خشکی گلو و دهان، علل و راههای درمان

خشکی گلو به خشک شدن غشاهای مخاطی حنجره اشاره دارد و ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. عملکرد اصلی حنجره محافظت از مجاری تنفسی است، زیرا حنجره برای جلوگیری از ورود غذا و مواد خارجی به ریه ها بسته می شود و ممکن است در تلاش برای دفع این مواد خارجی، سرفه ایجاد شود. عملکرد حنجره نیز شامل کنترل تهویه و تولید صدا است. اما سوال اینجاست که علت خشکی گلو چیست؟ به منظور آشنایی بیشتر با علل و درمان خشکی گلو تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

چه زمانی خشکی گلو خطرناک است؟

خشکی گلو اغلب با وجود بیماری های جزئی همراه است و می توان آن را با روش های ساده درمان کرد. البته شایان ذکر است که در صورت تداوم گرفتگی صدا یا خشکی گلو بیش از یک هفته، بیمار باید به پزشک خود مراجعه کند. در صورت بروز هر یک از علائم زیر مرتبط با خشکی دهان و گلو، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• مشکل در بلع یا تنفس
• خس خس سینه هنگام نفس کشیدن
• تب
• سرفه همراه با خون
• زخم در گلو
• وجود درد قفسه سینه
• یک توده در گردن

علت خشکی گلو چیست؟

دلایل متعددی برای خشکی گلو وجود دارد که مهترین آن ها عبارتند از:

• کم آبی عمومی
• تنفس دهانی به ویژه در هنگام خواب
• آلرژی
• رفلاکس اسید معده
• سرطان حنجره
• ناشی از داروها

خشکی گلو ناشی از کم آبی عمومی

یکی از دلایل خشک شدن گلو و احساس تشنگی، کم آبی بدن است. کم آبی چه به دلیل مصرف ناکافی مایعات باشد، چه به دلیل از دست دادن مایعات به دلایل خاصی مانند دیابت، اسهال شدید، یا عرق کردن در حین ورزش می تواند سبب خشکی دهان شود.

علائم کم آبی بدن عبارتند از:

• خشکی گلو
• افزایش تشنگی
• ادرار تیره، ادرار کمتر از حد طبیعی.
• خسته
• سرگیجه

بنابراین، کم آبی باید درمان شود و همیشه از نوشیدن مقادیر کافی مایعات اطمینان حاصل کنید.البته شایان ذکر است که محیط خشک نیز یکی از دیگر دلایل خشکی است که می تواند نتیجه زندگی در یک محیط خشک مانند محیط بیابانی یا استفاده از بخاری برای گرمایش باشد.

بیشتر بخوانید: سینوزیت چیست و چه علائمی دارد؟

خشکی گلو ناشی از تنفس دهانی (در هنگام خواب)

علت خشکی گلو در خواب ناشی از تنفس از راه دهان در هنگام خواب است که معمولا با بوی بد دهان، خستگی عمومی و خروپف همراه است. هنگامی که دهان هنگام خواب باز می ماند، هوا بزاق تولید شده را خشک می کند تا دهان را مرطوب نگه دارد و در نتیجه، گلو و دهان ممکن است پس از بیدار شدن احساس خشکی کنند.

تنفس دهانی ممکن است با عفونت دستگاه تنفسی فوقانی همراه باشد. شایان ذکر است که اگر تنفس دهانی مزمن باشد، ممکن است نشان دهنده وضعیت جدی تری مانند بزرگ شدن لوزه ها و پولیپ یا حساسیت مزمن باشد. در موارد شدید و مزمن، علت تنفس از راه دهان در شب ممکن است به دلیل دوره‌های آپنه خواب باشد، بنابراین بیمار ممکن است نیاز به جراحی خواب داشته باشد.

آلرژی و خشکی گلو

یکی از دلایل خشکی بزاق، آلرژی است که واکنش غیرطبیعی و بیش از حد بدن نسبت به موادی است که ممکن است آن را مضر بداند اما مضر نیستند. علل آلرژی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و علائم معمولاً از سرفه، احتقان ملتحمه، خارش پوست، دهان یا چشم ها، خشکی گلو و زبان یا علائم دیگر متغیر خواهد بود.

خشکی گلو ناشی از رفلاکس اسید معده

یکی از علل خشکی گلو نیز رفلاکس اسید معده است، زیرا رفلاکس اسید معده باعث مشکل در بلع، سرفه خشک، خشن شدن صدا، آروغ زدن و خشکی گلو می شود. یکی از بارزترین بیماری‌های رفلاکس اسید معده به مری یا GERD است. رفلاکس معده باید با داروهای مناسب همراه با کنترل وزن، پرهیز از سیگار و رعایت رژیم غذایی مناسب درمان شود.

خشکی گلو ناشی از سرطان حنجره

سرطان حنجره یکی از علل خشکی است، اما معاینه پزشکی به ندرت وجود سرطان حنجره را در بیماران مبتلا به خشکی گلو نشان می دهد. با وجود آن، تداوم علائم برای مدت طولانی نیاز به مراجعه به پزشک دارد.

خشکی گلو ناشی از داروها

بسیاری از داروها باعث ایجاد یا تشدید خشکی گلو می شوند، از جمله:

• داروهای فشار
• داروهای مسکن
• داروهای ضد افسردگی
• دیورتیک ها
• آنتی هیستامین ها

شایان ذکر است که خشکی گلو ناشی از داروها موقتی بوده و آزاردهنده نیست.

