مراحل پایان نامه نویسی کارشناسی ارشد و دکترا

دانشجویان دوره ها و یا مقاطع مختلف تحصیلی همیشه نگران از نحوه انجام پایان نامه بوده اند. انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و انجام پایان نامه دکتری همیشه به عنوان رکن اصلی دوره تحصیلی دانشجو و ماحصل تمام تلاش آنها در این دوره ها بوده است.
در این مقاله قصد داریم صفر تا صد نحوه انجام پایان نامه را در مقاطع ارشد و دکتری شرح دهیم. مقاله و نحوه آموزش آن طوری نگارش و طراحی شده است که برای کلیه رشته های تحصیلی اعم از علوم پایه، مهندسی، علوم و انسانی و غیره کارا بوده و دانشجویان کلیه رشته ها می توانند از راه کارهای ارائه شده در این مقاله جهت نحوه انجام پایان نامه خود بهره ببرند.

مراحل انجام پایان نامه
قبل از بیان مراحل انجام پیان نامه ارشد و پایان نامه دکتری می بایست به این موضوع اشاره نمود که چارچوب پایان نامه ها در هر یک از مقاطع ارشد و دکتری و همچنین در هر رشته تحصیلی بصورتی کلی یکسان است.
از این رو، در زیر به بیان مراحل کلی انجام پایان نامه خواهیم پرداخت:
گام اول: دریافت تقویم آموزشی مربوط به پایان نامه
گام دوم: انتخاب موضوع پایان نامه
گام سوم: تدوین مقدمات پایان نامه و تهیه و نگارش پروپوزال
گام چهارم: نگارش فصل اول
گام پنجم: آماده سازی شرایط آزمون (حوزه تجربی: آماده سازی تجهیزات آزمایشگاه و غیره حوزه نظری: آماده سازی پرسشنامه و غیره)
گام ششم: تدوین فصل دوم
گام هفتم: تدوین فصل سوم و چهارم (مربوط به روش تحقیق، آنالیز آماری و …)
گام هشتم: تدوین فصل پنجم (خلاصه و نتیجه گیری)

از چه زمانی شروع به کار کنم؟
برای انجام پایان نامه ارشد و همچنین انجام پایان نامه دکتری باید به الزامات و قوانین حاکم بر دانشگاه تکیه نمود. معمولا دانشگاه ها با توجه به چارت دروس ارائه شده، الزامات مبنی بر انتخاب واحد برای پایان نامه را در نظر می گیرند. برای انجام پایان نامه ارشد برخی از دانشگاه ها مثل دانشگاه علم و صنعت الزام به تعیین موضوع از ترم دوم می کنند و برخی از دانشگاه ها مثل دانشگاه آزاد اسلامی پس از اخذ واحد پایان نامه الزام به تعیین موضوع می نمایند.
از این رو بهترین زمان آغاز کار برای انجام پایان نامه، دریافت اطلاعات و قوانین حاکم بر دانشگاه می باشد. دانشجویان می بایستی با دریافت اطلاعات از واحد آموزش دانشگاه خود، نسبت به فرصت ها و زمان های تعیین شده جهت انتخاب موضوع، ارائه پروپوزال، تصویب موضوع و زمان دفاع اطلاعات کامل را دریافت نمایند.
پس اولین گام برای انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و انجام پایان نامه دکتری دریافت تقویم زمانی از واحد آموزش دانشگاه می باشد.

