عفونت مجاری ادراری و راههای تشخیص و درمان آن

هر آنچه درباره عفونت مجاری ادراری باید بدانید!

آنچه در این مقاله می خوانید:

عفونت مجاری ادراری چیست؟

عفونت مجاری ادراری (UTI) یک عفونت میکروبی است. اینها موجودات بسیار کوچکی هستند که بدون میکروسکوپ قابل مشاهده نیستند. بیشتر عفونت های مجاری ادراری توسط باکتری ها ایجاد می شوند، اما برخی از آنها توسط قارچ ها و در موارد نادر ویروس ها ایجاد می شوند. عفونت های ادراری یکی از شایع ترین عفونت ها در انسان است.

عفونت ادراری می تواند در هر نقطه ای از مجاری ادراری شما اتفاق بیفتد. دستگاه ادراری شما از کلیه ها، حالب، مثانه و مجرای ادرار تشکیل شده است. اکثر عفونت ها فقط مجرای ادراری و مثانه را در قسمت تحتانی درگیر می کنند. با این حال، عفونت ها می توانند حالب و کلیه ها را در قسمت فوقانی نیز درگیر کنند. اگرچه عفونت های دستگاه ادراری فوقانی نادرتر از عفونت های دستگاه ادراری تحتانی هستند، اما معمولاً شدیدتر نیز هستند.

هر کسی که تا به حال یک عفونت ادراری (UTI) را تجربه کرده باشد، به خوبی می داند که چگونه می تواند خسته کننده و ناراحت کننده باشد. حتی یک مورد خفیف ممکن است هنگام ادرار، افزایش میل به ادرار کردن و خون و یا درد در ادرار ایجاد نماید. اگر عفونت از مثانه به کلیه منتقل شود، وضعیت می تواند بدتر شود، درد شدید، تهوع، استفراغ، و در موارد نادر، آسیب کلیه ایجاد می شود.

این مشکل فقط مختص به بزرگسالان نیست و می تواند تمامی سنین را تحت تاثیر قرار دهد. نوزادان و کودکان همچنین می توانند عفونت ادراری را دریافت کنند و مواردی که در سالمندان اتفاق می افتد گاهی اوقات می توانند خطرناک باشند.

در این مقاله سعی شده است که علائم و نشانه ها، تشخیص، عوارض و درمان عفونت ادراری را برای شما عزیزان تشریح نماییم.

انواع عفونت مجاری ادراری

انواع و علایم عفونت ادراری بستگی به این دارد که کدام قسمت از دستگاه ادراری آلوده است.

عفونت های مجاری ادراری تحتانی بر مجرای ادراری و مثانه تأثیر می گذارد. عفونت مجاری ادراری که در مثانه یا مجرای ادرار اتفاق می افتد (لوله ای که از طریق آن ادرار از بدن خارج می شود) که معمولا به عنوان عفونت مثانه شناخته می شود.

عفونت های دستگاه ادراری فوقانی بر کلیه ها تأثیر می گذارد. عفونت مجاری ادراری شامل کلیه ها و مجاری ادرار (مجرایی که ادرار از طریق کلیه ها به مثانه منتقل می شود). عفونت کلیه نیز به عنوان پیلونفریت نامیده می شود. اگر باکتری ها از کلیه آلوده به خون منتقل گردند، می توانند تهدید کننده زندگی باشند. این بیماری که اوروسپسیسنامیده می شود، می تواند باعث کاهش خطرناک فشار خون، شوک و مرگ شود.

افزایش میل به ادرار کردن (تکرر ادراری)

عفونت دستگاه ادراری بالا (عفونت کلیه یا پیلونفریت)

عفونت مثانه که به کلیه ها سرایت می کند، معمولا جدی و نیاز به مراقبت های پزشکی ضروری دارد. عفونت کلیه یا پیلونفریت می تواند علائم سیستمیک (تمام بدن) را که نه تنها آشکارتر، بلکه اغلب ناتوان کننده است، ایجاد کند.

علایم عفونت دستگاه ادراری فوقانی

نشانه های پیلونفریت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب بالا (بیش از 38 درجه سانتی گراد)
• لرزش بدن
• رطوبت ناشی از عرق (لرزش و عرق همراه با افزایش دما)
• حالت تهوع یا استفراغ
• درد کمر (درد که معمولا عمیق و زیاد در پشت و یا پهلو است، هرچند که در شکم فوقانی وجود دارد)

درمان عفونت ادراری

درمان عفونت ادراری بستگی به علت آن دارد. پزشک شما می تواند با استفاده از نتایج آزمایش مورد استفاده برای تأیید تشخیص تعیین کند که کدام ارگانیسم باعث عفونت می گردد.

