افتادگی رحم و راه های پیشگیری و درمان تهاجمی و غیر تهاجمی آن

درمان افتادگی رحم با توانبخشی عضلات کف لگن

دفع فوریتی ادرار،‌ و احتباس ادراری می‌شود.

چه موقع باید برای درمان افتادگی رحم به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت بروز موارد زیر باید شما به متخصص ارولوژی مراجعه کند:

• در صورتی که بیمار دهانه رحم خود را در نزدیکی واژن احساس کند.
• در صورتی که بیمار دچار نشت ادرار شده باشد.
• در صورتی که بیمار به طور مداوم احساس کند رکتوم او پر است.
• در صورتی که بیمار احساس کند به کانال واژن فشار وارد می شود یا بیرون زدگی چیزی را در ورودی واژن خود احساس نماید.
• در صورتی که بیمار به طور مداوم از درد پایین کمر رنج می‌برد و هنگام راه رفتن مشکل دارد برای دفع ادرار و مدفوع به مشکل برخورده است.

بیمار باید در صورت بروز موارد زیر فورا به پزشک مراجعه نماید:

• احتباس یا بروز مشکل در دفع ادرار و مدفوع
• افتادگی کامل رحم (رحم به طور کامل از واژن خارج می‌شود).

نحوه انجام معاینات پزشکی برای تشخیص این بیماری چیست؟

• پزشک براساس سابقه پزشکی بیمار و معاینه لگن می‌تواند افتادگی رحم را تشخیص دهد.
• در حالت ایستاده و خوابیده و وضعیت لگن بیمار را بررسی می‌کند.
• پزشک از بیمار می‌خواهد سرفه کند یا زور بزند تا میزان فشار داخلی شکم او را بررسی نماید.
• برخی از اختلالات خاص از قبیل انسداد مجرای پیشاب به علت افتادگی رحم باید از طریق پیلوگرام وریدی یا سونوگرافی تایید شود. در پیلوگرام وریدی ماده حاجب به درون سیاهرگ تزریق می‌شود سپس اشعه ایکس مسیر ماده حاجب درون مجاری ادراری را دنبال می‌کند.
• پزشک برای رد کردن سایر مشکلات ناحیه لگن انجام سونوگرافی را درخواست می‌کند. در این حالت قسمت سر دستگاه روی شکم بیمار یا درون واژن قرار داده می‌شود تا به کمک امواج صدا تصاویری دقیق از ناحیه واژن و رحم به دست بیاید.
• گاهی اوقات برای تهیه تصاویر بهتر و با وضوح بالا انجام اسکن ام آر آی درخواست می‌شود. انجام این اسکن فقط در موارد خاص درخواست می‌گردد.

روش‌های درمانی غیر جراحی برای افتادگی رحم چیست؟

درمان افتادگی رحم به میزان ضعیف بودن ساختارهای محافظ اطراف رحم بستگی دارد.

درمان خانگی

می‌توان با انجام دادن برخی از تمرینات ورزشی چون کگیل به تقویت عضلات لگن کمک کرد. اما در اکثر موارد افتادگی رحم ربطی به تقویت ساختارهای عضلانی رحم ندارد. آسیب دیدگی مکرر رحم به علت زایمان و عوامل دیگری که در قسمت فوق به آنها اشاره کردیم در کنار پارگی رباط‌های محافظ واژن باعث بروز این عارضه می‌شود. در اکثر موارد خروج جنین از کانال واژن باعث کشیدگی واژن و متعاقباً پارگی فاسیای درون لگن می‌شود. انقباض عضلات ناحیه لگن می‌‌تواند به رفع مشکل نشت خفیف ادرار علت افزایش فشار داخل شکم ایجاد می‌شود (عطسه کردن و سرفه کردن) کمک ‌کند، البته این تمرینات ورزشی نمی‌‌توانند به رفع مشکل اختلالات عمیق مربوط به افتادگی رحم کمک نمایند.

داروها

می‌توان از استروژن درمانی برای تقویت عضلات بدن و عضلات اطراف واژن استفاده کرد. استفاده از شیاف یا پماد واژینال می‌‌تواند به بهبود قدرت و توانایی بافت‌های واژن کمک کند البته این روش فقط در زنانی که یائسه شده‌اند استفاده می‌شود. استروژن درمانی می‌تواند باعث بروز عوارض مختلف، به ویژه در افرادی که دچار برخی از انواع سرطان هستند، شود و ریسک بروز برخی از مشکلات از قبیل سکته و تشکیل لخته خونی را به ویژه در زنان مسن افزایش دهد. استروژن درمانی باعث بهبود بافت های آسیب دیده که منجر به افتادگی رحم شده‌اند نمی‌‌شود.