چگونه موضوع و استاد راهنما انتخاب کنم؟
یکی از دغدغه های اصلی و اولیه دانشجویان انتخاب موضوع پایان نامه و استاد راهنما می باشد. در ادامه ما دو شیوه را برای انتخاب موضوع و استاد راهنما برای دانشجویان پیشنهاد می دهیم:
روش اول:
از آنجایی که در هر رشته دانشگاهی بی نهایت حوزه تخصصی وجود دارد، لزوما عنوان رشته کمک به انتخاب موضوع نخواهد کرد. از این رو در روش اول پیشنهاد می شود، دانشجو با توجه به حوزه مورد علاقه خود در رشته تخصصی خود، اقدام به یافتن اساتید نماید.
بدین صورت که دانشجو در گام اول از انجام پایان نامه ارشد و انجام پایان نامه دکتری لیستی از حوزه های مورد علاقه خود تهیه و بر روی یک برگ کاغذ یادداشت می نماید. اکنون ممکن است این سوال پیش بیاد براتون که اصلا چطور من حوزه مورد علاقه ام رو شناسایی کنم.
شناسایی حوزه مورد علاقه شما یک شبه و یک هفته ای بوجود نخواهد آمد. شما با یک مرور به گذشته و سابقه تحصیلی خود به راحتی می توانید متوجه بشوید که چه مباحثی از دروس شما را بیشتر به خود جذب می کرده و اینکه شما از مطالعه آن بخش از دروس خسته نشده و تمایل به مطالعه آزاد در آن حوزه در شما وجود داشته است.
یکی دیگر از عوامل انتخاب حوزه مورد علاقه می تواند موقعیت شغلی و مالی که این رشته در آینده برای شما ایجاد نماید. همچنین برخی از دانشجویانی که تمایل به مهاجرت و ادامه تحصیل دارند، انتخاب حوزه مورد علاقه می تواند بر اساس شرایط حاکم بر محل و یا کشور مقصد تعیین شود.
پس از تهیه لیست حوزه های مورد علاقه می باید رزومه و حوزه های فعالیت استادهای دانشگاه خود را مطالعه و نزدیکترین حوزه فعالیت استاد به حوزه مورد علاقه خود را شناسایی کنند. بهتر است بیش از یک استاد انتخاب شود و تنها به شناسایی یک استاد اکتفا نکنند. هنگامی که در مطالعات و جستجوهای خود به چندین استاد برخورد کردند، بهتر است بر اساس سوابق پژوهشی و علمی استاد، آنها را لیست و رده بندی نمایند. جهت انتخاب موضوع می توانید با مراجعه به پایگاه ایرانداک ایده بگیرید.
در این روش اکنون وقت رفتن به سراغ استاد شناسایی شده و گفتمان و توافق بر سر حوزه مورد علاقه و چانه زنی با استاد بر سر انتخاب موضوع و انتخاب عنوان اولیه برای پایان نامه است.
روش دوم:
در این نوع از انتخاب موضوع، معمولا دانشجو دغدغه ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر و یا حتی تصویر روشنی از آینده علمی خود ندارد. از این رو انتخاب حوزه مورد علاقه برای پایان نامه و همچنین تعیین حوزه تخصصی که می تواند در آینده محاسن و معایبی برای آن داشته باشد، برای دانشجو دشوار است. دانشجو در این شیوه توانایی انتخاب موضوع پایان نامه ارشد و پایان نامه دکتری خود را ندارد.
بهترین روش در این حالت روش دوم می باشد که در ادامه جهت انجام پایان نامه ارشد و پایان نامه دکتری شرح داده خواهد شد.
گام اول در این روش، شناسایی استادی است که در مقطع ارشد و دکتری دارای سابقه علمی بالا و دارای رزومه تحقیقاتی قوی باشد. به زبان دیگر استاد قابل اطمینانی از نظر علمی باشد که راه درست را به شما نشان دهد.
دانشجو در حین تحصیل خود قطعا جذب و شیفته برخی از اساتید می شوند که شاید این حس را نسبت به دیگر اساتید نداشته باشند، پس بهتر است در اولین قدم به سراغ همان اساتید بروند. چرا که در حین انجام پایان نامه که دوره نسبتا طولانی است، احساس رضایت بیشتری خواهند داشت.
در این روش اکنون وقت رفتن به سراغ استاد مورد علاقه و درخواست تعیین موضوع و حوزه از طرف استاد می باشد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی