نشانه ها و علائم وجود بیماری کلیوی

علائمی که به شما می‌گویند کلیه‌هایتان دچار مشکل یا بیماری شده‌اند با مطالعه این مقاله دانش خود را در این باره افزایش دهید

14 علامت وجود مشکلات کلیوی کدام است؟

بیماری کلیوی یکی از بیماری‌های خاموش است که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به ناتوانی طولانی‌مدت یا حتی مرگ شود.

کلیه‌ها از مهم‌ترین ارگان‌های بدن هستند و عملکردهای مهمی را بر عهده دارند. شاید با خودتان فکر کرده باشید علائم مشکلات کلیوی واضح است؛ اما باید بگوییم که این‌طور نیست و اغلب علائم، نامحسوس است و این باعث خطرناک شدن آن‌ها می‌شود چرا که ممکن است بیماری خیلی پیشرفته شود تا فرد متوجه آن شود و تازه اقدام به درمان کند. در واقع بیماری کلیوی یکی از بیماری‌های خاموش است که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به ناتوانی طولانی‌مدت یا حتی مرگ شود.

هنگامی‌ که کلیه‌های شما توانایی دفع مایعات اضافی از بدنتان را از دست می‌دهند، ممکن است این مایعات در قفسه سینه انباشته شده و باعث درد و فشار در این ناحیه شود. نارسایی کلیه گاهی اوقات با آسم یا نارسایی قلبی اشتباه گرفته می‌شود، که این نیز در نتیجه‌ی تجمع مایعات در ریه‌هاست

کار کلیه‌ها در بدن چیست؟

دو کلیه‌ی لوبیا شکل بخشی از دستگاه ادراری هستند که در زیر دنده‌های شما و دو طرف ستون فقرات قرار گرفته‌اند. کلیه‌ها در بدن وظایف متعددی دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
تصفیه و پاکسازی خون
کلیه‌ها هر روز حدود 200 لیتر خون را تصفیه کرده و سموم، اسید، مواد شیمیایی و مایعات اضافی را دفع می‌کنند.
تنظیم فشارخون
کلیه‌ها با تنظیم سطوح مایعات و الکترولیت‌ها در بدن و تولید برخی هورمون‌ها به تنظیم فشار خون کمک می‌کند.
حفظ سلامت استخوان‌ها
کلیه‌ها شکل فعال ویتامین D را می‌سازند و کلسیم و فسفر موجود در بدن را متعادل می‌کنند و بدین ترتیب باعث تقویت استخوان‌ها می‌شوند.
تنظیم تولید گلبول‌های قرمز
کلیه‌ها هورمون‌هایی تولید می‌کنند که باعث تحریک استخوان‌ها برای تولید گلبول‌های قرمز می‌شوند. گلبول‌های قرمز حامل اکسیژن در سراسر بدن هستند.

علائم مشکلات کلیوی

نشانه‌های زیر می‌توانند علائم مشکلات کلیوی باشند:

تورم
تورم به‌خصوص در ساق و مچ پاها، دست، اطراف چشم و صورت ممکن است نشانه‌ای از وجود یک بیماری شدید کلیوی باشد. در واقع اِدم یا همان احتباس مایعات می‌تواند به دلیل ناتوانی کلیه‌ها در دفع مایعات اضافی یا نمک و یا به دلیل نشت پروتئین از کلیه‌ها اتفاق بیفتد.

درد ناگهانی
ممکن است دچار کمردرد یا پهلودردی شوید که به قسمت جلوی بدنتان کشیده می‌شود. این درد می‌تواند نشانگر این موضوع باشد که شما به عفونت ادراری مبتلا هستید که به سمت کلیه‌ها مهاجرت کرده و آن‌ها را نیز آلوده کرده‌اند. درد خیلی شدید می‌تواند یکی از علائم سنگ کلیه نیز می‌باشد.

تغییرات ظاهری ادرار
ممکن است ادرار قهوه‌ای یا قرمز به نظر برسد و این نشان می‌دهد که حاوی خون است. وقتی کلیه‌ها به هر دلیلی آسیب ببینند؛ از جمله بیماری کلیوی، سنگ کلیه، سرطان، کیست یا التهاب کلیه و... باعث ضعیف شدن کلیه‌ها و نشت خون می‌شود. ادرار کف‌آلود نیز می‌تواند نشان‌دهنده نشت پروتئین در کلیه باشد.

حتما مقاله7 علت ادرار کف آلود را بخوانید

خستگی و احساس ضعف
خسته‌اید و نمی‌دانید چرا؟ کمبود آهن می‌تواند مقصر این امر باشد. در واقع یکی از کارهای کلیه‌ی شما تولید گلبول‌های قرمز است و وجود بیماری پیشرفته کلیه می‌تواند کلیه‌ها را از تولید اریتروپویتین، هورمون تنظیم کننده تولید گلبول‌های قرمز، باز دارد و این امر می‌تواند منجر به کم‌خونی شود و از آنجا که گلبول‌های قرمز خون اکسیژن را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل می‌کند، بنابراین در صورت کمبود آن، اکسیژن به اندام‌ها و ماهیچه‌های اصلی نمی‌رسد و باعث خستگی می‌شود. یکی دیگر از دلایل احتمالی احساس خستگی تجمع مایعات اضافی، سموم و ناخالصی‌های موجود در خون است که آن هم در نتیجه‌ی وجود مشکل در کار کلیه‌هاست.

احساس ضعف و خستگی می‌کنید؟

پیچ‌خوردگی یا گرفتگی ناگهانی عضله
تجمع سموم در گردش خون می‌تواند باعث گرفتگی ناگهانی عضلات شود. این مشکل ممکن است نشانه‌ی یک بیماری پیشرفته کلیوی باشد.

گیجی و سردرگمی
گیجی و سردرگمی نیز یکی دیگر از علائم است که می‌تواند چندین دلیل مرتبط با بیماری کلیوی داشته باشد. برای مثال، مقادیر کم آهن ممکن است منجر به مشکلات شناختی یا سرگیجه شود، زیرا تعداد کمتری گلبول قرمز وجود دارد که اکسیژن را به مغز شما منتقل کند. سردرگمی همچنین ممکن است در نتیجه‌ی سطوح بالای سموم در مغز شما باشد. سطوح بالای پروتئین نیز می‌تواند بر عملکرد مغز تأثیر بگذارد.

فشارخون بالا
بیماری‌های کلیه یکی از شایع‌ترین دلایل فشارخون بالا است. کلیه‌ها هستند که تنظیم می‌کنند چه مقدار نمک باید در گردش خون ما باقی بماند. اگر آن‌ها به درستی قادر به انجام این کار نباشند و نمک اضافی در خون بماند، می‌تواند منجر به افزایش فشارخون شود. علاوه بر این، اگر کلیه آسیب ببیند می‌تواند موجب تحریک تولید هورمون‌هایی شود که فشارخون را بالا می‌برند.

مانند بسیاری از علائم دیگر بیماری کلیه، خارش و خشکی پوست ممکن است نشانه‌ای از تجمع سموم در بدن باشد. در واقع انباشت مواد زائد می‌تواند باعث خارش شدید بخصوص در پاها شود

نقرس
اوریک‌اسید اضافی باعث تورم مفاصل، به‌خصوص در شست پا می‌شود که بسیار دردناک است. در واقع 90 درصد مواقع، یک فرد به دلیل ناتوانی کلیه‌ها در دفع اوریک‌اسید از جریان خون، دچار نقرس می‌شود.

عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری
عفونت‌های تکرارشونده دستگاه ادراری ممکن است به علت سنگ‌های کلیوی ایجاد شود. عفونت‌های دستگاه ادراری خطر ابتلا به عفونت کلیه را افزایش می‌دهد که در صورت عدم درمان می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.

تنگی نفس
هنگامی‌که کلیه‌های شما توانایی دفع مایعات اضافی از بدنتان را از دست می‌دهند، ممکن است این مایعات در قفسه سینه انباشته شده و باعث درد و فشار در این ناحیه شود. نارسایی کلیه گاهی اوقات با آسم یا نارسایی قلبی اشتباه گرفته می‌شود، که این نیز در نتیجه‌ی تجمع مایعات در ریه‌هاست.

درد عضلانی و تپش قلب
یکی از وظایف کلیه‌ها حفظ تعادل مواد معدنی در خون است. مواد معدنی مانند پتاسیم، کلسیم و سدیم که به‌عنوان الکترولیت شناخته می‌شوند در عملکرد عضلات نقش اساسی دارند. یکی از وظایف اصلی پتاسیم کنترل نحوه واکنش و انقباض عضلات است. بنابراین اگر سطح پتاسیم به دلیل عملکرد نادرست کلیه خیلی زیاد شود می‌تواند موجب درد عضلانی و تپش قلب شود.

بوی بد دهان
صحبت ما در اینجا بوی دهان به دلیل عدم رعایت بهداشت و مسواک و... نیست، بلکه وجود طعم فلزی و آمونیاک مانند است که معمولاً هنگامی اتفاق می‌افتد که کلیه‌های شما مواد دفعی و سموم را به‌خوبی از خونتان خارج نمی‌کنند. علاوه بر این، سموم می‌توانند مغز شما را به روشی تحت تأثیر قرار دهند که باعث تهوع یا استفراغ شود. در این شرایط تهوع صبحگاهی دیده می‌شود که در طول روز بهتر می‌شود.

برای آشنایی بیشتر10 بیماری مولد بوی بد دائمی دهان را مطالعه کنید

خارش و خشکی پوست
مانند بسیاری از علائم دیگر بیماری کلیه، خارش و خشکی پوست ممکن است نشانه‌ای از تجمع سموم در بدن باشد. در واقع انباشت مواد زائد می‌تواند باعث خارش شدید به‌خصوص در پاها شود. خارش واکنشی است که وقتی اوره، ماده‌ای که از تجزیه پروتئین حاصل می‌شود، در بدنتان انباشته می‌شود، به وجود می‌آید. علاوه بر این خارش می‌تواند در نتیجه عدم تعادل مواد معدنی در خون نیز اتفاق بیفتد. مقادیر زیاد فسفر، که به طور طبیعی توسط کلیه‌های سالم دفع می‌شود، ممکن است در بافت‌های نرم جمع شده و باعث خارش شود.

خارش می تواند نشانه یک بیماری باشد

مشکلات خواب
تجمع سموم در مغز می‌تواند موجب سخت به خواب رفتن و اختلالات خواب مانند آپنه، حتی در بیمارانی که اضافه‌وزن ندارند، شود و کم‌خونی ناشی از بیماری کلیه نیز می‌تواند خطر ابتلا به سندرم پای بی‌قرار را افزایش دهد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: وب سایت دانشگاه علوم پزشکی اراک

دلیل کف آلود بودن ادرار چیست؟

ادرار معمولاً زرد کمرنگ تا کهربایی تیره بوده و همچنین صاف است. عوامل مختلف از جمله رژیم غذایی تا داروها و یا بیماری ها می توانند باعث تغییر رنگ و کف آلود بودن ادرار شوند.

دلیل کف آلود به نظر رسیدن ادرار پر بودن مثانه است و ادرار برای تخلیه سریع به سرعت به توالت برخورد می کند.

اما شرایط دیگر نیز می توانند باعث کف آلود بودن ادرار شوند و برای تشخیص لازم است به پزشک مراجعه کنید.

درباره علت کف آلود بودن ادرار و اقداماتی که در صورت بروز این مشکل باید انجام دهید اطلاعات کسب کنید.

چه علائم دیگری همراه با ادرار کف آلود ظاهر می شود؟

ادرار هر چند وقت یکبار اندکی کف می کند و دلیل آن معمولاً سرعت جریان ادرار است.

کف آلود بودن ادرار در اکثر مواقع و یا بدتر شدن شرایط با گذشت زمان به احتمال زیاد نشانه یک بیماری است.

اگر ادرار کف آلود است به دنبال علائم دیگر نیز باشید. این علائم می توانند سرنخ هایی باشند که نشان می دهند یک بیماری پزشکی باعث ایجاد این مشکل شده است:

• تورم دست ها، پاها، صورت و شکم که می تواند نشانه تجمع مایعات در کلیه های آسیب دیده باشد.
• خستگی
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع
• استفراغ
• مشکل خواب
• تغییر در مقدار ادرار تولیدی
• ادرار کدر
• ادرار با رنگ تیره تر
• در مردان ارگاسم خشک و یا تولید مایع منی کم یا عدم تولید مایع منی هنگام ارگاسم
• ناباروری مردان یا مشکل در باردار کردن شریک خود

دلایل کف آلود بودن ادرار چیست؟

بارزترین علت کف آلود بودن ادرار سرعت جریان ادرار است. همانطور که آب هنگام خروج سریع از شیر کف می کند ادرار نیز در صورت برخورد سریع به توالت کف می کند.

این نوع کف باید به سرعت از بین برود.

گاهی نیز ادرار در صورت غلیظ بودن کف می کند. اگر آب زیادی ننوشیده باشید و کمبود آب داشته باشید غلظت ادرار بیشتر می شود.

ادرار کف آلود همچنین می تواند نشان دهنده وجود مقدار زیاد پروتئین مانند آلبومین در ادرار باشد. در این شرایط پروتئین موجود در ادرار با هوا واکنش داده و کف تولید می کند.

به طور معمول کلیه ها آب اضافی و مواد زائد خون را تصفیه کرده و از طریق ادرار از بدن خارج می کنند.

پروتئین و سایر مواد مهم و مورد نیاز بدن بسیار بزرگ هستند و از فیلترهای کلیه نمی گذرند و در نتیجه در جریان خون باقی می مانند.

زمانی که کلیه ها آسیب دیده باشند عمل تصفیه را بدرستی انجام نمی دهند. آسیب دیدن کلیه ها باعث می شود مقدار زیاد پروتئین به ادرار نشت کند.

به این مشکل پروتئینوری گفته شده و نشانه بیماری مزمن کلیه یا مرحله پایانی بیماری کلیه است که نارسایی کلیوی مرحله نهایی نامیده می شود.

علت کمتر شایع کف آلود بودن ادرار انزال رتروگراداست. در این وضعیت که در مردان اتفاق می افتد مایع منی به جای خارج شدن از آلت تناسلی در مثانه باقی می ماند.

مصرف داروی فنازوپیریدین (Pyridium, AZO Standard, Uristat, AZO) نیز یکی دیگر از علل شایع کف آلود بودن ادرار است.

افراد برای درمان درد ناشی از عفونت های ادراری از این دارو استفاده می کنند.

همچنین گاهی مشکل در واقع تنها توالت شماست. برخی مواد شیمیایی برای تمیز کردن توالت می توانند ادرار را کف آلود نشان دهند.

در صورتی که این مورد دلیل بروز مشکل باشد باید کف به محض شستن توالت از بین برود.

عوامل خطر چیست؟

در صورت پر بودن مثانه جریان ادرار بیشتر و سریع تر شده و احتمالاً ادرار کف آلود خواهد شد.

همچنین ادرار در صورت داشتن غلظت بیشتر که می تواند به دلیل کمبود آب بدن یا بارداری باشد کف می کند.

پروتئین موجود در ادرار نیز می تواند باعث ایجاد کف شود و دلیل آن معمولاً بیماری کلیوی است. احتمال ابتلا به بیماری کلیوی در صورت داشتن موارد زیر بیشتر است:

• دیابت
• سابقه خانوادگی بیماری کلیوی
• فشار خون بالا

علل انزال رتروگراد عبارتند از:

• دیابت
• داروهایی که برای درمان فشار خون بالا، پروستات بزرگ شده یا خلق و خو استفاده می شوند.
• آسیب عصبی ناشی از صدمات نخاعی، دیابت یا مولتیپل اسکلروزیس
• جراحی پروستات یا مجرای ادرار

اگر مشکوک به بیماری کلیوی یا انزال رتروگراد هستید و یا ادرار همچنان کف آلود است با پزشک خود تماس بگیرید.

علت کف آلود بودن ادرار چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک به احتمال زیاد برای بررسی سطح پروتئین ادرار از نمونه ادرار استفاده می کند.

در این آزمایش ادرار که طی یک دوره 24 ساعته انجام می شود سطح آلبومین با سطح کراتینین که ماده ای است که هنگام تجزیه عضلات تولید می شود مقایسه خواهد شد.

به عدد بدست آمده نسبت آلبومین به کراتینین ادرار گفته می شود. این عدد میزان کیفیت تصفیه خون توسط کلیه ها را نشان می دهد.

اگر نسبت آلبومین به کراتینین ادرار بالاتر از 30 میلی گرم در گرم باشد احتمالاً به بیماری کلیوی مبتلا هستید. پزشک برای بررسی عملکرد کلیه ها آزمایشات دیگری نیز انجام خواهد داد.

اگر انزال رتروگراد دلیل مشکوکی برای کف آلود بودن ادرار باشد پزشک اسپرم موجود در ادرار را بررسی می کند.

کف آلود بودن ادرار چگونه درمان می شود؟

درمان ادرار کف آلود به علت آن بستگی دارد. اگر ادرار غلیظ باشد نوشیدن آب و مایعات بیشتر کمبود آب بدن را برطرف کرده و کف را از بین می برد.

درمان دیابت و فشار خون بالا

اگر کف آلود بودن ادرار بدلیل آسیب کلیوی باشد باید علت را درمان کنید. دیابت و فشار خون بالا اغلب منجر به بیماری کلیوی می شوند. با مدیریت مناسب این شرایط می توانید پیشرفت آسیب کلیوی را کاهش دهید.

پزشک به شما توصیه می کند یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید و برای کمک به درمان دیابت ورزش زیادی انجام دهید. برای اطمینان از باقی ماندن سطح قند در حد مطلوب باید مرتباً قند خون را آزمایش کنید.

قند خون بالا می تواند به کلیه ها آسیب برساند. همچنین احتمالاً لازم است برای کاهش قند خون دارو مصرف کنید.