در بیشتر موارد، علت آن باکتری است. عفونتهای ادراری ناشی از باکتری ها با آنتی بیوتیک درمان می شوند.

در برخی موارد، ویروس ها یا قارچ ها علت آن هستند. عفونت ویروسی با داروهایی به نام ضد ویروس ها درمان می شوند.

عفونتهای قارچی با داروهایی به نام ضد قارچ درمان می شوند.

آنتی بیوتیک ها برای عفونت ادراری

شکل آنتی بیوتیک مورد استفاده برای درمان عفونت ادراری باکتریایی معمولاً بستگی به این دارد که کدام قسمت از دستگاه درگیر است. عفونت های دستگاه تحتانی معمولاً با آنتی بیوتیک های خوراکی قابل درمان هستند. عفونت های دستگاه ادراری فوقانی نیاز به آنتی بیوتیک های داخل وریدی دارند. این آنتی بیوتیک ها مستقیماً در رگ های شما تزریق می گردند.

گاهی اوقات، باکتری ها در برابر آنتی بیوتیک ها مقاومت نشان می دهند. برای کاهش خطر مقاومت به آنتی بیوتیک، احتمالاً پزشک شما را در کوتاهترین دوره درمانی ممکن قرار می دهد. درمان معمولاً بیش از 1 هفته طول نمی کشد.

نتایج حاصل از کشت ادرار شما می تواند به پزشک شما در انتخاب یک داروی آنتی بیوتیک کمک کند که در برابر انواع باکتری هایی که باعث عفونت شما می شوند بهتر عمل کند.

درمانهای غیر از آنتی بیوتیک ها برای عفونت های عفونی باکتریایی در حال بررسی است. در برخی موارد، درمان عفونت ادراری بدون آنتی بیوتیک ممکن است یک گزینه برای عفونت های باکتریایی با استفاده از شیمی سلول برای تغییر تعامل بین بدن و باکتری ها باشد.

داروهای خانگی عفونت ادراری

هیچ داروی خانگی که بتواند عفونت ادراری را درمان کند وجود ندارد، اما برخی از کارها وجود دارد که می تواند به عملکرد بهتر داروهای شما کمک کند.

این داروهای خانگی برای عفونت های ادراری، مانند نوشیدن آب بیشتر، ممکن است به بدن شما کمک کند تا عفونت را سریعتر پاک کند.

در حالی که قره قات یک داروی محبوب است، تحقیقات در مورد تأثیر آنها بر عفونت های ادراری متفاوت است و مطالعات قطعی بیشتری مورد نیاز است.

آب کرن بری پس از شروع عفونت ادراری را درمان نمی کند. با این حال، یک ماده شیمیایی موجود در قره قات می تواند از جلوگیری از انواع خاصی از باکتری ها که می توانند باعث عفونت ادراری باکتریایی به پوشش مثانه شما شوند، جلوگیری کند. این ممکن است برای جلوگیری از عفونت های مجاری ادراری در آینده مفید باشد.

سپسیس می شود. این یک رویداد تهدید کننده زندگی است. در صورت مشکوک بودن به عفونت ادراری، در اسرع وقت با پزشک خود تماس بگیرید. یک معاینه ساده و آزمایش ادرار یا خون می تواند در طولانی مدت شما را از مشکلات زیادی نجات دهد.

عوارض جانبی عفونت ادراری

عوارض عفونت ادراری اغلب به علت عفونت درمان نشده یا تحت درمان است.
این خطر نیز در افراد مبتلا به اختلال کلیوی، دیابت یا بیماری هایی که باعثاختلال در سیستم ایمنی بدن می شود (مانند HIV) بالا است.

عوارض عفونت مجاری ادراری عبارتند از:

• عفونت های ادراری عود کننده حداقل دو بار در شش ماه یا چهار بار در سال رخ می دهند، بیشتر در زنان
• تنگ شدن مجرای ادرار (سفتی) در مردان مبتلا به عفونت های مکرر
• افزایش خطر ابتلا به زایمان زودرس و کاهش وزن هنگام تولد در دوران بارداری
• آسیب دائمی کلیه
• سپتیسم یا گَندخونی که نوعی التهاب است که سراسر بدن را فرا می‌گیرد و به دلیل عفونت پیش می‌آید.

