کنترل 90 درصدی نابینایی ناشی از بیماری قندخون یا دیابت

قندخون و تاثیرآن بر بینایی چشم

بیماری های چشمی مرتبط با دیابت

دیابت نوعی بیماری است که در طی آن بدن توانایی تولید یا استفاده‌ی بهینه‌ی از انسولین برای تنظیم قند خون را ندارد. در این بیماری به دلیل اینکه قند خون از جریان خون جمع‌آوری نمی‌شود، می‌تواند در درازمدت آسیب‌هایی جدی برای بخش‌های مختلف بدن ایجاد کند. قند خون بالا می‌تواند به آسیب قلبی، کلیه‌ها و رگ‌های خونی منجر شود. یکی از اندامی که از آسیب‌های دیابت مصون نیست، چشم‌ها هستند که دیابت می‌تواند به آسیب‌های غیرقابل جبران در آنها منجر شود اما نکته‌ی قابل توجه این است که حدود 90 درصد از مواردی که فرد دیابتی بینایی خود را از دست می‌دهد قابل پیش‌گیری هستند! این مسئله اهمیت توجه به سلامت چشم و وضعیت آن در افراد دارای بیماری دیابت را خاطرنشان می‌شود. لازم است افراد دیابتی، حتی در صورتی که علائمی ازمشکلات بینایی را نشان نمی‌دهند بصورت سالانه تست بینایی انجام دهند. بیماری‌های چشمی مرتبط با دیابت انواع مختلفی دارند که در ادامه به شایع‌ترین آنها اشاره شده و علائم هر کدام بیان می‌گردند:

بیماری‌های چشمی مرتبط با دیابت:

رتینوپاتی دیابتیک:

این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که سطح بالای قند خون باعث می‌شود تا رگ‌های خونی موجود در شبکیه‌ی چشم ورم کرده و دچار پارگی شوند و یا رگ‌های خونی مسدود شوند که در این حالت از عبور جریان خون جلوگیری می‌شود. در برخی موارد نیز رگ‌های جدید خونی در شبکیه رشد می‌کنند. همه‌ی این موارد می‌توانند به اختلال در بینایی منجر شوند. این بیماری در دو شکل بروز می‌کند:

شکل NPRD بیماری رتینوپاتی: این حالت در بسیاری از افرادی که به دیابت مبتلا هستند مشاهده می‌شود و مرحله‌ی اولیه‌ی بروز رتینوپاتی است. در این حالت، رگ‌های خونی شبکیه متورم شده و نشت می‌کنند که موجب ورم شبکیه‌ی چشم می‌شوند. در برخی موارد نیز رگ‌های خونی شبکیه مسدود می‌شوند، در نتیجه خون کافی به شبکیه نمی‌رسد.

شکل PDR رتینوپاتی دیابتیک: این حالت، شکل پیشرفته‌ی رتینوپاتی است که در طی آن رگ‌های خونی جدیدی در شبکیه رشد می‌کنند. این رگ‌های جدید که شکننده هستند، می‌توانند موجب جریان نشت خون به زجاجیه‌ی چشم شوند که در حالت خفیف، لکه‌های تیره و درحالت شدید آن، مسدودشدن کامل بینایی و نابینایی بروز می‌کند.

علائم رتینوپاتی دیابتیک:

گاهی ممکن است که این بیماری وجود داشته‌باشد اما فرد از آن خبردار نباشد زیرا در مراحل اولیه معمولا علائم قابل درکی ایجاد نمی‌کند. در صورتی که این بیماری پیشرف کند ممکن است علائم زیر بروز کنند:

• مشاهده‌ی ذرات شناور در هوا
• تاری دید
• تغییر وضعیت موقتی دید از حالت دید تار به دید واضح و برعکس
• مشاهده‌ی نقاط تیره یا بدون تصویر در میدان دید
• کاهش دید در تاریکی
• محوشدن رنگ‌ها
• از دست‌دادن بینایی

معمولا علائم رتینوپاتی دیابتیک در هر دو چشم بروز می‌کنند و افرادی که سابقه‌ی بیشتری در دیابت دارند احتمال بیشتری برای بروز این بیماری خواهند داشت.

درباره کانتوپلاستی، جراحی چشم گربه ای یا چشم روباهی و چشم آسیای شرقی بیشتر بدانید...

ادم ماکولار دیابتیک:

ادم ماکولار زمانی ایجاد می‌شود که مایعات در بخش ماکولار شبکیه تجمع می‌یابند. این تجمع باعث ورم شبکیه می‌شود. در نتیجه‌ی بروز ادم ماکولار بینایی دچار اختلال شده و اجسام بصورت تار دیده شده و رنگ‌ها محو می‌گردند. در صورتی که این بیماری به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود می‌تواند به از دست‌رفتن دائمی بینایی منجر شود.

