گرفتگی عروق یا واسکولیت یا التهاب عروق علل و راههای تشخیص و درمان

گرفتگی عروق، التهاب عروق یا واسکولیت چیست؟

واسکولیت (التهاب عروق خونی) می تواند همه عروق با هر اندازه ای را مبتلا کند. در صورتی که جریان خون کاهش یابد یا متوقف شود، بافت ها شروع به مردن می کنند. درمان بسته به درگیری عروق و بافت ها می تواند متفاوت باشد. واسکولیت می تواند عروقی خونی خیلی کوچک (مویرگ ها)، عروق خونی متوسط یا عروق خونی بزرگ از جمله آئورت (رگ خونی اصلی که از قلب خارج می شود) را مبتلا کند.

زمانی که عروق خونی ملتهب شوند، ممکن است ضعیف شده و افزایش اندازه داشته باشند، که می تواند منجر به آنوریسم ها شود. عروق همچنین ممکن است به قدری نازک شوند که پاره شده و به درون بافت خونریزی کنند. واسکولیت همچنین می تواند موجب نازک شدن رگ خونی شود، تا حدی که به طور کلی رگ مسدود شود (که انسداد نامیده می شود). در صورتی که جریان درون یک رگ دچار واسکولیت کاهش یابد یا متوقف شود، بافت هایی که از عروق خون می گیرند آسیب دیده و فرایند مرگ آن ها آغاز می شود.

علت ابتلا به التهاب عروق یا واسکولیت

در اکثر موارد، دلیل دقیق مشخص نیست؛ با این حال مشخص است که سیستم ایمنی (سیستم ایمنی که بدن را سالم نگاه می دارد) نقش مهمی در آن دارد. با این که سیستم ایمنی برای محافظت از بدن عمل می کند، اما گاهی بیش از حد واکنش می دهد که منجر به حمله به بخش هایی از بدن می شود. در اکثر موارد عاملی موجب واکنش ایمنی یا آلرژیک در دیواره های عروق خونی می شود.

موادی که موجب واکنش های آلرژیک می شوند آنتی ژن نامیده می شوند. گاهی اوقات داروهای خاص یا بیماری ها می توانند به عنوان آنتی ژن عمل کرده و موجب آغاز این فرایند شوند.

علت خستگی پاها از زانو به پایین چیست؟

علائم واسکولیت یا التهاب عروق

علائم واسکولیت می تواند متنوع باشد، اما معمولا شامل تب، تورم و احساس ناخوشی عمومی است. علائم رایج عبارتند از:

• راش های پوستی
• خستگی
• ضعف
• تب
• درد مفاصل
• درد شکم
• مشکلات کلیوی (از جمله ادرار تیره یا خون آلود)
• مشکلات اعصاب (از جمله بی حسی، ضعف و درد)
• سرفه و یا تنگی نفس

علائم دیگری نیز ممکن است بسته به ناحیه ای از بدن که مبتلا به واسکولیت شده است، رخ دهند. در صورتی که رگ خونی مبتلا به واسکولیت در پوست کوچک باشد، رگ ممکن است پاره شود و منجر به نواحی کوچک خونریزی درون بافت شود. این نواحی به صورت نقاط قرمز کوچک یا بنفش روی پوست ظاهر می شوند. اگر رگ بزرگتری در پوست ملتهب شود، می تواند متورم شود و یک ندول (توده یا برآمدگی بافتی) ایجاد کند که در صورت نزدیک بودن رگ خونی به سطح پوست قابل لمس باشد.

عوارض ابتلا به واسکولیت

واسکولیت زمانی رخ می دهد که سیستم ایمنی به اشتباه به رگ خونی حمله می کند. این مشکل می تواند به دلیل یک عفونت، دارو، یا یک بیماری دیگر رخ دهد. دلیل واسکولیت اغلب نامشخص است. زمانی که رگ خونی ملتهب می شود ممکن است:

• باریک شده و عبور خون از درون آن دشوار شود.
• کاملا مسدود شود، به طوری که خون از آن عبور نکند.
• گشاد و ضعیف شود، به طوری که متورم شود. این تورم آنوریسم نامیده می شود. آنوریسم در صورت پارگی، می تواند منجر به خونریزی خطرناک درون بدن شود.

علت بی حسی انگشتان پا

نحوه تشخیص واسکولیت یا التهاب عروق

تشخیص واسکولیت بر اساس سابقه پزشکی شخص، علائم فعلی، معاینه فیزیکی کامل و نتایج آزمایشات خاص است. پزشک ممکن است فرد را از لحاظ ناهنجاری های خونی که زمان وجود واسکولیت رخ می دهند، ارزیابی کند. این ناهنجاری ها شامل موارد زیر است:

• آنمی (تعداد کم گلبول قرمز)
• تعداد بالای گلبول سفید
• تعداد بالای پلاکت
• علائم مشکلات کبدی یا کلیوی

آزمایشات خونی نیز می توانند کمپلکس های ایمنی یا آنتی بادی ها را شناسایی کنند (راه هایی که بدن در صورتی که تهدیدی احساس کند از طریق آن ها با آن مقابله می کند) که می توانند با واسکولیت مرتبط باشند. ارزیابی های بیشتر می تواند شامل X-ray، بیوپسی های بافتی، عروق خونی و اسکن قلب باشد.

درمان التهاب عروق شامل چه مواردی است؟

هدف اصلی درمان، متوقف کردن التهاب است. استروئیدها و دیگر داروهای متوقف کننده التهاب معمولا کمک کننده هستند. درمان دقیق واسکولیت به نوع خاص واسکولیت و نواحی یا ارگان های درگیر بستگی دارد. برخی اقدامات که ممکن است ضروری باشند، شامل استفاده از کورتیکواستروئیدها، از جمله پردنیزون است. برای انواع جدی تر واسکولیت، سایر داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. این داروها عوارض جانبی خود را داشته و حتما باید تحت نظارت پزشک مصرف شوند.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: آرش توفیق فوق تخصص جراحی عروق