در ارتباط با فشار خون بالا نیز بهتر است یک رژیم مناسب را دنبال کنید و فعال باشید. محدود کردن نمک و پروتئین در رژیم غذایی نیز می تواند فشار خون را کاهش دهد و از فعالیت بیش از حد کلیه ها جلوگیری کند.

پزشک می تواند مسدودکننده های کانال کلسیم، داروهای ادرار آور یا داروهای دیگری که فشار خون را کاهش می دهند تجویز کند.

مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین و مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین دو دارویی هستند که فشار خون را کاهش می دهند و از کلیه ها در برابر آسیب های اضافی محافظت می کنند.

درمان انزال رتروگراد

انزال رتروگراد مگر در مواردی که بخواهید صاحب فرزند شوید و یا ارگاسم خشک شما را آزار دهد نیازی به درمان نخواهد داشت.

پزشک با استفاده از داروهایی که برای درمان سایر بیماری ها تأیید شده است اما گردن مثانه را برای جلوگیری از ورود مایع منی به مثانه می بندند می تواند این شرایط را درمان کند.

استفاده از داروهای بدون برچسب زیر نیز می تواند به درمان این بیماری کمک کند:

• برومفنیرامین
• کلرفنیرامین (Chlor-Trimeton Allergy 12 Hour، Chlorphen SR)
• افدرین
• ایمی پرامین (توفرانیل)
• فنیل افرین (4-Way Nasal, Neo-Synephrine, Neo-Synephrine Mild, Neo-Synephrine Extra Strength)
• سودوافدرین (Sudafed Congestion, Nexafed, Zephrex-D)

استفاده از داروهای بدون برچسب به این معناست که دارویی که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا برای یک منظور تأیید شده باشد برای هدف دیگری که مورد تأیید قرار نگرفته است استفاده می شود.

در این شرایط پزشک می تواند از یک دارو برای درمان شرایط مورد نظر استفاده کند.

دلیل این کار این است که سازمان غذا و داروی آمریکا آزمایش و تأیید داروها را کنترل می کند اما بر نحوه استفاده پزشکان از داروها برای درمان بیماران نظارتی ندارد.

بنابراین پزشک می تواند از دارویی که فکر می کند برای درمان شما مناسب است استفاده کند.

چشم انداز

ادرار کف آلود در صورتی که هر چند وقت یک بار اتفاق بیفتد احتمالاً مشکلی ایجاد نخواهد کرد اما چنانچه مشکل ادامه یابد می تواند نشانه آسیب کلیوی باشد.

معمولاً این علامت در اواخر بیماری کلیوی ظاهر می شود بنابراین لازم است فوراً برای درمان اقدام کنید.

در موارد غیر شایع این مشکل در مردان می تواند نشانه انزال رتروگراد یا اثر دارویی باشد که مصرف کرده است.

درمان بیماری یا قطع دارویی که باعث ایجاد این مشکل شده است باید کف کردن ادرار را متوقف کند.

اکثر اوقات دلیلی برای نگرانی درباره ادرار کف آلود وجود ندارد. غالباً می توانید ادرار کف آلود را به راحتی و با نوشیدن آب بیشتر برطرف کنید.

اما در شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:

• ادرار کف آلود پس از چند روز از بین نمی رود.
• علائمی مانند تورم، حالت تهوع، استفراغ، از دست دادن اشتها و خستگی دارید.
• ادرار کدر یا خونی است.
• در مردان کم بودن یا عدم تولید مایع منی هنگام ارگاسم و یا یک سال یا بیشتر سعی در باردار کردن شریک زندگی بدون موفقیت
• نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی
• منبع: کلینیک اورولوژی الهام

امروز درباره یک بیماری نادری صحبت خواهیم کرد که آگاهی از آن می تواند یک زندگی سالم را به فرزندان هدیه کند. جامعه سالم منوط به همکاری تمامی سازمان‌ها و نهادهای دولتی است. از وزارت بهداشت تا وزارت بازرگانی، کشاورزی، آموزش و پرورش و.... همه مسئولند.

بیماری کاناوان چیست؟

این یک اختلال ژنتیکی نادری است که بر مغز اثر می گذارد. این یک وضعیت نورودژنراتیو است یعنی با گذشت زمان ناهنجاری مغز بدتر می شود. فقدان یک ماده شیمیایی مهم مغزی باعث می شود مغز اسفنجی گردد و به درستی کار نکند.

بیماری کاناوان بخشی از گروهی از بیماری ها به نام لوکودیستروفی است. این بیماری های نادر ژنتیکی هستند. اختلالاتی که بر مغز، نخاغ و اعصاب اثر می گذارند و علائم آنها با گذشت زمان بدتر می شود.

انواع مختلف بیماری کاناوان چیست؟

این بیماری ممکن است در دوران نوزادی یا اوایل کودکی رخ دهد. بیماری کاناوان شیرخوار شایع ترین نوع و شدیدتر است. نوزادان مبتلا به این بیماری اغلب در دوران کودکی یا نوجوانی می میرند.

بیماری کاناوان جوانی کمتر شایع است و بیماری خفیفی ایجاد می کند. این نوع از بیماری معمولا باعث کاهش طول عمر فرد نمی شود.

علائم بیماری کاناوان:

• کمبود آسپارتو آسیلاز
• لوکودیستروفی کاناوان
• بیماری Canavan-Van Bogaert-Bertrand
• تخریب اسفنجی سیستم عصبی مرکزی
• سندرم ون بوگارت برتراند

چه کسانی در خطر ابتلا به بیماری کاناوان هستند؟

بیماری کاناوان می تواند هر کسی را مبتلا کند. اما اغلب در یهودیان اشکنازی با اجداد از شرق لهستان، لیتوانی و روسیه غربی اتفاق می افتد. در این جمعیت، از هر 6400 تا 13500 نوزاد 1 نفر مبتلا به این بیماری است.

علت سندرم کاناوان چیست؟

این بیماری ارثی است. بدین معنی که از والدین به فرزندان منتقل می شود.

جهش در ژنی که آنزیمی به نام آسپارتواسیلاز (ASPA) را می سازد باعث این بیماری می شود. وظیفه ASPA تجزیه یک ماده شیمیایی مغز به نام N-استیل آسپارتات (NAA) است.

افراد مبتلا به بیماری کاناوان ASPA کافی ندارند. بنابراین NAA در بافت مغز ایجاد می شود. این به میلین (ماده سفید) آنها آسیب می رساند. میلین ماده ای چرب است که اعصاب مغز و ستون فقرات را محافظت و تغذیه می کند. با گذشت زمان، این امر باعث می شود که مغز افراد مبتلا به این بیماری به بافتی اسفنجی با فضاهای ریز پر از مایع تبدیل شود. همچنین از ارسال و دریافت صحیح سیگنال های عصبی توسط مغز جلوگیری می کند.

علائم بیماری کاناوان چیست؟

علائم بیماری کاناوان نوزادی معمولا از 3 تا 6 ماهگی ظاهر می شود. عبارتند از:

• تون ماهیچه ای غیرطبیعی: مانند عضلات ضعیف یا سفت.
• سرغیرطبیعی بزرگ (ماکروسفالی) که کنترل آن سخت است.
• تاخیر در رشد: مانند ناتوانی در غلت زدن، نشستن، خزیدن، راه رفتن یا صحبت کردن.
• مشکل در خوردن یا بلعیدن.
• فقدان مهارت های حرکتی برای کنترل حرکات عضلانی، که گاهی اوقات به عنوان «floppiness» توصیف می شود.
• رفتار ساکت و آرام یا بی پاسخ: که نشان دهنده علاقه یا احساسات کم است.

اکثر کودکان تا 10 سالگی به سرعت بدتر می شوند و دچار مشکلات تهدیدکننده زندگی می گردند.

• از بین رفتن حس شنوایی
• ناتوانی ذهنی
• اسپاسم عضلانی
• مشکل در بلع
• از بین رفتن حس بینایی

افراد مبتلا به نوع نوجوانی این بیماری ممکن است تنها تاخیرهای خفیفی در رشد تجربه کنند. آنها ممکن است در صحبت کردن یا فرایند یادگیری در مدرسه مشکل داشته باشند. اما علائم شدید نیست.

نحوی تشخیص بیماری کاناوان:

اگر پزشک مشکوک به این بیماری باشد، ممکن است چندین آزمایش برای تشخیص آن انجام دهید:

• آزمایش های خون یا ادرار که سطوح NAA یا ASPA را آزمایش می کنند یا آزمایش هایی که به دنبال جهش ژنتیکی هستند.
• آزمایش های سلول های خاص پوست (به نام فیبروبلاست ها کشت شده) برای بررسی کمبود ASPA.

ممکن است تشخیص این بیماری قبل از تولد نوزاد صورت گیرد. آمنیوسنتز تستی است که برای سنجش سطح NAA از مایع اطراف جنین استفاده می کند. این تست معمولا در هفته 15 تا 20 بارداری انجام می شود.

یک تست دیگر برای والدین با خطر بالای بیماری کاناوان یا دارای جهش ژنتیکی در دسترس است. نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) از نمونه بافت جفت برای آزمایش جهش ژنتیکی استفاده می کند. این روش در هفته 10 تا 12 بارداری انجام می شود.

