عفونت ریه، انواع آن ودرمانهای مناسب آن

درمان عفونت ریه و انواع آن

نشانه های ابتلا به عفونت ریه، نحوه تخلیه عفونت ریه، عفونت ریه باعث مرگ می‌شود؟

عفونت ریه

هنگامی که قسمتی از بافت ریه و کیسه های راه‌ های هوایی التهاب یابند و در آن­ها خلط و ترشحات مسیر تنفسی را ببندد و در تنفس فرد مشکل ایجاد شود، می گویند که عفونت ریه رخ داده است. عفونت ریه ممکن است در اثر حضور ارگانیسم های مختلفی در ریه صورت گیرد. این ارگانیسم ها می توانند شامل انواع ویروس ها، انگل ها و یا باکتری ها باشند.

ارگانیسم های کوچک از طریق جریان خون به ریه‌ ها رسیده و سبب ایجاد عفونت می گردد. اما در اغلب اوقات ارگانیسم ها توسط قطرات ریز آب موجود در هوای تنفسی یا همان قطرات تنفسی که از فردی به فرد دیگری منتقل می‌ شوند به ریه ها منتقل می گردند.

دمای معمولی بدن افراد معمولاً در حدود 37 درجه سانتی گراد می باشد که اگر فرد دچار عفونت های باکتریایی در ریه شده باشد، ممکن است که دمای بدن فرد به اندازه حدود 40.5 درجه سانتی گراد نیز بالا رود که این میزان از تب بالا بسیار خطرناک است.

عفونت ریه چیست؟

هنگامی که قسمتی از بافت ریه و کیسه های راه‌ های هوایی التهاب یابند و در آن­ها خلط و ترشحات مسیر تنفسی را ببندد و در تنفس فرد مشکل ایجاد شود، می گویند که عفونت ریه رخ داده است.

عفونت ریه ممکن است در اثر حضور ارگانیسم های مختلفی در ریه صورت گیرد. این ارگانیسم ها می توانند شامل انواع ویروس ها، انگل ها و یا باکتری ها باشند. عفونت ریه بیماری شایعی می باشد که این بیماری به خصوص در کودکان خردسال و افراد مسن بسیار خطرناک است.

عفونت به وجود آمده در ریه بیشتر کیسه‌ های هوایی که در ریه موجود می باشند را درگیر کرده و مجاری هوایی انتقال دهنده هوا به ریه ها را به میزان کمتری درگیر می کند. بخشی از ریه که دچار عفونت بسیار شدیدی شده باشند توسط مایعی پر می گردد. این مایع حاوی گلبول های سفید می باشد که برای مقابله با عفونت تولید شده‌ اند.

شیوع عفونت ریه همان گونه که اشاره شد بسیار بالا می باشد و در هر سال حدود یک درصد از افراد بالغ گرفتار این بیماری می شوند. همچنین هر ساله تعدادی از این افراد دچار مرگ نیز می گردند.

دلایل و منشاء به وجود آمدن بیماری عفونت ریه

همان گونه که اشاره شد عفونت ریه یا پنومونی توسط ارگانیسم های کوچکی مانند ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها و غیره که منجر به بیماری می‌ شوند، به وجود می ‌آید. این ارگانیسم ها معمولاً در ریه افرادی که سالم هستند وجود ندارد و در برخی مواقع این ارگانیسم های کوچک از طریق جریان خون به ریه‌ ها رسیده و سبب ایجاد عفونت می گردد. اما در اغلب اوقات ارگانیسم ها توسط قطرات ریز آب موجود در هوای تنفسی یا همان قطرات تنفسی که از فردی به فرد دیگری منتقل می‌ شوند به ریه ها منتقل می گردند.

منبع این ارگانیسم های کوچک می توانند افرادی باشند که به دلیل بیماری خود با سرفه و عطسه سبب انتشار قطرات تنفسی خود به دیگران می‌ شوند. برخی مواقع این میکروب‌ ها از مکان‌ های ناشایع نیز منشا می گیرند. به عنوان مثال ارگانیسم های که سبب ایجاد یک نوع خاص از عفونت ریوی به نام پنومونی لژیونلایی می گردند، ارگانیسم هایی هستند که در آب های گرم زندگی می کنند.