هیپوترمی

سپسیس اگر درمان نشود، می تواند منجر به شوک سپتیک و در نهایت نارسایی اندام و مرگ شود.

سیستوسکوپی ، پزشک ممکن است یک تکه کوچک از بافت مثانه را برداشته و آن را آزمایش کند تا التهاب مثانه یا سرطان به عنوان علت علائم شما رد شود.

علل و عوامل خطر عفونت ادراری

هر چیزی که تخلیه مثانه را کاهش دهد یا مجاری ادراری را تحریک کند می تواند منجر به عفونت ادراری شود. همچنین عوامل زیادی وجود دارد که می تواند شما را در معرض خطر ابتلا به عفونت های ادراری قرار دهد. این عوامل عبارتند از:

• سن: افراد مسن بیشتر به عفونت مجاری ادراری مبتلا می شوند
• کاهش تحرک پس از جراحی یا استراحت طولانی مدت در تخت
• سنگ کلیه
• عفونت های ادراری قبلی
• انسداد مجاری ادراری، مانند بزرگ شدن پروستات، سنگ کلیه و انواع خاصی از سرطان
• استفاده طولانی مدت از کاتترهای ادراری، که ممکن است ورود باکتری ها به مثانه را آسان تر کند
• دیابت، به ویژه اگر به طور ضعیفی کنترل شود، که ممکن است احتمال ابتلا به عفونت را در شما افزایش دهد
• بارداری
• ساختارهای ادراری غیرطبیعی از بدو تولد
• ضعف سیستم ایمنی بدن

عوامل خطر اضافی عفونت مجاری ادراری برای مردان

بیشتر عوامل خطر ابتلا به عفونت ادراری در مردان مانند زنان است. با این حال، بزرگ شدن پروستات یکی از عوامل خطر عفونت ادراری است که مختص مردان است.

عوامل خطر اضافی عفونت مجاری ادراری برای زنان

عوامل خطر دیگری برای زنان وجود دارد. برخی از عواملی که زمانی تصور می شد که عامل عفونت ادراری در زنان هستند، از اهمیت چندانی برخوردار نیستند، مانند عدم رعایت بهداشت حمام. مطالعات اخیر نشان نداده است که پاک کردن دست ها از پشت به جلو پس از رفتن به دستشویی منجر به عفونت ادراری در زنان می شود، همانطور که قبلاً تصور می شد.

در برخی موارد، برخی از شیوه های زندگی ممکن است به کاهش خطر برخی از این عوامل کمک کند.

مجرای ادرار کوتاه تر

طول و محل پیشابراه در زنان احتمال ابتلا به عفونت ادراری را افزایش می دهد. مجرای ادرار در زنان بسیار نزدیک به واژن و مقعد است. باکتری هایی که ممکن است به طور طبیعی در اطراف واژن و مقعد ایجاد شوند می توانند منجر به عفونت در مجرای ادرار و بقیه دستگاه ادراری شوند.

مجرای ادرار زن نیز کوتاهتر از مرد است و باکتری ها فاصله کمتری برای ورود به مثانه دارند.

رابطه جنسی

فشار بر روی دستگاه ادراری زنان در هنگام مقاربت می تواند باکتری ها را از اطراف مقعد به داخل مثانه منتقل کند. اکثر زنان پس از مقاربت در ادرار خود باکتری دارند. با این حال، بدن معمولاً می تواند ظرف 24 ساعت از شر این باکتری ها خلاص شود. باکتری های روده ممکن است دارای خواصی باشند که به آنها اجازه می دهد به مثانه بچسبند.

اسپرم کش ها

اسپرم کش ها ممکن است خطر عفونت ادراری را افزایش دهند. آنها می توانند باعث تحریک پوست در برخی از زنان شوند. این امر خطر ورود باکتری ها به مثانه را افزایش می دهد.

استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی

کاندوم های لاتکس بدون روغن ممکن است اصطکاک را افزایش داده و باعث تحریک پوست زنان در هنگام رابطه جنسی شوند. این ممکن است خطر عفونت ادراری را افزایش دهد.

با این حال، کاندوم برای کاهش شیوع عفونت های مقاربتی مهم است. برای جلوگیری از اصطکاک و سوزش پوست ناشی از کاندوم، مطمئن شوید که به اندازه کافی از روان کننده ها استفاده می کنید و اغلب از آن در حین مقاربت استفاده کنید.