بیماری کاناوان چگونه درمان می شود؟

هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد. هدف درمان مدیریت علائم است. گزینه ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از لوله های تغذیه برای تحویل غذا و مایعات به بدن
• داروهای کنترل تشنج (ضدتشنج)
• فیزیوتراپی برای بهبود پوسچر و ارتباطات فرد

آزمایش و مشاوره ژنتیک می تواند مفید باشد.

چگونه از بیماری کاناوان پیشگیری کنم؟

شما نمی توانید از این بیماری جلوگیری کنید. اما خانواده ها می توانند آزمایش DNA انجام دهند تا ببینند آیا حامل جهش ژنتیکی هستند یا خیر. هر دو والدین باید حامل جهش باشند تا نوزادشان به این بیماری مبتلا شود. آزمایش می تواند به آنها کمک کند تا تصمیمات آگاهانه ای در مورد تولد نوزاد بگیرند.

چشم انداز افراد مبتلا به سندرم کاناوان چیست؟

دانشمندان ژن عامل بیماری کاناوان را شناسایی کردند و در حال آزمایش درمان های احتمالی هستند. استراتژی ها عبارتند از:

• ژن درمانی
• SASPA مصنوعی که می تواند به جریان خون تزریق شود
• درمان با سلول های بنیادی

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: آزمایشگاه آرمین

علت آب آوردن زانو، تشخیص و درمان آن

آب آوردن زانو حالتی است که مایعات اضافی اطراف مفصل زانو جمع می­شود. آب آوردن زانو از عارضه­های شایع ناشی از عفونت، آرتروز و آسیب دیدگی زانو است. زمانی که زانو آب می­آورد ممکن است خون، چرک و سایر مایعات اطراف زانو جمع شده و سبب شوند زانو متورم شود. یک زانوی متورم در حالت عادی ممکن است دردی نداشته باشد؛ اما زمانی که تورم زانو از آب آوردن باشد، احتمال درد گرفتن زانوی بیمار و اینکه نتواند زانوی خود را خم و راست کند و در زمان راه رفتن احساس درد داشته باشد، وجود دارد.

علائم آب آوردن زانو

علائم و نشانه های التهاب و آب آوردن زانو عبارت هستند از:

• تورم: در حالت تورم زانو، پوست اطراف کاسه زانو به طور مشخصی نسبت به زانوی طبیعی پف کرده به نظر می­اید.
• خشکی زانو: زمانی که در مفصل زانو مایعات اضافی جمع می­شود، بیمار نمی­تواند زانو را خم یا راست کند.
• درد زانو: وقتی زانو خم می­گردد، به علت افزایش حجم مایعات فشار زیادی به زانو وارد شده و درد غیرقابل تحملی خواهد داشت.

آب آوردن زانو به انگلیسی

آب آوردن زانو به انگلیسی با عبارت افیوژن یا افوژن (effusion) شناخته می شود.

نکته ای که باید بدانید این است که در حالت عادی، در مفصل زانو مقداری مایع روان کننده و لیز وجود دارد که وجود مقدار کمی از این مایع کاملا طبیعی است و هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی کند، اما بعد از آسیب و التهاب، زانو متورم شده و دردناک می شود.

علت آب آوردن زانو

• آرتروز

یکی از شایع­ترین اشکال آرتروز زانو، نوعی است که در اثر سایش یا پارگی غضروف محافظ موجود در انتهای استخوان رخ می­دهد. آرتروز مفاصل یا استئوآرتریت ممکن است ­روی هر کدام از مفاصل بدن تاثیر بگذارد. اما بیشترین تاثیر را ­روی مفاصل دست، لگن، زانو و ستون فقرات دارد. این تاثیر با گذشت زمان سبب التهاب و تورم و در نهایت آب آوردن زانو می­شود.

• روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید

این بیماری نوعی التهاب مزمن مفصلی است که با درد، تورم، قرمزی و خشکی همراه است. همچنین این بیماری ممکن است سبب التهاب در ماهیچه­ ها، رباط­ ها و تاندون­ها شود.

آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که منشا آن ناشناخته است و بارزترین ویژگی آن، آرتروز التهابی است که می­تواند منجر به آب آوردن زانو بشود.

• نقرس

بیماری نقرس در اثر تجمع اسید اوریک در بدن بیمار به وجود می­اید و بیمار مبتلا به آن، قادر به دفع یا تولید بیش از حد این ماده نیست. اسید اوریک محصول تجزیه کننده مواد غذایی است که از طریق کلیه ­ها دفع می شود. تجمع این ماده در بدن و رسوب کریستال­های اسید اوریک، سبب درد مفاصل و در نهایت آب آوردن زانو خواهد شد.

• شبه نقرس

این بیماری همان نقرس است؛ ولی عامل آن تجمع ماده دیگری با نام پیروفسفات کلسیم در اطراف مفاصل است.

• ضربه یا تروما

وارد آمدن ضربه شدید یا آسیب حاد در زانو، خصوصا هنگام انجام فعالیت­های ورزشی، می­تواند سبب بروز تورم، درد و خشکی در زانو شود. حتی ممکن است در اثر وارد شدن ضربه یا آسیب، عضلات، تاندون­ها و رباط­ها آسیب ببینند یا پاره شوند. این نوع آسیب­ها سبب بروز ورم زانو یا همان آب آوردن زانو می­شوند.

این تروماها شامل پارگی مینیسک، پارگی رباط، شکستگی استخوان و … هستند.

• تومورها

تومورها و کیست­هایی که در زانو تشکیل می­شوند، ممکن است بافت اطراف زانو را تحریک کنند و منجر به آب آوردن زانو شوند.

• بیماری لایم

بیماری که علائم اولیه آن تب، لرز، خستگی، سردرد، گره های لنفاوی متورم و درد مفاصل و عضلات است.

• بیماری آرتریت پسوریاتیک

این بیماری نوعی ورم مفاصل است که مبتلایان به پسوریازیس به آن دچار می شوند. این بیماری نیز خشکی، درد و تورم به همراه دارد که ممکن است سبب بروز ورم زانو شود.

• بورسیت

تورم کیسه­ های کوچک پر شده از مایع که جدا کننده استخوان زانو از عضلات و تاندون­ها هستند.

• عفونت

عفونت ناشی از بیماری­هایی مانند سل، گونوره و بروسلوز که التهاب و تورم ایجاد می­کنند.

آیا آب آوردن زانو خطرناک است؟

در جواب این سوال باید گفت که بله، هرگونه تورم و ترومای زانو نشان دهنده آسیب جدی در زانو است که سریعا باید درمان شود. بعد از جمع شدن آب در زانو هم باید سریعا به پزشک متخصص زانو و ارتوپد مراجعه کنید تا آسیب زانوی شما خیلی سریع درمان شود.

آب آوردن زانو نشانه چیست؟

جمع شدن آب در اطراف زانو نشان دهنده التهاب یا مشکل در زانو است. با بیماری هایی نظیر نقرس و آرتروز یا ضربه شدید به زانو، مایع مفصلی در اطراف زانو جمع می شود. به همین دلیل است که آب آوردن زانو نشانه خوبی نیست و باید حتما در اولین فرصت توسط پزشک متخصص معاینه شود.

عوارض التهاب و آب آوردن زانو

1. کاهش حجم عضلانی: مایعات موجود در زانو ممکن است سبب آسیب رساندن به عملکرد عضلات شوند که ضعف و آتروفی عضلات ران را در پی خواهد داشت.
2. کیست بیکر (کیسه پر از مایعات): تجمع بیش از اندازه مایعات در زانو منجر به ایجاد کیست بیکر در پشت زانو خواهد شد.

چه زمانی برای آب آوردن زانو باید به پزشک مراجعه کرد؟

زمانی­ که اقدامات مراقبتی و مصرف داروهای تجویز شده، تورم و درد را تسکین ندهد یا یک زانو نسبت به زانوی دیگر قرمز و پف کرده باشد، برای معاینات بیشتر و درمان کلینیکی باید به پزشک مراجعه کرد.

برای تشخیص آب آوردن زانو چه کار باید کرد؟

از آنجایی که آب آوردن زانو خود به تنهایی یک بیماری نبوده و نشانه­ ای بر وجود بیماری های دیگری مانند آرتروز، تروما یا عفونت در زانو است، پزشک از طرق زیر علت اصلی ورم زانو را تشخیص خواهد داد:

• اولتراسوند
• تست اشعه ایکس
• آزمایش خون
• MRI
• آزمایش مایع مفصلی

درمان­های کلینیکی برای آب آوردن زانو

در علم پزشکی برای درمان آب آوردن زانو روشهای مختلفی وجود دارد. خارج کردن آب زانو، فیزیوتراپی، عمل جراحی تعویض زانو و درمان با دارو از جمله رایج ترین روشهای درمانی برای آب آوردن زانو است.

خارج کردن مایع میانی مفصل زانو و استفاده از دارو تنها علائم ناشی از آب آوردن زانو را کاهش می­دهد. بنابراین برای درمان قطعی باید علل اصلی آب آوردن زانو تشخیص داده شود.