به عنوان مثال دیگر می‌ توان پسیتاکوز را نام برد که معمولاً از پرندگان به خصوصی مانند طوطی ها منشا می گیرد. همچنین استافیلوکوک های مقاوم به متی سیلین نیز معمولاً در بیمارستان ها یافت می‌گردند و می‌ توانند در افرادی که به علت های متفاوت در بیمارستان پذیرش شده اند ایجاد عفونت ریه یا پنومونی کنند.

علاوه بر ارگانیسم هایی که می توانند سبب ایجاد عفونت ریه شوند، ممکن است عوامل دیگری از جمله استنشاق انواع مواد شیمیایی مانند بخارهای سمی سبب ایجاد التهاب در ریه افراد گردد. در برخی موارد نادر نیز ممکن است التهابات ریه در اثر استنشاق موادی که حساسیت زا هستند ایجاد گردد.

افرادی که دارای مشاغل خاص هستند ممکن است در هنگام کار با موادی که در محیط کاری یا انواع محیط های دیگر وجود دارد، مواجه شوند که این موارد سبب ایجاد التهاب در بافت ریه این افراد می گردد. مثلاً به عنوان مثال می توان برخی از کشاورزان را نام برد که در زمان تنفس گرد و غبارات حاصل از غلات کپک زده ممکن است دچار التهابات ریوی گردند.

افرادی که دارای مشاغل خاص هستند ممکن است در هنگام کار با موادی که در محیط کاری یا انواع محیط های دیگر وجود دارد، مواجه شوند که این موارد سبب ایجاد التهاب در بافت ریه این افراد می گردد. مثلاً به عنوان مثال می توان برخی از کشاورزان را نام برد که در زمان تنفس گرد و غبارات حاصل از غلات کپک زده ممکن است دچار التهابات ریوی گردند.

افرادی که دارای مشاغل خاص هستند ممکن است در هنگام کار با موادی که در محیط کاری یا انواع محیط های دیگر وجود دارد، مواجه شوند که این موارد سبب ایجاد التهاب در بافت ریه این افراد می گردد. مثلاً به عنوان مثال می توان برخی از کشاورزان را نام برد که در زمان تنفس گرد و غبارات حاصل از غلات کپک زده ممکن است دچار التهابات ریوی گردند.

علائم عفونت ریه

علائم عفونت ریه معمولا به صورت ناگهانی بروز می کند. از علائم شایع عفونت ریه می توان:

• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• سرفه و تب لرزهای گاه گاهی نام برد.
• سرفه ها در ابتدا خشک می باشند، اما هنگامی که یکی دو روز از روند بیماری گذشته باشد، ممکن است با خلط های زرد سبز و رگ های خونی همراه باشند.

علائم عفونت ریه می تواند از علائم و نشانه های خفیف تا نشانه های شدید متفاوت باشد. بروز علائم و شدت آن­ها به عوامل مختلفی بستگی دارد که می‌ توان از این عوامل به سن فرد، سلامتی عمومی بدن وی و این که آیا بیماری فرد توسط باکتری، ویروس و یا قارچ ایجاد شده باشد، بستگی دارد. علائم ممکن است مانند علائم ساده شبیه به علائم سرماخوردگی و آنفولانزا باشند، اما تمایل به ماندگاری بیشتری در بدن دارند.

در ادامه مبحث علائم را به صورت مفصل شرح خواهیم داد.

اولین موردی که در عفونت ریه پدیدار می‌ گردد سرفه هایی هستند که مخاطب غلیظی را ایجاد می‌ کنند. سرفه ها به بدن فرد کمک می‌ کنند که مخاطی که بر اثر التهاب راه‌ های هوایی و ریه ها ایجاد شده است، خلاص گردند. همچنین ممکن است در برخی مواقع این سرفه ها حاوی خون باشند.

هنگامی که فرد مبتلا به برونشیت یا ذات الریه می گردد ممکن است سرفه ای داشته باشد که مخاط ضخیمی دارد و ممکن است رنگ آن هم بین رنگ‌هایی مانند:

• شفاف
• سفید
• سبز
• و زرد مایل به خاکستری متفاوت باشد.
• همچنین لازم به ذکر است که حتی بعد از بهبود علائم نیز ممکن است سرفه ها تا چندین هفته در بدن فرد باقی بمانند.

