشک متخصص می توانید از سلامت گوش هایتان اطمینان حاصل نمایید. با توجه به پیچیدگی عملکرد و ساختمان گوش عوامل مختلفی می تواند موجب اختلال در آنها شود.

انواع بیماری های گوش

عفونت های گوش

عفونت های گوش جز مهمترین عوامل در ایجاد بیماری ها و کاهش شنوایی است و در زیر عفونت ها را در سنین و بیماریهای مختلف بررسی می کنیم.

عفونت های زمان جنینی

ابتلا مادر به سرخجه در زمان بارداری می تواند موجب آسیب شنوایی و بروز برخی اختلالات در گوش نوزاد شود. عفونت های در بدو تولد و نوزادی مانند آنفولانزا، اوریون، سرخک و... هم ریسک بالایی دربروز کم شنوایی در نوزاد خواهد داشت.

اتیب سروز

مهمترین دلیل کم شنوایی در اطفال التهاب های بدون عفونت در گوش میانی است که با علایم تب و درد همراه است. اوتیت سروز اگر درمان نشود باعث ایجاد عفونت مزمن می شود که سبب پارگی پرده گوش می شود. این عارضه موجب افت شنوایی، فلج عصب صورت، ترشحات عفونی گوش، آبسه مغزی، سرگیجه و مننژیت می شود. درمان این بیماری تجویز دارو و در مواردی جراحی است. در رده سنی یک تا 10 سالگی، عفونت ها در گوش میانی بسیار شایع هستند و درمان آن نیز معمولا ساده است. علایم عفونت گوش بعد از انواع تب ها و سرماخوردگی شروع و شامل درد در گوش، بی اشتهایی و تب می باشد. با درمان به موقع، عارضه ای از عفونت یا مشکلات ثانوی نمی ماند.

اتواسکلروز

در سنین نوجوانی و جوانی ظاهر می شود. اتواسکلروز بیماری شایعی است که به دلیل چسبندگی در استخوانچه های موجود در گوش میانی به وجود می آید. درمان آن با جراحی است و یا با تایید پزشک سمعک تجویز می شود

منیر menieres

از بیماری های گوش شایع و پیشرونده است که در این بیماری فشار گوش داخلی افزایش می یابد. علایم آن شامل کاهش شنوایی، وزوز گوش، سرگیجه و پری گوش است.

بیماریهای گوش ارثی

مهمترین دلیل در کری و کاهش شنوایی عمیق، بیماری های گوش ارثی هستند. این اختلالات از زمان جنینی و تولد بروز یافته و در بعضی موارد بعد از 20 سالگی ادامه می یابد. سابقه فامیلی مهمترین نقش را در مشکلات گوش دارد.

ضربه به گوش ها

از عوامل آسیب رسان به گوش ها انواع ضربه هاست. سوانح رانندگی، ضربه به سر، سقوط از ارتفاع، سیلی و..... موجب آسیب با درجه خفیف تا از دست دادن تعادل و شنوایی می شود. بسته به شدت ضربه، صدمات آن به ساختمان گوش متغیر است.

بیماری خود ایمنی در گوش

بیماری های گوش داخلی (AIED) حالت التهابی در گوش داخلی است. تشخیص سریع بالینی در این بیماری مهم است. زمانی که سیستم ایمنی بدن سلول های گوش داخلی را با ویروس یا باکتری اشتباه می گیرد و به آنها حمله می کند، شاهد این بیماری هستیم.

علایم بیماری خود ایمنی گوش

احساس پری گوش، کاهش شنوایی و پیشرفت آن، وزوز گوش و سرگیجه است. درمان این بیماری گوش دارویی است. در برخی موارد با صلاحدید پزشک استفاده از سمعک یا کاشت حلزون توصیه می شود.