درمانهای رایج آب آوردن زانو

برای رفع مشکل زانو باید اقدام به معالجه و درمان کرد. درمان­های ورم زانو عبارتند از:

دارو

داروهای مرتبط با درمان آب آوردن زانو شامل آنتی بیوتیک­ها، مسکن­ها و کورتیکواستروئیدها هستند.

• آنتی بیوتیک­ها: این دارو زمانی تجویز می­شود که آب آوردن زانو ناشی از عفونت باشد.
• مسکن­ها: مسکن برای کاهش درد از سوی پزشک تجویز می­شود و در صورتی که مسکن­های رایج درد را کاهش ندهد، مسکن­های قوی­تر برای بیمار تجویز خواهد شد.
• کورتیکواستروئیدها: این دارو ضدالتهاب قوی است که ممکن است به صورت قرص یا تزریق در مفصل زانو برای بیمار در نظر گرفته شود.

خارج کردن مایع مفصلی

خارج کردن مایع مفصلی زمانی انجام می­شود که ورم زانو خود از بین نرود یا وجود مایع مفصلی به مفصل زانو آسیب برساند.

در این روش سرنگی را داخل فضای مفصلی زانو برده و پزشک با فشار دادن زانو سعی می­کند حداکثر مایع مفصلی در زانو جمع شود تا همزمان با سرنگ آن ­را بکشد. در اکثر مواقع، مایع بیرون کشیده شده را برای آزمایشات لازم جهت نبود عفونت به آزمایشگاه می­دهند.

تزریق کورتیزون

یکی دیگر از روش­های درمان آب آوردن زانو، تزریق کورتیزون در مفصل زانو پس از خارج کردن مایع مفصلی است. کورتیزون دارویی قوی است و آثار طولانی مدت برای درمان خشکی و ورم زانو دارد.

استفاده از زانوبند طبی

استفاده از زانوبند طبی برای کاهش کشیدگی بافت­های زانو و حمایت از مفصل زانو کمک کننده است. پوشیدن این زانوبند برای بیمارانی که دچار آرتروز زانو هستند بسیار مفید است و از فشار روی زانوی آسیب­ دیده می­کاهد.

تعویض مفصل زانو

در مواردی که آب آوردن زانو ناشی از استئوآرتریت حاد باشد، با استفاده از پروتزهای مصنوعی مفصل زانو را جایگزین کرده تا درد و تورم بیمار کاهش یابد. تعویض مفصل زانو باید توسط پزشک متخصص انجام شود تا بتوان بهترین نتیجه را از این روش درمانی گرفت.

آرتروسکوپی زانو

در عمل آرتروسکوپی زانو پزشک یک لوله انعطاف پذیر که سر آن دوربین دارد را وارد زانو کرده تا از طریق همان لوله، آسیب به غضروف را ترمیم کند یا بافت شل را از بین ببرد.

جراح شما، آرتروسکوپ و ابزارهای جراحی را از طریق برش های کوچکی به نام پورتال وارد بدن می کند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی به جهت تقویت و بهبود دامنه حرکت زانو انجام می­پذیرد که فیزیوتراپ در طی انجام فیزیوتراپی ممکن است از کرایوتراپی، اولتراسوند یا تراشه استفاده کند.

آیا کشیدن آب زانو ضرر دارد؟

وقتی زانو آب می آورد، ممکن است پزشک آب زانو را با سوزن بکشد و برای آزمایش و تشخیص علت اصلی ایجاد کننده درد به آزمایشگاه های پزشکی ارسال کند. به کشیدن آب زانو، ارتروسنتزگفته می شود. وقتی پزشک آب زانو را می کشد، ممکن است خون، چرک و مایع های زرد رنگ به داخل سوزن کشیده شود.

در لحظه کشیدن آب زانو، بسیاری از افراد نگران می شوند که این کار خطرناک باشد و باعث بیشتر شدن درد زانو شود؛ اما باید بدانید که این کار برای تشخیص علت زانودرد ضروری است. به جز کشیدن آب زانو، رادیوگرافی، سیتی اسکن، بیوپسی، MRI و نمونه برداری از مفصل برای تشخیص مشکل زانو و درمان زانو انجام می شود.

آمپول برای آب آوردگی زانو

از کورتیکواستروئیدها برای درمان انواع بیماری‌های زانو مانند آب آوردگی زانو استفاده می‌شود. درست است که تزریق کورتیزون درد زانو را کاهش می دهد؛ اما درمان قطعی این مشکل نیست. تزریق کورتیزون در زانو، مسیر سیگنالهای زانو را قطع می کند و درد را کاهش می دهد. بعد از کاهش درد زانو، شما می توانید زانوهای خود را راحت تر حرکت دهید و دردش را برای چند هفته کمتر حس کنید. بسیاری از ورزشکاران حرفه ای برای افزایش فعالیت خود در دوران ورزش، از تزریق کورتیزون به زانو کمک می گیرند.

آیا آب زانو جذب می شود؟

اگر زانوهای شما آب آورده است، نباید آنها را به حال خود رها کنید تا خود به خود آب زانو جذب شود؛ بلکه باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا زانوهای شما با نظر پزشک متخصص ارتوپدی درمان شود و درگیر ناتوانی های حرکتی و درد شدید زانو نشوید.

درمان و مراقبت­های خانگی آب آوردن زانو

اگر شما هم درگیر التهاب های زانو شده اید، می توانید با روشهای خانگی این مشکل را برطرف کنید. برای درمان آب آوردن زانو می توانید از این درمانها و مراقبت های خانگی کمک بگیرید:

استراحت

زمانی که ورم زانو در مرحله درد و تورم است باید از فشار آوردن و انداختن وزن روی زانو پرهیز کرد. استراحت و داشتن کمترین تحرک برای بیمار بسیار در این شرایط کمک کننده است.

کمپرس سرد

برای کنترل درد و تورم زانو، کمپرس سرد و بالا قراردادن زانو مناسب است. روزانه هر دو تا چهار ساعت یک بار به مدت 15 تا 20 دقیقه، روی زانو کمپرس سرد قرار داده شود.

در ارتفاع قرار دادن زانو

در زمان کمپرس کردن زانو، به وسیله یک پشتی زانو را بالا قرار داده تا از سطح قلب بالاتر قرار بگیرد. همچنین در زمان خواب با استفاده از یک بالشت زیر زانو، کمی به زانو ارتفاع دهید.

درمان سنتی آب آوردن زانو

بعضی افراد از درمانهای سنتی و طب گیاهی برای درمان آب آوردگی زانو استفاده می کنند. روغن زیتون، روغن اکالیپتوس، مصرف گل همیشه بهار و گل لیندن و روغن فلفل تند برای کاهش درد زانو عالی است؛ اما برای گرفتن نتیجه قطعی بهتر است به پزشک متخصص و جراح زانو مراجعه کنید.

قرص و پماد برای درمان آب آوردن زانو

با قرص و پماد شاید بتوان درد زانو پس از تورم و التهاب را کاهش داد؛ اما برای درمان قطعی باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

قرص هایی مانند استامینوفن و ناپروکسن برای کاهش درد زانو خوب هستند. همچنین می توان از پمادهای موضعی مانند Joint Pain Ointment برای کاهش درد زانو استفاده کرد.

ورزش برای درمان آب آوردن زانو

برای جذب آب زانو می توان از حرکات ورزشی کمک گرفت تا ورم زانو بخوابد و التهاب زانو کمتر شود. حرکتهای کششی باعث افزایش انعطاف پذیری عضلات همسترینگ و عضلات اطراف زانو می شود.

برای کشش عضلات اطراف زانو، صاف بایستید و کمرتان را خم کنید و بدون خم کردن زانوها، دستها را به نوک پایتان برسانید.

حرکت بعدی، ایستادن روی نوک انگشتان پا است که به تقویت عضلات چهار سر ران کمک می کند.

حرکت بعدی هم باعث تقویت عضله داخلی ران می شود. برای این حرکت به پهلو دراز بکشید و بالشتی را بین پاهای خود قرار دهید. با فشار وارد کردن به بالشت میان پا، می توانید عضلات اطراف زانو را تقویت کنید و فشار ناشی از آب آوردن زانو را کاهش دهید.

فیزیوتراپی برای درمان آب آوردن زانو

برای درمان ورم زانو و زانو درد می توان از فیزیوتراپی نیز کمک گرفت. برای انجام حرکات فیزیوتراپی، باید به متخصص مراجعه کنید تا بهترین و مناسب ترین حرکات متناسب با وضعیت جسمانی شما برایتان تجویز شود. انجام جلسات فیزیوتراپی به افزایش انعطاف پذیری مفاصل اطراف زانو و ماهیچه ها کمک می کند و درد و تورم زانو را نیز کمتر می کند. پس برای افزایش انعطاف پذیری اطراف زانوهایتان به فیزیوتراپ مطمئن و حرفه ای مراجعه کنید.

چه کسانی بیشتر در معرض آب آوردگی زانو هستند؟

فشار زیاد به زانو باعث جمع شدن آب در اطراف زانو و ورم زانو می شود. مثلا افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر از حد طبیعی به زانوهایشان فشار وارد می کنند و همین مساله باعث جمع شدن آب در زانو می شود. باغبانها، کشاورزان و افرادی که کارهای سنگین می کنند باید از وارد کردن فشار بیش از حد به زانوهایشان پیشگیری کنند. همچنین ورزشکاران حرفه ای که ورزشهایی مانند کشتی، فوتبال و بسکتبال را انجام می دهند، باید از حرکات ناگهانی زانو و پیچ خوردگی زانو پیشگیری کنند. بالا رفتن سن و بیماری هایی نظیر نقرس و آرتروز در آب آوردگی زانو نقش دارد. در کل باید حواستان به سلامتی زانو و وضعیت طبیعی آنها باشد تا مشکلی برای زانوهای شما پیش نیاید و درگیر زانو درد نشوید.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: مهدی شهرستانی، متخصص ارتوپدی

یک آموزش عملیاتی از

نمونه های تفسیر نوار قلب ECG یا EKG

تفسیر نوار قلب با نمونه بالینی

برای هر سوال یک سناریوی بالینی کوتاه و به دنبال آن نوار قلب 12 لید قرار داده شده است. مطابق الگوریتم مقاله تفسیر نوار قلب (ECG or EKG) سعی بر تفسیر و گذاشتن تشخیص متناسب با نوار قلب کنید و سپس پاسخ سوالات را با پاسخ خود مقایسه کنید.

سوال نوارقلب شماره 1

آقای 35 ساله با تپش قلب مراجعه کرده است او سابقه مصرف الکل زیاد اخیر را نیز ذکر می کند. با توجه به نوار قلب ذیل یافته ها و تشخیص مناسب را بگذارید.

پاسخ

تظاهرات

100 – 150Rate

Irregularly irregularRhythm

NormalAxis

No p-wave seen. Fibrillating base linePR/P-wave

NarrowQRS

NormalST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

نوار قلب فیبریلاسیون دهلیزی (atrial fibrillation - AF) با پاسخ سریع بطنی را نشان می‌دهد. با توجه به سابقه او نیز تشخیص سندرم holiday heart می تواند مناسب باشد.

سوال نوارقلب شماره 2

آقای 45 ساله با شکایت تپش قلب و تنگی نفس مراجعه کرده است با توجه به نوار قلب ذیل یافته ها و تشخیص مناسب را بگذارید.

پاسخ

تظاهرات

150Rate

RegularRhythm

NormalAxis

No p-waves. Seesaw baselinePR/P-wave

NarrowQRS

NormalQTc/other

تشخیص

نوار قلب فلاتر دهلیزی (atrial flutter) را نشان می دهد. دهلیز 300 بار در دقیقه منقبض می شود و منجر یه نمای دندانه دندانه می ‌شود. ضربان ها به صورت بلوک 2:1، 3:1 یا 4:1 منتقل می شوند لذا بطن ها به همان نسبت 150، 100 و 75 ضربان خواهند داشت.

سوال نوارقلب شماره 3

آقای 75 ساله با سابقه COPD به علت تب و افزایش خلط مراجعه کرده. نوار قلب زیر به بخش اورژانس گرفته شده است. چه جیزی را نشان می دهد؟

پاسخ

تظاهرات

100 – 150Rate

Irregularly irregularRhythm

NormalAxis

Polymorphic p-waves (see arrows)PR/P-wave

NarrowQRS

NormalST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

تاکی کاردی دهلیزی پلی مورفیک (polymorphic atrial tachycardia). این شرایط در بیماری تنفسی ظاهر می شود و نشانگر کانون نابجای تحریک دهلیز است. لذا شکل موج های P متغیر است ولی از آنجایی که همه موج های P از طریق باندل هیس به بطن ها منتقل می شوند شکل موج های QRS یکسان خواهد بود.

حتما ببینید: توسط یک دستگاه جیبی و بدون نیاز به حضور بیمار نوار قلب بگیرید.

سوال نوارقلب شماره 4

آقای 65 ساله که به تحریک پاسخی نمی دهد، نبض ندارد و تنفس نیز ندارد (تلاش تنفسی ندارد) و به طور تعجب انگیزی نوار قلب او گرفته شده است. چه کار باید بکنیم؟

پاسخ

در این کیس ما با سایر اطلاعات مهم شرح حال کنار نوار قلب پیش می رویم:

نوار بدون فعالیت الکتریکی است(pulseless electrical activity یا PEA). این کیس مثال اغراق آمیزی است که نشان می دهد باید به بیمار در کنار نوار قلب توجه کنیم!

مهم ترین نکته آن است که متوجه ایست قلبی شده و اقدامات حمایتی را به سرعت انجام دهیم، با این حال نوار قلب به شما کمک می کند که پاتولوژی زمینه را متوجه شوید. در این مورد موج های QRS با ولتاژ کم هم وجود دارند که می تواند نشان از اجسام ساختمانی بزرگ یا پاتولوژی خاصی که منجر به اخلال در سیگنال بین قلب و الکترود شده است باشد که می تواند مایع پریکاردی یا پنوموتوراکس باشد. تامپوناد و پنوموتوراکس هر دو می توانند از علل برگشت پذیر PEA باشند.

سوال نوارقلب شماره 5

آقای 31 ساله با حال خوب و اندام متناسب (Fit) جهت اطمینان از سلامتی خود مراجعه کرده و نوار قلب ذیل گرفته شده است. یافته ها و تشخیص خود را بیان کنید.

پاسخ

تظاهرات

85Rate

RegularRhythm

NormalAxis

NormalPR/P-wave

NarrowQRS

NormalST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

این نوار قلب نرمال است. نوار قلب های نرمال متنوع اند لذا خوب است که نوار قلب های متعدد را مشاهده و بررسی کنید تا با آنها آشنا شوید. بسیار مهم است که بدانید که یک بیمار با حال بسیار بد ممکن است نوار قلب نرمال داشته باشد لذا همیشه تمام اطلاعات در دسترس را استفاده کنید و به نوار قلب تنها اتکا نکنید.

سوال نوار قلب شماره 6

آقای 65 ساله با سابقه بیماری قلبی ایسکمی، به تحریک های محیطی پاسخ نمی دهد، نبض ندارد، تنفس ندارد با توجه به نوار قلب زیر چه تشخیصی می گذارید و چه کار می کنید؟

پاسخ

تظاهرات

150Rate

RegularRhythm

Left axis deviationAxis

Not visiblePR/P-wave

WideQRS

Unable to assessST/T-wave

Unable to assessQTc/other

تشخیص

این نوار تاکی کاردی بطنی است (ventricular tachycardia - VT) و در این مورد بیمار ایست قلبی کرده و نبض ندارد لذا باید اقدامات حمایتی از جمله ماساژ قلبی برایش انجام شود. ریتم قابل شوک گذاری است و باید با DC cardioversion و ادرنالین درمان شود.

اگر بیمار هشیار می بود اقدامات حمایتی اورژانسی (ALS) ضروری نبود و مدیریت بیمار براساس علائم انجام می شد. اگر علایم حاد داشت DC cardioversion اورژانسی نیاز است. اگر علائم ناتوانی قلب مثل تنگی نفس، درد قفسه سینه، شوک، گیجی، غش کردن وجود نداشت می توانستیم در مرحله ابتدایی با دارو درمان کنیم.

سوال نوار قلب شماره 7

خانم 40 ساله ای از مراسم ختم همسرش به علت احساس ناراحتی در قفسه سینه(fluttering) به اورژانس مراجعه کرده است. او بسیار مضطرب است و نوار قلب ذیل برای او انجام شده است. تشخیص چیست؟

پاسخ

تظاهرات

160Rate

RegularRhythm

NormalAxis

Not visiblePR/P-wave

NarrowQRS

Slight lateral ST depressionST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

با توجه به شرح حال تاکی کاردی سینوسی ثانویه به اضطراب محتمل است. با این حال ریتم سینوسی به ندرت به بالای 120 ضربان در دقیقه می رسد و در این مورد موج P دیده نمی شود. این مورد تاکی کاردی فوق بطنی جانکشنال است (junctional supraventricular tachycardia – SVT). یک تاکی کاردی با منشا گره AV و کمپلکس های باریک. درمان شامل مانورهای واگ و به دنبال آن آدنوزین است.

فلاتر دهلیزی تشخیص افقتراقی منطقی است چراکه نرخ ضربان نزدیک 150 و منظم است. با این حال در Baseline تغییری دیده نمی شود و نمای دندانه دندانه نیز وجود ندارد لذا به نسبت SVT کمتر محتمل است.