دیافراگم ادراری‌ تناسلی

دیافراگم ادراری‌ تناسلی ممکن است بر مجرای ادراری زنان فشار وارد کنند. این می تواند تخلیه مثانه را کاهش دهد.

کاهش سطح استروژن

پس از یائسگی، کاهش سطح استروژن باعث تغییر باکتری های طبیعی در واژن شما می شود. این می تواند خطر عفونت ادراری را افزایش دهد.

پیشگیری از عفونت ادراری

همه می توانند اقدامات زیر را برای جلوگیری از عفونت های ادراری انجام دهند:

• روزانه شش تا هشت لیوان آب بنوشید.
• ادرار را برای مدت طولانی نگه ندارید.
• در مورد مدیریت بی اختیاری ادرار یا مشکلات در تخلیه کامل مثانه با پزشک خود مشورت کنید.

با این حال، عفونت های ادراری در زنان بسیار بیشتر از مردان اتفاق می افتد. نسبت 1 به 8 معتبر است. این بدان معناست که از هر هشت زنی که عفونت مجاری ادراری دارند، فقط یک مرد مبتلا می شود.

اقدامات خاصی ممکن است به جلوگیری از عفونت های ادراری در زنان کمک کند.

برای زنان یائسه، استفاده از استروژن موضعی یا واژینال که توسط پزشک تجویز شده است می تواند در پیشگیری از عفونت ادراری تفاوت ایجاد کند. اگر پزشک شما معتقد است که مقاربت یکی از عوامل مکرر عفونت شماست، ممکن است مصرف آنتی بیوتیک های پیشگیرانه بعد از مقاربت یا طولانی مدت را توصیه کند.

برخی از مطالعات نشان داده اند که استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک ها در افراد مسن خطر ابتلا به عفونت ادراری را کاهش می دهد.

مصرف مکمل های روزانه کرن بری یا استفاده از پروبیوتیک های واژینال مانند لاکتوباسیلوس نیز ممکن است در پیشگیری از عفونت های ادراری مفید باشد. برخی از مطالعات معتقدند استفاده از شیاف پروبیوتیک واژن می تواند با تغییر باکتری های موجود در واژن، وقوع و عود عفونت ادراری را کاهش دهد.

حتماً با پزشک خود مشورت کنید که برنامه پیشگیری مناسب برای شما چیست.

عفونت های ادراری در بارداری

زنانی که باردار هستند و علائم عفونت مجاری ادراری دارند باید فوراً به پزشک خود مراجعه کنند. عفونت های ادراری در دوران بارداری می تواند باعث فشار خون بالا و زایمان زودرس شود. عفونت های ادراری در دوران بارداری نیز به احتمال زیاد به کلیه ها سرایت می کند.

عفونت های مجاری ادراری مزمن

بیشتر عفونت های ادراری پس از درمان از بین می روند. عفونت ادراری مزمنپس از درمان از بین نمی رود یا عود می کند. عفونت های ادراری مکرر در بین زنان شایع است.

بسیاری از موارد عفونت مجاری ادراری ناشی از عفونت مجدد با همان نوع باکتری است. با این حال، برخی از موارد مکرر لزوماً شامل یک نوع باکتری نیست. در عوض، ناهنجاری در ساختار مجاری ادراریاحتمال عفونت ادراری را افزایش می دهد.

جمع بندی

اگرچه عفونت ادراری خفیف اغلب نیاز به درمان ندارند، اگر علائم بیش از چند روز طول بکشد، نباید از دیدن پزشک دوری کنید. اگر نشانه هایی از عفونت کلیوی، از جمله درد کمر، تهوع یا استفراغ ایجاد کنید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. اگر باردار هستید، هرگز نباید مبتلا به عفونت ادراری گردید، به خصوص اگر مبتلا به دیابت و یا HIV هستید یا عفونت های قبلی داشته اید. حتی علائم خفیف باید در نظر گرفته شود، تحت درمان قرار گرفته و تحت نظارت قرار گیرد تا اطمینان حاصل شود که عفونت به طور کامل پاکسازی شده است. بدون استثنا، هر گونه نشانه ای از سپسیس باید به عنوان یک اورژانس پزشکی درمان شود. این خصوصا در نوزادان و سالمندان صادق می باشد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع:علی اکبر کرمی، ارولوژیست، جراح و متخصص کلیه مجاری ادراری