علائم ادم ماکولار دیابتیک:

تاری دید و یا مواج در مرکز یا نزدیک مرکز میدان دید: این علائم از اولین نشانه‌های بروز این بیماری است.

• رنگ‌ها بصورت غیرطبیعی مشاهده شده و یا محو می‌شوند
• خواندن مطالب سخت می‌شود

در صورتی که هرکدام از این علائم در فرد وجود داشته‌باشد لازم است تا فرد در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه نماید زیرا ادم ماکولار می‌تواند به کاهش شدید بینایی یا نابینایی کامل منجر شود.

آب مروارید چشم ناشی از دیابت:

آب مروارید چشم زمانی ایجاد می‌شود که پروتئین‌های عدسی چشم تخریب می‌شوند و در نتیجه‌ی آن، عدسی حالت غیرشفاف می‌گیرد و بینایی با اختلال مواجه می‌شود. در آب مروارید دیابتیک، قند خون موجب این آسیب‌ها می‌شود و برای رفع این مشکل ممکن است لازم باشد تا عدسی‌های تارشده با جراحی از چشم در آورده شوند. در صورتی که فرد قند خون خود را کنترل کند می‌تواند تا حد زیادی از تاری دید دائمی خود جلوگیری کند.

علائم آب مروارید چشم:

برخی از علائم آب مروارید چشم شامل موارد زیر است:

• تاری دید
• دودیدی (مشاهده‌ی همزمان دو تصویر از یک جسم منفرد)
• حساسیت شدید و بیش از اندازه به نور
• مشکل بینایی در تاریکی
• احساس نیاز به نور بیشتر در هنگام مطالعه
• مشاهده‌ی رنگ‌های روشن به صورت تار یا به رنگ زرد

گلوکوم بینایی دیابتیک:

چشم به صورت پایداری به تنظیم محیط آبی خود می‌پردازد و لازم است تا همان مقداری که محلول آبی به درون آن جریان می‌یابد، به همان اندازه نیز از درون آن خارج شود تا فشار مایع داخل چشم ثابت باقی بماند. گاهی تخلیه‌ی مایع درون چشم با همان سرعتی که مایع به درون چشم جریان می‌یابد صورت نمی‌گیرد. گلوکوم بینایی مجموعه‌ای از مشکلات مربوط به بینایی هستند که در آن‍‌ها عصب بینایی دچار آسیب می‌شوند. علت این آسیب‌های عصبی افزایش فشار مایعات داخل چشم به عصب بینایی در اثر اختلال در تخلیه‌ی مایع درون چشم است. آسیب عصب بینایی می‌تواند به از دست‌رفتن دائمی بینایی منجر شود. ابتلا به دیابت احتمال بروز گلوکوم بینایی را دو برابر می‌کند.

علائم معمول گلوکوم بینایی:

شایع‌ترین علائم گلوکوم بینایی موارد زیر هستند:

• تاری دید ناگهانی
• درد شدید در چشم‌ها یا پیشانی
• سرخی چشم‌ها
• کاهش بینایی یا تاری دید
• دیدن تصاویر رنگین‌کمانی و هاله‌های نورانی
• سر درد
• استفراغ
• حالت تهوع

علاوه بر بیماری‌های ذکرشده که شایع‌ترین بیماری‌های چشم مرتبط با دیابت هستند، مشکلات دیگری نیز ممکن است ایجاد شوند. تغییر سریع و شدید میزان قند خون می‌تواند شکل عدسی چشم را تحت تاثیر قرار دهد و تاری دید ایجاد کند. در این حالت با بازگشت قند خون به حد طبیعی، وضعیت بینایی بهبود می‌یابد. بنابراین قبل از تجویز عینک بهتر است قند خون افراد دیابتی چک شود تا مناسب‌ترین لنز برای این افراد استفاده شود.

چگونه از آسیب‌های چشم ناشی از دیابت جلوگیری کنیم؟

برای پیشگیری از آسیب‌های چشم ناشی از دیابت، لازم است تا همواره قند خون در مقدار مناسب تنظیم گردد. برای این کار باید از توصیه‌های پزشک پیروی کرده و از مواد غذایی مناسب به همراه فعالیت کافی و ورزش استفاده گردد. بررسی و آزمایش چشم سالانه توسط پزشک متخصص نیز بسیار مهم است و نباید این آزمایشات به تاخیر انداخته شوند زیرا عدم آزمایش به موقع چشم می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری در پی داشته‌باشد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع:بهرام اشراقى فوق تخصص پلاستیک و ترمیمى چشم