سوال نوار قلب شماره 8

آقای 58 ساله که درد قفسه سینه به اورژانس مراجعه کرده است هنگام گرفتن نوار قلب هوشیاری اش را از دست می دهد. نبض ندارد و تنفس عمیق و گاه و بی گاه دارد. چه اتفاقی پیش آمده است؟

پاسخ

تظاهرات

Initially 100, then 300Rate

Initially regular, then irregularRhythm

Initially present, then unable to visualisePR/P-wave

Initially narrow, then wideQRS

Initially massive ST elevation in II III and aVF with reciprocal depression in I and aVL. Then unable to visualiseST/T-wave

Unable to assessQTc/other

تشخیص

این ECG نشان دهنده STEMI تحتانی است که بدتر شده و به فیبریلاسیون بطنی (VF) پیش می رود. تنفس نیز مختل است و باید احیای قلبی و ریوی (CPR) بلافاصله آغاز شود.

سوال نوار قلب شماره 9

خانم 72 ساله غش کرده و نوار قلب او مطابق ذیل است. یافته های خود را بیان کنید چه روندی را طی می کنید؟

پاسخ

تظاهرات

50Rate

RegularRhythm

NormalAxis

NormalPR/P-wave

NarrowQRS

NormalST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

برادی کاردی سینوسی را نشان می دهد. در فرد لاغر و با تناسب اندام شاید این مقدار ضربان قلب عادی باشد اما افراد با سن بالاتر که با تظاهرات سنکوپ هستند نیاز به بررسی بیشتری دارند. بررسی داروهای مصرفی، آزمایش خون از جمله تست های عملکردی تیروئید، تکرار نوار قلب، گرافی قفسه سینه، اکو و نوار 24 ساعته می توانند بررسی های اولیه مناسبی باشند.

نمونه نوارقلب شماره 10

آقای 60 ساله با درد تیز در مرکز قفسه سینه که به شانه چپ تیر می کشد مراجعه کرده. نوار قلب ابتدایی او مطابق ذیل است. یافته های خود را تبیین کنید و تشخیص مناسب بگذارید.

پاسخ

تظاهرات

90Rate

RegularRhythm

NormalAxis

NormalPR/P-wave

NarrowQRS

Grossly elevated in V2, V3, V4, V5 and V6. Reciprocal depression in II, III and aVFST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

بیمار در لیدهای قدامی و خارجی ST-ELEVATION دارد. لذا دچار STEMI (سکته قدامی خارجی همراه ST ELEVATION) شده است. این ST ELEVATION شدید نیاز به مداخله فوری دارد.

چه کاری انجام می دهید؟

بیمار باید برای STEMI به طور فوری ارزیابی و درمان شود، به طور ایده آل با آنژیوپلاستی اولیه یا PCI (primary coronary intervention). اقدامات فوری دیگر شامل آسپرین، کلوپیدوگرل، هپارین، نیتریت ها، مورفین و اکسیژن تحت کنترل است.

نمونه نوارقلب شماره 11

بیمار 55 ساله با دیالیز کلیه به اورژانس مراجعه کرده و ذکر می کند به علت حال ناخوش و خسته جلسه قبلی دیالیزش را انجام نداده. نوار قلب او مطابق ذیل است. یافته ها و تشخیص خود را بیان کنید.

پاسخ

تظاهرات

100-150Rate

IrregularRhythm

Unable to establishAxis

Not visiblePR/P-wave

WidenedQRS

Merged with QRSST/T-wave

Unable to assessQTc/other

تشخیص

این نوار الگوی سینوسی هایپرکالمی شدید است. و ممکن است به سرعت به سمت فیبریلاسیون بطنی پیشرفت کند. در هایپرکالمی 3 تغییر اصلی وجود دارد.

• در مراحل اولیه ممکن است شما فقط تیز شدن موج های T را ببینید.
• تغییرات موخرتر به صورت کاهش ارتفاع موج P و طولانی شدن فاصله PR به علت کاهش سرعت هدایت در دهلیزها می باشد.
• در این نوار فاز موخر به همراه پهن شدن QRS و ادغام آن با موج T دیده می شود. این الگو در نهایت به سمت موج های سینوسی فوق پیشرفت می کند.

چه کار می کنید؟

این یک اورژانس پزشکی است. درمان با 10 میلی لیتر کلسیم گلوکونات 10 درصد برای حفظ قلب و به دنبال آن 10 واحد انسولین سریع الاثر همراه 50 میلی لیتر دکستروز 50 درصد برای هدایت پتاسیم به فضای درون سلولی است. در صورتی که دسترسی IV وجود ندارد سالبوتامول استنشاقی اثر مشابهی دارد. 50 میلی لیتر بی کربنات IV نیز می تواند داده شود. در نهایت پتاسیم کل بدن باید کاهش یابد، در این بیمار دیالیز اضطراری یا تصفیه خون اندیکاسیون دارد.

حتما ببینید: نمودار و اطلاعات دریافتی (ecg,ppg) از بیمار خود را به صورت آنلاین در تلفن همراه تان مشاهده کنید!

نمونه نوارقلب شماره 12

خانم 65 ساله با تظاهرات درد قفسه سینه که به فک و بازوی چپ او تیر می کشد مراجعه کرده. احساس مشابه آنژین عادی او را می دهد اما این دفعه با اسپری نیتروگلیسرین بهبود نیافته است. نوار قلب او مطابق ذیل است یافته های خود را بیان کنید و تشخیص مناسب بگذارید.

پاسخ

تظاهرات

60Rate

NormalRhythm

NormalAxis

NormalPR/P-wave

NormalQRS

T wave inverted in II III and aVF , V4 – V5. ST elevation in aVR > 1mmST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

در مشاهده اولیه شبیه inferolateral NSTEMI می باشد. T معکوس در لیدهای متوالی دیده می شود که با اناتومی inferolateral هم خوانی دارد. مهم تر از همه به نظر بیماری ایسکمی قلبی که با نیتروگلیسرین بهبود نمی یابد در حال اتفق است. با این حال به ST elevation در لید aVR دقت کنید که بیشتر به نفع بلوکه شدن شاخه چپ اصلی است. لذا این نوار باید با متخصص قلب با دیدگاه PCI اضطراری مشاوره شود.

نمونه نوار قلب شماره 13

آقای 25 ساله به علت غش کردن به هنگام فوتبال بازی کردن حاضر شده. سابقه دوره های بی هوش شدن در گذشته را دارد. نوار قلب او مطابق ذیل است. تشخیص مورد نظر چیست؟

پاسخ

تظاهرات

60Rate

RegularRhythm

NormalAxis

Shortened PR intervalPR/P-wave

Slurred upstroke on QRSQRS

NormalST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

این عکس نشانگر فاصله PR کوتاه و QRS صعودی لبه دار است که به اسم موج دلتا نیز شناخته شده است و در به طور تیپیک دریندرم ولف پارکینسون وایت دیده می شود (Wolff-Parkinson White). این تغییرات نشانگر انتقال از یک راه فرعی هستند. سابقه غش در این بیمار نگران کننده است چراکه ممکن است به علت تاکی کاردی های تکرار شونده باشند که می تواند کشنده باشد. ویژگی های دیگری که اینجا دیده نمی شود اما جای دیگر ممکن است دیده شود شامل R غالب در لید V1 و T معکسدر لیدهای قدام قفسه سینه ای.

مثال بیشتری به جهت نشان موج دلتا در زیر نشان داده شده است:

نمونه نوار قلب شماره 15

آقای 18 ساله قرار است به ارتش بپیوندد. حال او خوب و هیکل مناسب دارد. برای ارزیابی سلامتی او نوار قلب ذیل گرفته شده است. آیا نرمال است؟

پاسخ

تظاهرات

60Rate

RegularRhythm

NormalAxis

Prolonged PR intervalPR/P-wave

Wide in the inferior lateral leadsQRS

Abnormal in V1, V2 and V3 with unusually-shaped ‘coved’ ST elevationST/T-wave

NormalQTc/other

تشخیص

مطمئناً نرمال نیست! این نوار قلب شاخص سندرم بروگادا نوع 1(Type 1 Brugada Syndrome) است. در لیدهای V1 تا V3 بیش از 2 میلی متر ST elevation وجود دارد، موج های T معکوس(Inverted T) و بخش ST به شکل برآمده(coved) دیده می شود.

این بیماری احتمال بالای مرگ ناگهانی از فیبریلاسیون بطنی (VF) دارد. درمان آن با ICD (implantable cardioverter-defibillator) است.

نمونه نوار قلب شماره 16

فرد سیگاری 58 ساله ای با درد تیز ناحیه اپی گاستر مراجعه کرده. ظاهر عرق کرده و ناخوش دارد. یکی از پرستاران نوار قلب او را به شما نشان می دهد. تشخیص چیست؟

پاسخ

تظاهرات

45Rate

RegularRhythm

NormalAxis

NarrowQRS

Dramatic ST depression in V1 – V3ST/T-wave

تشخیص

این نوار مربوط به ACUTE POSTERIOR MI می باشد. آنچه در لید های قدامی می بینیم معادل ST elevation سر و ته می باشد.(‘upside down’ ST elevation). فرض کنید نوار قلب را از پشت برگه آن می خوانید یا رو به روی آینه نگاه می کنید. شما ST elevation و موج T معکوس خواهید دید و این نشانگر اتفاقات خلفی قلب است. نکته دیگر برادی کاردی است. چراکه رگ هایی که به ناحیه خلفی خون رسانی می کنند به گره SA ضربان ساز قلب نیز خون رسانی می کنند.