مورد بعدی احساس درد تیز و سوزاننده در قفسه سینه می‌ باشد. دردی که در قفسه سینه در هنگام عفونت ریه ایجاد می گردد، به صورت درد های تیز و یا سوزاننده توصیف می‌ شود. هنگام سرفه و نفس کشیدن های عمیق توسط فرد درد قفسه سینه شدت می‌ یابد. گاهی اوقات دردهای شدید می توانند در قسمت های میانی بدن و در پشت کمر فرد نیز احساس شوند.

تب از جمله علائم بعدی است که در عفونت ریه مشاهده می گردد و در این جا آن را شرح خواهیم داد. هنگامی که بدن فرد در مقابله با عفونت، سیستم ایمنی خود را به کار می‌ اندازد، تب ایجاد می‌ شود.

دمای معمولی بدن افراد معمولاً در حدود 37 درجه سانتی گراد می باشد که اگر فرد دچار عفونت های باکتریایی در ریه شده باشد، ممکن است که دمای بدن فرد به اندازه حدود 40.5 درجه سانتی گراد نیز بالا رود که این میزان از تب بالا بسیار خطرناک است. ممکن است تب دوباره بالا رود، بنابراین باید حتماً برای جلوگیری از افزایش تب فرد اقداماتی را انجام دهد.

اگر تب فرد بالای 38.9 درجه سانتی گراد رود، اغلب منجر به علائمی از جمله:

• لرز
• تعریق
• درد های عضلانی
• سردرد
• ضعف
• و کمبود آب در بدن می‌ شود.
• همچنین اگر تب فرد بالاتر از 38.9 درجه سانتی گراد رود یا بیش از سه روز ادامه پیدا کند حتماً فرد باید به پزشک مراجعه کند.

درد بدن نیز از دیگر عوامل علائمی است که در هنگام عفونت ریه در بدن فرد مشاهده می گردد. ممکن است در هنگام ابتلا به عفونت ریه عضلات و کمر فرد دچار درد هایی شود که به این عارضه میالژی نیز گفته می‌ شود. در بعضی اوقات ممکن است که در عضلات نیز التهاب ایجاد گردد که در صورت ابتلا به عفونت می‌ تواند به درد بدن هم منجر شود.

آبریزش بینی نیز یکی دیگر از علائم می باشد که این آبریزش بینی اغلب در عفونت ریه های شبیه به برونشیت می باشد و با یک سری از علائم‌ آنفولانزا نظیر عطسه همراه است.

تنگی نفس و خس خس سینه نیز از دیگر علائم می باشند. تنگی نفس در این حالت به این معناست که فرد احساس می کند نمی تواند نفس بکشد یا در هنگام تنفس در ریه خود احساس سختی دارد‌. اگر فرد در تنفس خود دچار مشکل شود باید فوراً به پزشک متخصص مراجعه کند.

همچنین هنگام بازدم و بیرون دادن نفس نیز ممکن است سینه فرد صداهایی مانند سوت های پر صدا ایجاد کند که فرد به صورت خس خس آن را بشنود، این حالت در هنگام باریک شدن مجاری هوایی و یا التهاب این مجاری صورت می‌ گیرد.

معمولاً در هنگام مواجه با عفونت بدن احساس تنبلی و خستگی می کند. این موضوع به این دلیل می باشد که در این هنگام بدن در حال مبارزه با عفونت است و سبب ایجاد احساس خستگی در بدن می گردد. استراحت یکی از مهم ترین عوامل برای بهبود در این موقعیت می باشد.

کبود شدن رنگ پوست و یا لب ها نیز ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن در هنگام عفونت ریه رخ دهند. در این حالت لب و یا ناخن های فرد با رنگی متمایل به رنگ آبی پدیدار می‌ شوند. صدای ترک خوردگی و یا خرخر در ریه ها نیز یکی از علائمی است که حاکی از وجود عفونت ریه می باشد. این صدا از انتهای ریه‌ها به وجود می آیند که به عنوان کراکل یا ترک‌های bibasilar نیز شناخته می‌ شوند. پزشک متخصص می‌ تواند با استفاده از ابزارهایی مانند گوشی های طبی یا استتوسکوپ این صداها را شنیده و بیماری را تشخیص دهد.

علل ایجاد عفونت ریه

عفونت ریه انواع مختلفی دارد که در اثر وجود ویروس ها، باکتری ها و قارچ های مختلف ایجاد می‌ شود.

• برونشیت
• ذات‌الریه
• برونشیولیت

از جمله سه نوع از شایع ترین عفونت های ریوی می باشند.

شایع‌ ترین میکروارگانیسم هایی که سبب بروز برونشیت می‌ شوند عبارتند از ویروس هایی مانند ویروس های آنفولانزا یا ویروس های سینسیتیال تنفسی. همچنین باکتری هایی مانند:

• مایکوپلاسما پنومونیه
• پنومونیه کلامیدیا
• و بوردتلاپرتوسیس

نیز از جمله میکروارگانیسم هایی هستند که سبب ایجاد برونشیت می‌ شوند.

از جمله شایع‌ترین میکروارگانیسم که مسئول ایجاد ذات الریه می گردند نیز می‌ توان باکتری‌ هایی مانند استرپتوکوک پنومونیه که شایع‌ترین میکروارگانیسم پدیدآورنده ذات‌ الریه می باشد و همچنین باکتری های آنفولانزای هموفیلوس و مایکوپلاسما پنومونیه و همچنین ویروس هایی مانند ویروس آنفولانزا یا (RSV) را نام برد.

انواع عفونت های ریوی به ندرت توسط قارچ هایی مانند:

• پنوموسیستیس جیرووسی
• کپسولاتوم هیستوپلاسما
• و یا آسپرژیلوس در بدن فرد ایجاد می گردد.

عفونت های قارچی ریه در افرادی که سیستم ایمنی آن­ها سرکوب شده اند بیشتر رخ می‌ دهد. این سرکوب به دلیل بروز انواع خاصی از سرطان، ایدز و یا مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی سیستم ایمنی در برخی از افراد رخ می دهد.

بررسی علائم در انواع مختلف عفونت ریه

علائم ذات الریه

ذات الریه یکی از شایع ترین عفونت های ریوی می باشد که دلایل وجود آن می‌ تواند باکتریایی، قارچی و یا ویروسی باشد. این بیماری اغلب پس از ایجاد آنفولانزا در بدن رخ خواهد داد.

این بیماری به عنوان یک نوع بیماری التهابی ریوی نیز شناخته می‌ شود. بیشتر اشخاص درگیر، اشخاص مسن، سیگاری و همین طور کودکان و نوزادان هستند که در معرض ابتلای بیشتری به این بیماری قرار دارند.

علائم بیماری ذات الریه با توجه به میزان شدت آن از خفیف تا شدید می باشد. با توجه به سن فرد و وضعیت سلامتی جسمانی فرد این شدت متفاوت خواهد بود. به طور کلی می‌ توان از علائم ذات ریه در بیماران به علائمی شبیه به آنفولانزا و سرماخوردگی در بیماران خفیف و همچنین

• التهاب ریه
• درد عضلانی
• خستگی
• درد و گرفتگی قفسه سینه
• تنگی نفس
• تب و لرز بالا
• استفراغ به خصوص در نوزادان
• و همچنین تغییر سطح هوشیاری و عملکرد مغزی در افراد مسن نام برد.

علائم سل

لازم به ذکر است که سل یکی از بیماری‌ های عفونی ریوی است که علت به وجود آمدن آن باکتری به نام باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس می باشد. این بیماری به وسیله سرفه سرایت می کند. از طریق غذا، یا تزریق خون و نیش حشرات امکان انتقال این بیماری به افراد دیگر ممکن نمی باشد.

از نشانه ها و علایم بیماری نیز می توان:

• تنگی نفس
• تب
• سرفه
• خلط سبز یا خلط آلوده به خون
• کاهش اشتها
• خستگی زودرس
• ضعف عمومی و بی حالی و تعریق شبانه را نام برد.

علائم برونشیت

هنگامی که در پوشش لوله های برونش ریه التهاب و عفونت رخ دهد و سیستم ایمنی فرد ضعیف گردد عفونت ریه ای رخ می دهد که به آن بیماری برونشیت می‌ گویند. برونشیت می‌ تواند به صورت حاد و مزمن رخ دهد‌. از جمله علائم این نوع از عفونت ریه می توان به:

• خس خس سینه
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• مخاط های سنگین
• سرفه های مداوم
• و خستگی اشاره کرد.

عفونت ریه در کودکان

هنگامی که بخشی از ریه و یا کیسه های راه هوایی دچار التهاب شوند و در آنها خلط و ترشحات مثل تنفس فرد را ببندند مشکلات ریوی از جمله عفونت ریه در کودک ایجاد می شود در این حالت کودک دچار تنفس های سطحی شده و اکسیژن و اکسیژن خون وی پایین می آید.

این بیماری در کودکان ممکن است به دنبال یک سرماخوردگی شدید که به درستی درمان نشده باشد رخ دهد. برخی از علائم و نشانه های بیماری در کودکان با بزرگسالان تقریباً یکسان می باشد. از جمله نشانه های یکسان با بزرگسالان به دلیل وجود عفونت ریه در کودکان می توان به:

• درد قفسه سینه
• تب
• سرفه
• بی حالی
• و بی اشتهایی اشاره کرد.
• همچنین ممکن است در کودکان تندی نفس
• تندی نبض
• کبود شدن پوست بخصوص اطراف دهان رخ دهد.
• استفراغ
• اسهال در شیرخواران
• و همچنین بی‌قراری و خوب شیر نخوردن
• اتساع و درد شکم نیز از جمله علائم در نوزادان است که می توان به آن­ها اشاره کرد.

برای درمان تب کودک می توان:

1. از پاشویه و یا تن شویه صحیح کودک
2. داروهای تب بر که توسط پزشک تجویز شده اند
3. قطره
4. شربت
5. شیاف استامینوفن
6. و شربت بروفن استفاده کرد.

همچنین برای راحت تر نفس کشیدن کودک می‌ توان هوای اطراف کودک را مرطوب نگه داشت. برای این کار بهتر است از دستگاه‌ های بخور گرم و مرطوب در قسمت بالایی سر کودک استفاده کرد. بخور به شل شدن ترشحات کمک کرده و تخلیه آن رت برای کودک راحت‌تر می کند.

تشخیص عفونت ریه

برای تشخیص عفونت ریه پزشک سوالاتی درباره علائم بیماری از فرد بیمار می پرسد و سپس با گوش دادن به وسیله گوشی پزشکی قادر به شنیدن صداهای غیر طبیعی می باشد و در نتیجه نواحی گرفتار در ریه را تشخیص خواهد داد. این بیماری به همین سادگی تشخیص داده نمی شود و معمولاً باید عکس هایی از قفسه سینه بیمار گرفته شود تا تشخیص پزشک با کمک آن­ها تایید گردد.

درمان عفونت ریه

درمان عفونت ریه در افراد مسن

راه های درمان عفونت با توجه به منشاء ایجاد عفونت، سن و ویژگی های بدنی افراد متفاوت می باشد و پزشک متخصص تشخیص می دهد که چه دارویی را با توجه به تمام جوانب تجویز کند. اما درمان اصلی عفونت های ریوی به وسیله آنتی بیوتیک ها می باشد. یکی دیگر از عوامل مهم برای درمان عفونت ریه استراحت در منزل است که حال عمومی فرد بهتر می‌ کند.

اگر افراد دچار انواع شدیدتری از بیماری شوند باید حتماً در بیمارستان بستری گردند تا سطح اکسیژن خون آن­ها تحت نظر پزشک متخصص باشد. همچنین مایعات به صورت مداوم به وسیله سرم به آن­ها تزریق گردد. با وجود این که بیشتر افراد در روند درمان حال عمومی بهتری پیدا می‌ کنند، اگر بیماری در بدن این افراد بسیار شدید باشد، حتی با بهترین شیوه های درمانی نیز ممکن است این بیماری منجر به مرگ افراد شود.

چه هنگام به پزشک مراجعه کنیم؟

هنگامی که فرد در قفسه سینه خود احساس درد می کند، یا حال خوبی ندارد و علائم عفونت ریه در بدن وی به صورت مداوم شدیدتر می شود، اگر سرفه های خونی داشته باشد و یا در مخاط سینه وی خون دیده شود، بیشتر از سه هفته به صورت مداوم سرفه کند، فرد بالای 65 سال سن داشته باشد، سیستم ایمنی بدن وی بر اثر عواملی از جمله شیمی درمانی دیابت ضعیف شده باشد و در آخر اگر وضعیت خاص و حساسی در رابطه با قلب و کلیه داشته باشد و این مشکل در بلندمدت با وی همراه بوده باشد، باید به سرعت به پزشک مراجعه کند.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: مهسا موسوی فوق تخصص ریه و آسم