از عوامل مستعد کننده خشکی گلو

از دیگر دلایل و عواملی که بروز خشکی در گلو را افزایش می دهد، عبارتند از:

• سیگار کشیدن
• مصرف مواد مخدر وروانگردان
• عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
• انجام ورزش
• ابتلا به ویروس کرونا

علائم خشکی گلو

علائم زیادی در ارتباط با خشکی بزاق و خشکی گلو و حنجره وجود دارد که با توجه به علت و جزئیات زیر متفاوت است:

• علائم مرتبط با خشکی گلو همراه با عفونت تنفسی: سرفه، مشکل در تنفس، گرفتگی صدا، لکه های سفید در اطراف زبان یا گلو، و گلودرد.
• علائم مرتبط با خشکی بزاق همراه با مشکلات گوارشی: مشکل در بلع، سوزش سر دل و استفراغ.
• سایر علائم: بدن درد، تاری دید، تورم غدد لنفاوی، خستگی عمومی، تب و لرز، فشار خون پایین و ضعف عضلانی.

آیا خشکی گلو از علائم کرونا است؟

خشکی گلو و بزاق از شایع ترین علائم کرونا هستند، زیرا ویروس کرونای نوظهور ابتدا گلو را آلوده می کند و باعث احساس خشکی می شود. گلودرد که 2 تا 7 روز پس از ابتلا به ویروس ایجاد می شود. این خشکی حدود 3-4 روز طول می کشد و با مشکل خفیف در تنفس همراه است، سپس وارد نای و ریه می شود و باعث ذات الریه می شود.

بیشتر بخوانید: جراحی خواب؛ درمان قطعی آپنه خواب

خشکی گلو چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک ممکن است در مورد علائم مرتبط با خشکی دهان، مدت و سابقه علائم بیماری سوالاتی مطرح کرده و سوابق بیمار را بررسی کند. به طور کلی، مهمترین روش های تشخیص عبارتند از:

• معاینه فیزیکی
• آزمایشات خون
• نمونه برداری
• آندوسکوپی
• یک آزمایش تشخیصی سریع، مانند آزمایش جریان جانبی، برای بیماری‌های عفونی احتمالی

روش های درمان خشکی گلو

اکثر خشکی ها موقت و گذارا هستند و می توان آن ها را با روش های خانگی یا با دارو درمان کرد که به شرح زیر است:

درمان خانگی خشکی گلو

از جمله روش هایی که به عنوان درمان برای خشک کردن معده خالی در خانه استفاده می شود موارد زیر است:

1. غرغره دهان با آب نمک:نمک یک ماده استریل است که می تواند از رشد برخی از میکروب های بیماری زا جلوگیری کند. شما با خیال راحت می توانید از آن برای شستشوی دهان و گلو برای رفع خشکی و سوزش استفاده کنید. غرغره خوراکی با آب نمک دو بار در روز می تواند خشکی کمک کند.
2. نوشیدن نوشیدنی های گرم با عسل:عسل خاصیت ضدعفونی کنندگی و تسکین دهنده طبیعی دارد، بنابراین مصرف گیاهان گرم همراه با عسل می تواند سوزش و خشکی گلو را برطرف کرده و خشکی گلو را درمان کند.
3. مایعات زیاد بنوشید:خشکی گلو ممکن است نشانه کم آبی بدن باشد، بنابراین برای درمان خشکی گلو صرف نظر از سرد یا گرم بودن مایعات زیاد مهم است.
4. هوا را مرطوب کنید:هوای خشک اغلب در اتاق های بسته به دلیل استفاده از بخاری رخ می دهد. هوای خشک می تواند گلو را تحریک کند. هوای مرطوب و گرم یک درمان مهم برای خشکی به خصوص در هنگام خواب است. توصیه می شود از مرطوب کننده های برقی استفاده کنید یا به سادگی آن را با بخار یک کوزه آب جایگزین کنید.

درمان خشکی گلو با دارو

درمان دارویی با توجه به علت اصلی خشکی گلو و با توجه به علائم مرتبط با آن متفاوت است:

• در صورتی که علت خشکی گلو آلرژی باشد، گزینه های درمانی پیشنهادی آنتی هیستامین ها، ضد احتقان ها و غیره است.
• در صورتی که علت خشکی گلو رفلاکس اسید باشد، این مشکل را می توان با آنتی اسیدها درمان کرد و مهارکننده های پمپ پروتون از جمله داروهای پیشنهادی برای درمان رفلاکس معده به مری هستند که معمولاً با خشکی گلو همراه است.
• پزشک ممکن است در مورد گلودرد استرپتوکوکی یا لوزه های باکتریایی آنتی بیوتیک و برخی خلط آورها و رقیق کننده های خلط را برای درمان خشکی گلو و خلط تجویز کند.
• پزشک ممکن است مسکن های بدون نسخه مانند پاراستامول یا ایبوپروفن را برای رهایی از گلودرد و بدن درد تجویز کند.

لازم به ذکر است که در صورت تداوم علائم بیش از یک تا دو هفته، مراجعه به پزشک ضروری است.

پیشگیری از خشکی گلو

رعایت برخی نکات و توصیه ها بسیار مهم به رفع خشکی گلو و خشکی بزاق کمک می کند که عبارتند از:

• مراقب مصرف مقدار کافی مایعات باشید: می توانید آب و آب میوه های طبیعی بنوشید، در عین حال از مایعات حاوی کافئین خودداری کنید، زیرا به دلیل اثر ادرارآوری که دارند باعث کم آبی بدن می شوند.
• از سیگار کشیدن خودداری کنید.
• در صورت تداوم علائم برای درمان علت به پزشک مراجعه کنید.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: کیان احمدی متخصص گوش، حلق و بینی