پارگی پرده گوش

وجود یک سوراخ یا پارگی در پرده صماخ که با کاهش شنوایی و درد همراه است. بدن قابلیت ترمیم این پرده را دارد و در بعضی موارد این ترمیم اتفاق می افتد، در برخی موارد نیز جراحی لازم است. افت شنوایی در پارگی پرده صماخ گوش بستگی به نوع و اندازه سوراخ و علت آن دارد.

کم شنوایی ناشی از مسمومیت های دارویی

این نوع کم شنوایی ها از اهمیت بالایی برخوردارند و سریعا مصرف دارو باید قطع شود. داروهای مضر برای گوش اکثرا از خانواده آمینوگلیکوزیدها از قبیل استرپتومایسین، دی هیدرواسترپتومایسین، کانامایسین، کنین، سالیسیلات است که هر کدام از این داروها تاثیر خاصی بر سیستم گوش دارد.

وزوز گوش

وزوز گوش ممکن است واقعی یا ذهنی باشد که تشخیص آن با پزشک است. در افرادی که مبتلا به وزوز گوش هستند، صدای زنگ به طور منقطع یا مداوم در گوش ها شنیده می شود. وزوز اغلب علامتی برای بیماری های گوش یا سایر بیماری ها است. برای اطلاعات بیشتر مقاله وزوز گوش را در سایت ما بخوانید.

پیر گوشی

کم شنوایی ناشی از بالا رفتن سن را اصطلاحا پرسبیکوز می نامند. تغییراتی که با پیر شدن در بدن اتفاق می افتد و با کاهش شنوایی در گوش ها بروز می کند. روند این بیماری در ابتدا با کاهش شنوایی در فرکانسهای بالا و بعد از آن در فرکانسهای متوسط و در نهایت فرکانسهای پایین است.

کم شنوایی ناشی از نویز

قرارگیری مداوم در محیط های شلوغ و صداهای بلند، قدرت شنوایی را کاهش می دهد. این عارضه بیشتر در افرادی که در کارخانه ها مشغول به کار هستند و در موسیقی دان ها شایع است. امروزه با رونق انواع هدفون ها و هدست ها در میان جوانان و گوش دادن به انواع موسیقی ها با صدای بلند و نامتعارف، شاهد آسیب های جدی و بازگشت ناپذیری هستیم. برای جلوگیری از اینگونه آسیب ها، در محل کار بایستی از تجهیزات کاهنده صدا و محافظ های صوت استفاده شود و همچنین دوری از محیط های شلوغ و پر صدا و عدم استفاده از هدفون توصیه می شود.

درمان بیماری های گوش

درمان کم شنوایی ها و اختلالات در گوش ها به سه دسته تقسیم می شود.

1. درمان های طبی گوش
2. جراحی گوش
3. توان بخشی گوش

تشخیص به موقع در تشخیص بیماری های گوش تاثیر بسزایی در جلوگیری از افت شنوایی دارد. علاوه بر تشخیص، درمان و استفاده منظم از داروها نیز بسیار موثر است. برای دستیابی به درمان کامل و نتیجه ای مطلوب با دقت به دستورات پزشک عمل کنید. سستی در مصرف داروها و عدم رعایت این دستورات توسط بیمار، آسیب های جبران ناپذیری را به بار می آورد

بیماری عفونت گوش چه علائمی دارد؟

بیماری عفونت گوش، گاهی اوقات اوتیت میانی حاد نامیده می شود. گوش میانی، فضای پر از هوا در پشت پرده گوش است که شامل استخوان های ارتعاشی کوچک گوش است. کودکان بیشتر از بزرگسالان به عفونت گوش مبتلا می شوند.
گوش انسان ساختار پیچیده ای دارد و به عوامل خارجی مختلف حساس است. بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری عفونت گوش ممکن است برای مدت طولانی یا با کاهش شنوایی خفیف مورد توجه قرار نگیرند. اگر به موقع به پزشک مراجعه نکنید، ناشنوایی جزئی یا کامل غیر قابل برگشت ممکن است ایجاد شود.
عفونت گوش زمانی رخ می دهد که گوش با عفونت باکتریایی یا ویروسی عفونی شود. این مشکل می تواند به دلیل تجمع مایع در گوش بسیار دردناک باشد. این نوع عفونت می تواند مزمن یا حاد باشد. عفونت های حاد گوش بدون توجه به مدت زمان آن دردناک هستند، در حالی که عفونت مزمن گوش می تواند آسیب جبران ناپذیری به گوش میانی و داخلی ایجاد کند.