استفاده از وسایل محافظ رحم

بیوفیدبک یک فرآیند درمانی است که بیمار می‌تواند اطلاعات بیشتری را در خصوص کنترل عملکرد بدن خود به دست بیاورد. متخصص اورولوژی و زنان و زایمان از بیوفیدبک برای تعیین محل عضلات کف لگن و تقویت آنها استفاده می‌کنند. در بیوفیدبک درمانی وسایل مخصوصی درون واژن، رکتوم، یا روی پوست قرار داده می‌‌شود تا عملکرد عضلات کف لگن کنترل گردد. سپس پزشک از بیمار می‌خواهد عضلات کف لگن خود را منقبض کند و قدرت حرکتی انقباضات صفحه کامپیوتر مشاهده می‌کند. این روش به بیمار کمک می‌کند بتوانند به تدریج انقباضات را قوی‌تر و کارآمدتر کند.

تحریک الکتریکی عصبی- عضلانی (NMES)

تحریک الکتریکی عصبی- عضلانی روش دیگری است که در برخی موارد از آن برای تقویت عضلات ضعیف کف لگن و بهبود کنترل مثانه استفاده می‌شود. تحریک الکتریکی اعصاب ناحیه لگن باعث می‌شود عضلات ضعیف لگن و اسفنکتر مجرای پیشاب و مقعد منقبض شوند. پزشک سر دستگاه را وارد واژن می‌کند و جریان الکتریکی خفیفی را به بدن ارسال می‌نماید و باعث منقبض شدن عضلات می‌شود و سطح آن پایین‌تر از آستانه تحمل درد است. پزشک از بیمار می‌خواهد هنگام احساس کردن جریان الکتریکی به منقبض کردن عضلات خود بپردازد. پس از شروع انقباضات، پزشک جریان الکتریکی را به مدت 5 تا 10 ثانیه قطع می‌کند. معمولاً هر جلسه درمانی حدود 20 تا 30 دقیقه طول می‌کشد.

جراحی افتادگی رحم

انتخاب عمل جراحی برای درمان افتادگی رحم به عوامل متعددی از قبیل سن بیمار، سطح سلامت عمومی او، و تمایل به بارداری در آینده بستگی دارد. در برخی موارد شدید، پزشک اقدام به خارج کردن رحم (هیسترکتومی) می‌کند. پزشک در حین جراحی به اصلاح افتادگی دیواره رحم، مجرای پیشاب، و مثانه و رکتوم می‌پردازد. این جراحی به صورت شکمی(ایجاد برش روی شکم) به صورت واژینال(ایجاد برش روی دیواره واژن) یا به صورت لاپاروسکوپی استفاده از وسایل مخصوص برای انجام عمل جراحی از طریق برش‌های کوچک انجام می‌شود.

مراقبت‌های پس از عمل افتادگی رحم

مراقبت‌های پس از عمل افتادگی رحم عنوان به نحوه درمان این مشکل بستگی دارد:

• اگر این بیمار تحت عمل کردن جراحی قرار گرفته باشد باید طبق توصیه پزشکان قسمت های روتین خود را انجام دهد. بیمار از پساری استفاده می‌کند باید پزشک پساری را تمیز کرده و چک نماید و آن را در محل مناسب قرار دهد.
• در صورتی که بیمار نحوه خارج کردن و تمیز کردن آن را در منزل یاد گرفته باشد نیازی به مراجعه به پزشک ندارد. تعداد زیادی از بیماران قادر به خارج کردن یا نصب مجدد پساری نیستند این افراد باید حتماً به پزشک مراجعه کنند.

چگونه می‌توان از افتادگی رحم جلوگیری کرد؟

• وزن خود را کاهش دهید.
• مواد غذایی حاوی فیبر بخورید تا از یبوست پیشگیری شود.
• تمرینات کگل را انجام دهید تا عضلات کف لگن شما قوی شود.
• این تمرینات می‌توانند به بهبود نشت خفیف ادرار کمک کنند.
• از برداشتن اجسام سنگین یا زور زدن خودداری کنید.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی