اگزمای پوستی و راههای درمان آن

در این بخش با التهاب های پوستی آشنا می شوید؛ و با انواع اگزما آشنا می گردید

انواع اگزمای پوست و راهکارهای تشخیص و درمان اگزما

اگزما یک اصطلاح عمومی برای گروهی از شرایط پزشکی است که باعث ملتهب شدن پوست، قرمزی، خشکی و خارش می‌شود و یک نوع بیماری پوستی محسوب می شود. در بعضی موارد، بثورات ممکن است در یک ناحیه‌ای خاص یا در کل بدن ایجاد شوند. بیماری اگزما، الگوی واکنشی است که پوست در برخی از بیماری‌ها ایجاد می‌کند. این مورد غیر از علائم رایج، به عنوان تاول‌های ریز و قرمز حاوی یک مایع شفاف نیز مشاهده می‌شود. اگزما انواع مختلفی دارد که هر کدام نشانه‌ها، نحوه تشخیص و درمان متفاوتی دارند. برای درمان اگزما در ابتدا باید عامل آلرژی زا یا به وجود آورنده اگزما در پوست را شناسایی کرده و سپس درمان متناسب با آن را انتخاب کنید. اگر علت به وجود آمدن اگزما عوامل ژنتیکی باشد، درمان آن کمی دشوار است؛ اما این امکان وجود دارد که با رعایت برخی موارد، علائم اینگونه از اگزما را کاهش داد. هدف تمام درمان‌های مورد استفاده برای این بیماری، کنترل یا از بین بردن خارش پوست می‌باشد که در صورت عدم درمان، عفونت‌های پوستی ایجاد می‌کند.

علل ایجاد اگزما

علت اصلی و دقیق اگزما هنوز ناشناخته باقی‌مانده است؛ اما اعتقاد بر این است که ترکیبی از عوامل ارثی (ژنتیک) و محیطی باعث بروز این بیماری می‌شوند. اگر یکی از والدین مبتلا به اگزما باشند، شانس مبتلا شدن فرزند آنها به اگزما یا بیماری آتوپیک افزایش خواهد یافت. اگر هر دو والد مبتلا به بیماری باشند، شانس مبتلا شدن فرزند باز افزایش خواهد یافت.

عوامل محیطی نیز در بروز علائم اگزما مؤثر دانسته شده‌اند. مواردی از قبیل:

• محرک‌ها: مانند صابون، مواد شوینده، شامپو، مواد ضدعفونی‌کننده، آب‌میوه تازه، گوشت یا سبزیجات
• آلرژی‌ها: گرد و غبار، حیوانات خانگی، گرده، قارچ‌ها، شوره سر، مایتها
• میکروب‌ها: باکتری‌ها، ویروس‌ها و برخی از قارچ‌ها
• سرما و گرما: آب‌وهوای گرم، رطوبت خیلی زیاد و یا خیلی کم، عرق ناشی از فعالیت‌ها.
• مواد غذایی: محصولات لبنی، تخم‌مرغ، آجیل و دانه‌ها، محصولات سویا، گندم
• استرس: علت اگزما نیست؛ اما می‌تواند علائم را بدتر کند.
• هورمون‌ها: ممکن است هنگام تغییر سطح هورمون‌های زنان، علائم اگزمای آنها بدتر شود.

علائم اگزما

1. خشک و حساس شدن پوست
2. خارش شدید پوست
3. قرمز و ملتهب شدن پوست
4. بثورات عودکننده
5. پوسته‌پوسته شدن بخش‌هایی از پوست
6. خشن و چرمی شدن تکه‌هایی از پوست
7. تراوش یا ترشحات پوستی
8. تورم مناطقی از پوست
9. ایجاد تکه‌های تیره‌رنگ در پوست

انواع اگزما

اگزما نام گروهی از بیماری‌هایی است که موجب قرمز شدن پوست، خارش و ملتهب شدن آن می شوند. اگزما انواع مختلفی دارد:

• درماتیت آتوپیک: نوعی اگزمای مزمن و طولانی مدت و اغلب به علت واکنش بیش از حد سیستم ایمنی به عوامل خارجی مثل آلرژنها رخ می دهد. پوسته پوسته شدن، قرمزی، گرگرفتگی، خارش از علائم آن است.
• درماتیت سبوره ای: اگزمایی است که در قسمتهایی از بدن که دارای غده های چربی هستند مثل کف سر، بینی و کمر رخ می دهد. در ایجاد این نوع اگزما، هورمون ها و مخمرها نقش بسزایی دارند. این اگزما با شوره های زیاد همراه است.
• درماتیت تماسی: در اثر تماس با یک عامل حساسیت زا مثل مواد شیمیایی، شوینده ها، لباس دانه های قرمز سوزش دار و گاهی تاول دار ایجاد می شود.
• اگزمای دیس هیدروتیک: در اثر استرس، آلرژی، مواد شیمیایی مثل فلز کبالت که معمولاً با ایجاد تاول در انگشتان دست و پا مخصوصاً در زنان ایجاد می شود. این نوع اگزما علاوه بر خارش و سوزش و قرمزی، درد و ترک پوستی هم به همراه دارد.
• درماتیت استازی: با ایستادن بیش از حد این اگزما در بدن رخ می دهد. به این صورت که خون در رگهای پایین پا می ماندوتورم پا، خارش، درد و پوسته ریزش از علائم این به نوع اگزما است که در پا رخ می دهد.
• اگزما نامولار: به این نوع اگزما، اگزمای سکه ای نیز می گویند که درمان آن نیز کمی سخت‌تر است. لکه ای قرمز همراه با خارش که به علت نیش حشره یا دمای هوا ایجاد می شود.
• درماتیت اکفولیا تیوژنرالیزه: این اگزما را اریترودرمی نیز می گویند که در آن تورم و قرمزی در سر تا سر بدن رخ می دهد که پوسته پوسته شدن پوست را نیز به همراه دارد.

تشخیص اگزما

پزشک می‌تواند اگزمای پوستی را بعد از شنیدن علائم و نشانه‌های شما و نیز معاینه پوست شما تشخیص دهد. پزشک ممکن است انجام نمونه برداری پوست یا سایر آزمایش‌ها را نیز برای نفی احتمال سایر بیماری‌های پوستی، توصیه کند. اگر به گمان پزشک، شما مبتلا به اگزمای پوستی تماسی هستید، ممکن است تست پچ را بر روی پوست شما انجام دهد. در این آزمایش، پزشک مقدار کمی از مواد مختلف را بر پوست شما زیر پوشش یک برچسب اعمال می‌کند. در مراجعات بعدی شما چند طی روزهای آینده، پزشک پوست شما را برای مشاهده واکنش به هر یک از آن مواد، معاینه می‌کند. بهترین زمان انجام این تست، حداقل دو هفته پس از ناپدید شدن اگزمای پوستی است. این تست مخصوصاً برای تعیین نوع خاص آلرژی تماسی مفید است.

درمان اگزمای پوستی

در حال حاضر درمانی برای اگزما وجود ندارد. با این حال، درمان تنها جهت کنترل و به حداقل رساندن بیماری است. درمان بستگی به علائم اگزما و دلایل ایجاد یا بدتر شدن نشانه‌ها دارد. همچنین، هر درمانی برای هر فردی مناسب نیست. گزینه‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:

• پیشگیری: جلوگیری از شعله‌ور شدن بیماری، بهترین روش برای مدیریت اگزما است. به همین دلیل، سعی در شناسایی و جلوگیری از محرک‌های مختلف مانند مواد شوینده خاص یا حساسیت‌های غذایی و همچنین مرطوب کردن پوست بسیار مهم هستند.
• مراقبت از پوست: مرطوب نگه داشتن پوست از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا خشکی پوست باعث افزایش خارش می‌شود. برای این منظور باید از کرم یا پماد مرطوب کننده استفاده کرد؛ اما لوسیون‌ها کمتر مؤثر هستند. مهم است که پوست را با استفاده از کرم یا پماد چند بار در روز مرطوب کنید (به ویژه بعد از استحمام). از صابون‌ها و محصولات خفیف و عاری از عطر، رنگ و الکل استفاده کنید. به دنبال محصولاتی باشید که عطر و بوی طبیعی و ضد حساسیت داشته باشند. محصولاتی حاوی سرامید (یک خانواده بزرگ از لیپیدهای مومی) مؤثرترین مرطوب کنند‌ه‌ها هستند.
• داروها: ممکن است از کرم‌ها و پمادهای بدون نسخه حاوی کورتیزون استروئید مانند هیدروکورتیزون و استات هیدروکورتیزون برای کنترل خارش، تورم و قرمزی مرتبط با اگزما استفاده شود. محصولات قوی‌تر مانند کرم‌های استروئیدی تجویزی نیز موجود هستند. از قرص‌های استروئیدی و تزریقی ممکن است در کوتاه مدت برای کنترل اگزمای شدید استفاده شود؛ اما استفاده طولانی مدت از این دو مورد به دلیل عوارض جانبی احتمالی که شامل فشار خون بالا، افزایش وزن و نازک شدن پوست است، توصیه نمی‌شود.
• - نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی
• برگرفته از دکتر رامین مدرسی متخصص پوست و زیبایی