انواع عفونت گوش

سه نوع اصلی عفونت گوش وجود دارد که با سه عنصر اصلی گوش مطابقت دارند: گوش داخلی، میانی و بیرونی، یعنی:

– عفونت گوش داخلی

عفونت گوش داخلی درونی ترین قسمت گوش شما را تحت تاثیر قرار می دهد. گوش داخلی حاوی هزارتویی است که مسئول تعادل است. حلزون گوش، بخشی از هزارتو، عضوی حلزونی شکل است که ارتعاشات صدای گوش میانی را به نشانگرهای الکتریکی تبدیل می کند. عصب شنوایی این قرائصداها را از حلزون گوش به مغز منتقل می کند.

– عفونت گوش میانی

گوش میانی ناحیه پشت پرده گوش است و بین پرده گوش و گوش داخلی قرار دارد. 3 استخوان ریز در داخل گوش میانی وجود دارد که عبارتند از: استخوان مالئوس، سندان و رکابی.
این استخوان ها برای انتقال ارتعاشات صوتی از پرده گوش به گوش داخلی عمل می کنند. به عفونت گوش میانی اوتیت میانی نیز گفته می شود که به دلیل تجمع مایع در پشت پرده گوش ایجاد شده و می تواند باعث تورم آن شود.
همراه با گوش درد، ممکن است احساس پری گوش خود را نیز تجربه کنید. یکی از علائم اوتیت میانی تب است، همچنین ممکن است مشکلات شنوایی نیز وجود داشته باشد.

– عفونت گوش خارجی

، گوش خارجی بخشی از گوش است که از پرده گوش فراتر رفته و از سر خارج می شود. عفونت گوش خارجی که گوش شناگر نیز نامیده می شود، اوتیت خارجی نیز نامیده می شود. این مشکل معمولاً با بثورات خارش دار شروع می شود. گوش نیز ممکن است دردناک، قرمز و متورم شود. این نوع عفونت گوش به طور منظم به دلیل آبی که پس از حمام یا استخر در گوش باقی می‌ماند، ایجاد می‌شود. رطوبت به شرایط مطلوبی برای رشد و تولید مثل باکتری ها تبدیل خواهد شد. اگر گوش بیرونی شما توسط ابزارهایی که استفاده می کنید خراشیده شود یا با انگشتان یا ناخن های خود آن را لمس کنید، ممکن است عفونت باکتریایی رخ دهد.

علائم عفونت گوش

علائم و نشانه های رایج عفونت گوش در کودکان

– گوش درد، به خصوص هنگام دراز کشیدن
– کشیدن گوش ها
– مشکلات خواب
– گریه کردن بیشتر از حد معمول
– مشکل در شنیدن یا پاسخ دادن به صداها
– از دست دادن تعادل
– تب 100 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یا بالاتر
– تخلیه مایع از گوش
– سردرد
– از دست دادن اشتها

علائم بیماری عفونت گوش در بزرگسالان

– گوش درد
– تخلیه مایع از گوش
– مشکل شنوایی

علل عفونت گوش

عفونت گوش توسط یک باکتری یا ویروس در گوش میانی ایجاد می شود. این عفونت اغلب ناشی از یک بیماری دیگرمانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا آلرژی است که باعث احتقان و تورم مجرای بینی، گلو و شیپور استاش می‌شود.

نقش شیپور استاش درگوش

شیپورهای استاش یک جفت شیپور باریک هستند که از هر گوش میانی به سمت بالا در پشت گلو، پشت مجرای بینی کشیده می شوند. در انتهای گلو این لوله ها باز و بسته می شوند و باعث موارد زیر می شوند:
– تنظیم فشار هوا در گوش میانی
– هوا را در گوش تازه می ‌کنند
– ترشحات معمولی را از گوش میانی تخلیه می ‌کنند.
تورم شیپور استاش ممکن است باعث مسدود شدن یا تجمع مایعات در گوش میانی شود. این مایع می تواند عفونی شده و علائم عفونت گوش را ایجاد کند.
در کودکان، شیپور استاش باریک تر و افقی تر است، که تخلیه آنها را دشوارتر می کند در نتیجه احتمال گرفتگی آنها، افزایش می یابد.

نقش آدنوئیدها

آدنوئیدها دو بافت کوچک در پشت بینی هستند که اعتقاد بر این است که در فعالیت سیستم ایمنی نقش دارند.
از آنجایی که آدنوئیدها در نزدیکی دهانه شیپور استاش قرار دارند، تورم آدنوئیدها ممکن است این لوله ها را مسدود کند. این می تواند منجر به عفونت گوش میانی شود. تورم و تحریک آدنوئیدها بیشتر در عفونت گوش کودکان نقش دارد، زیرا کودکان آدنوئید نسبتا بزرگتری نسبت به بزرگسالان دارند.

بیماری عفونت گوش چه علائمی دارد؟

شرایط مرتبط

شرایط گوش میانی که ممکن است با عفونت گوش مرتبط باشد یا منجر به مشکلات مشابه گوش میانی شود، عبارتند از:
اوتیت میانی با افیوژن، یا تورم و تجمع مایع (افیوژن) در گوش میانی بدون عفونت باکتریایی یا ویروسی، ممکن است به این دلیل رخ دهد که تجمع مایع پس از بهبود عفونت گوش ادامه می یابد. همچنین ممکن است به دلیل برخی اختلالات یا انسداد غیر عفونی شیپور استاش رخ دهد.
اوتیت میانی مزمن همراه با افیوژن زمانی رخ می دهد که مایع در گوش میانی باقی بماند. این امر کودکان را مستعد ابتلا به عفونت های جدید گوش می کند و ممکن است شنوایی را تحت تأثیر قرار دهد.
اوتیت میانی چرکی مزمن، نوعی عفونت گوش است که با درمان های معمول از بین نمی رود. این می تواند منجر به ایجاد سوراخ در پرده گوش شود.

نحوه تشخیص عفونت گوش

پزشک معمولاً می تواند عفونت گوش یا بیماری دیگری را بر اساس علائم بیمار و معاینه تشخیص دهد. پزشک احتمالاً از یک ابزار بنام اتوسکوپ برای مشاهده گوش ها، گلو و مجرای بینی استفاده می کند و همچنین احتمالاً به تنفس کودک با گوشی پزشکی گوش می دهد.

اتوسکوپ پنوماتیک

ابزاری به نام اتوسکوپ پنوماتیک اغلب تنها ابزار تخصصی است که پزشک برای تشخیص عفونت گوش به آن نیاز دارد. این ابزار پزشک را قادر می سازد تا به گوش نگاه کند و در مورد وجود مایع پشت پرده گوش قضاوت کند. با استفاده از اتوسکوپ پنوماتیک، پزشک به آرامی هوا را روی پرده گوش قرار می دهد. به طور معمول، این هوا باعث حرکت پرده گوش می شود. اگر گوش میانی پر از مایع باشد، پزشک حرکت پرده گوش را کمی مشاهده می‌کند.

تست های اضافی

در صورت وجود هر گونه شک در مورد تشخیص، عدم پاسخ به درمان های قبلی، یا وجود سایر مشکلات طولانی مدت یا جدی، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را انجام دهد که شامل موارد زیر هستند:

تمپانومتری

این تست حرکت پرده گوش را اندازه گیری می کند. دستگاهی که مجرای گوش را می‌بندد، فشار هوا را در کانال تنظیم می ‌کند که باعث حرکت پرده گوش می‌شود. این دستگاه میزان حرکت پرده گوش را اندازه گیری می کند و اندازه گیری غیرمستقیم فشار داخل گوش میانی را فراهم می کند.

بازتاب سنجی آکوستیک

این آزمایش میزان بازتاب صدا از پرده گوش را اندازه گیری می کند (اندازه گیری غیرمستقیم مایعات در گوش میانی). به طور معمول، پرده گوش بیشتر صدا را جذب می کند. با این حال، هر چه فشار مایع در گوش میانی بیشتر باشد، پرده گوش صدای بیشتری منعکس می کند.

تمپانوسنتز

پزشک ممکن است از لوله کوچکی استفاده کند که پرده گوش را سوراخ کند تا مایع گوش میانی را تخلیه کند. این مایع برای ویروس ها و باکتری ها آزمایش می شود. اگر عفونت به درمان های قبلی به خوبی پاسخ نداده باشد، این درمان می تواند مفید باشد.

تست های دیگر

اگر کودک چندین عفونت گوش یا تجمع مایع در گوش میانی داشته است، پزشک ممکن است کودک را به یک متخصص شنوایی (شنوایی شناس)، گفتار درمانگر یا درمانگر رشد برای آزمایش های شنوایی، مهارت های گفتاری، درک زبان یا توانایی های رشدی ارجاع دهد.

درمان

بیشتر عفونت‌ها به خودی خود طی یک تا دو هفته بدون هیچ درمانی برطرف می‌شوند.
برخی شواهد نشان می دهد که درمان با آنتی بیوتیک ممکن است برای برخی از کودکان مبتلا به عفونت گوش کارساز باشد. از سوی دیگر، استفاده زیاد از آنتی بیوتیک ها می تواند باعث مقاوم شدن باکتری ها به دارو شود.
پزشک به بیمار درمان هایی برای کاهش درد ناشی از عفونت گوش توصیه می کند. این موارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

داروهای ضد درد

پزشک ممکن است استفاده از استامینوفن بدون نسخه یا ایبوپروفن (Advil، Motrin IB و…) را برای تسکین درد توصیه کند.
قطره های بی حس کننده: اگر پرده گوش سوراخ یا پارگی نداشته باشد، ممکن است برای تسکین درد استفاده شود.

آنتی بیوتیک درمانی

پزشک ممکن است درمان آنتی بیوتیکی را برای عفونت گوش در شرایط زیر توصیه کند:
– کودکان 6 ماهه و بزرگتر با گوش درد متوسط تا شدید در یک یا هر دو گوش به مدت حداقل 48 ساعت یا دمای بدن 39 درجه سانتیگراد یا بالاتر.
– کودکان 6 تا 23 ماهه با درد خفیف گوش میانی در یک یا هر دو گوش به مدت کمتر از 48 ساعت و دمای بدن 39 درجه سانتیگراد
– کودکان 24 ماهه و بزرگتر با درد خفیف گوش میانی در یک یا هر دو گوش به مدت کمتر از 48 ساعت و دمای کمتر از 39 درجه سانتیگراد
– کودکان کمتر از 6 ماه با اوتیت مدیای حاد تایید شده، احتمال بیشتری دارد که با آنتی بیوتیک ها بدون زمان زیادی درمان شوند.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: جزوه های آموزشی و متون شنوایی سنجی مرکز شنوایی شناسی یوسف آباد تهران برگرفته از استاد عنصری متخصص و جراح گوش و حلق و بینی، خانم صبور مهاجر، داوود عطایی شنوایی شناس