مبانی تفسیر الکتروکاردیوگرام

• کاغذ الکتروکاردیوگرام

• شکل ECG و نام‌گذاری اجزای آن

• خصوصیات امواج الکتروکاردیوگرام

• نحوه‌ی خواندن الکتروکاردیوگرام

کاغذ الکتروکاردیوگرام

امواج الکتریکی قلب توسط دستگاه الکتروکاردیوگراف بر روی کاغذ مخصوصی ترسیم می‌شوند. این کاغذ شطرنجی بوده و از تعدادی مربع ریز و درشت تشکیل شده است. هر ضلع مربع‌های ریز، یک میلی‌متر طول دارد. هر 5 مربع ریز، با یک خط تیره از هم جدا شده‌اند، در نتیجه هر 25 مربع ریز تشکیل یک مربع درشت‌تر را می‌دهند. هر ضلع مربع‌های بزرگ 5 میلی‌متر طول دارد. بر روی کاغذ الکتروکاردیوگرام، محور افقی نشان دهنده‌ی زمان و محور عرضی نشان دهنده‌ی شدت جریان الکتریکی است.

دستگاه الکتروکاردیوگراف به طور استاندارد با سرعت 25 میلی‌متر در ثانیه وقایع الکتریکی قلب را ثبت می‌کند. پس هر مربع یک میلی‌متری بر روی محور افقی، معادل 04/0 ثانیه، و هر مربع 5 میلی‌متری معادل 2/0 ثانیه می‌باشد.

دستگاه الکتروکاردیوگراف به طور استاندارد، به نحوی تنظیم شده است که یک جریان الکتریکی با شدت یک میلی‌ولت موجی به اندازه‌ی 10 میلی‌متر بر روی کاغذ الکتروکاردیوگرام ترسیم خواهد کرد. بدین ترتیب هر مربع کوچک بر روی محور عرضی، معادل 1/0 میلی‌ولت و هر مربع بزرگ معادل 5/0 میلی‌ولت می‌باشد.

اگر هیچ انرژی الکتریکی وجود نداشته باشد دستگاه الکتروکاردیوگرام یک خط صاف را ترسیم می‌کند، این خط خط ایزوالکتریک نامیده می‌شود. امواج مثبت به شکل انحراف رو به بالا از خط ایزوالکتریک، و امواج منفی به شکل انحراف رو به پایین از خط ایزوالکتریک نمایش داده می‌شوند.

شکل ECG و نام‌گذاری اجزای آن

الکتروکاردیوگرام یک فرد طبیعی به شکل زیر بر روی کاغذ الکتروکاردیوگرام نقش می‌بندد:

هر کدام از اجزای مشاهده شده بر روی شکل، نشان دهنده‌ی بخشی از فعالیت الکتریکی سلول‌های قلب می‌باشند. این اجزا به صورت قراردادی نام‌گذاری شده‌اند و در تمام دنیا به همین نام‌ها معروف هستند.

موج P: عبور جریان الکتریکی از دهلیزها، اولین موج ECG را ایجاد می‌کند. این موج P نام‌دارد. موج P در حالت طبیعی گرد، صاف و قرینه بوده و نشان دهنده‌یدپولاریزاسیون دهلیزهاست.

فاصله‌ی PR: از ابتدای موج P تا شروع کمپلکس QRS به این نام خوانده می‌شود. این فاصله نشان دهنده‌ی زمان سپری شده برای رسیدن موج دپولاریزاسیون از دهلیزها به بطن‌ها است. قسمت عمده‌ی این فاصله به علت وقفه‌ی ایمپالس در گره‌ی AV شکل می‌گیرد.

کمپلکس QRS: از مجموع سه موج تشکیل شده است و مجموعاً نشان دهنده‌ی دپلاریزاسیون بطن‌ها است. اولین موج منفی بعد از P، موج Q نام دارد. اولین موج مثبت بعد از P را موج R، و اولین موج منفی بعد از R را S می‌نامند. چون هر سه موج ممکن است با هم دیده نشوند، مجموع این سه موج را با هم یک کمپلکسQRS می‌نامند.

قطعه‌ی ST: از انتهای کمپلکس QRS تا ابتدای موج T را قطعه‌ی ST نام‌گذاری کرده‌اند. این قطعه نشان‌دهنده‌ی مراحل ابتدایی رپولاریزاسیون بطن‌ها است.

موج T: موجی گرد و مثبت می‌باشد که بعد از QRS ظاهر می‌شود. این موج نشان دهنده‌ی مراحل انتهایی رپولاریزاسیون بطن‌ها است.

فاصله‌ی QT: از ابتدای کمپلکس QRS تا انتهای موج P می‌باشد و نشان دهنده‌ی زمان لازم برای مجموع فعالیت بطن‌ها در طی یک چرخه‌ی قلبی است.

موج U: موجی گرد و کوچک می‌باشد که بعد از T ظاهر می‌شود. این موج همیشه دیده نمی‌شود.

همانطور که متوجه شده‌اید، هر گونه انحراف از خط ایزوالکتریک را یک موج می‌نامند. بخشی از خط ایزوالکتریک که بین دو موج قرار می‌گیرد، قطعه(segment) و به مجموع یک قطعه و حداقل یک موج فاصله (interval) گفته می‌شود.

خصوصیات امواج الکتروکاردیوگرام

به یاد سپاری اندازه‌های طبیعی هر کدام از اجزای الکتروکاردیوگرام برای تشخیص اختلالات ECG ضروری است. این اندازه‌ها در جدول زیر نشان داده شده‌اند:

نحوه‌ی خواندن الکتروکاردیوگرام

برای تفسیر و اصطلاحاً خواندن یک ریتم قلبی، مساله‌ی مهم توجه به تمام اجزا، امواج، قطعات و فواصل موجود بر روی نوار ریتم، قبل از قضاوت در مورد آن، می‌باشد. جهت جلوگیری از سردرگمی، شما می‌بایست یک توالی منطقی را در ذهن خود ترسیم، و در مواجهه با هر ریتم قلبی، از آن توالی پیروی کنید. ما روش 5 مرحله‌ای زیر را پیشنهاد می‌کنیم:

قدم اول: سرعت ضربان قلب را محاسبه کنید.

قدم دوم: نظم را پیدا کنید.

قدم سوم: امواج P را نگاه کنید.

قدم چهارم: به فواصل PR توجه کنید.

قدم پنجم: عرض کمپلکس‌های QR را مورد توجه قرار دهید.

قدم اول: محاسبه‌ی سرعت ضربان قلب

برای تعیین سرعت ضربان قلب از روی الکتروکاردیوگرام، روش‌های متعددی وجود دارند. 4 روش شایع، در زیر معرفی می‌شوند.

روش اول: روش 6 ثانیه‌ای

روش دوم: روش مربع‌های بزرگ

روش سوم: روش مربع‌های کوچک

روش چهارم: روش ترتیبی

روش 6 ثانیه‌ای

این روش ساده‌ترین، سریع‌ترین و فراوان‌ترین روش اندازه‌گیری سرعت ضربان قلب از روی الکتروکاردیوگرام می‌باشد؛ که برای محاسبه‌ی ریتم‌های نامنظم و برادیکارد، نسبت به سه روش دیگر اولویت دارد. در این روش، 6 ثانیه از یک نوار ریتم انتخاب می‌شود (30 مربع بزرگ)، و سپس تعداد کمپلکس‌های QRS در این فاصله‌ی 6 ثانیه‌ای شمرده و در عدد 10 ضرب می‌شود تا تعداد ضربان قلب در یک دقیقه به دست آید.

روش مربع‌های بزرگ

چنانچه گفته شد، هر مربع برگ بر روی محور افقی معادل 2/0 ثانیه است. با این پیش زمینه، در این روش تعداد مربع‌های برگ بین دو کمپلکس QRS متوالی شمرده شده و بر عدد 300 تقسیم می‌شود.

روش‌ مربع‌های کوچک

چنانچه گفته شد، هر مربع کوچک بر روی محور افقی معادل 04/0 ثانیه است. با این پیش زمینه، در این روش تعداد مربع‌های کوچک بین دو کمپلکس QRS متوالی شمرده و بر عدد 1500 تقسیم می‌شود.

روش ترتیبی (sequential)

در این روش یک موج را که دقیقاً بر روی یک خط تیره‌ی بزرگ قرار گرفته است پیدا کنید. خطوط تیره‌ی بعدی به ترتیب معرّف 300، 150، 100، 75، 60 و 50هستند. یعنی اگر موج R بعدی روی خط تیره‌ی بعد افتاده باشد، تعداد ضربان قلب 300 و اگر روی خط تیره‌ی دوم افتاده باشد، تعداد ضربان قلب 150 است، الی آخر. در بسیاری از موارد چون موج R بعدی دقیقاً روی خط تیره واقع نمی‌شود، این روش یک محاسبه‌ی تخمینی است؛ اما چون به محاسبه‌ی خاصی احتیاج ندارد، روشی بسیار پرطرفدار می‌باشد.

تعداد ضربان طبیعی قلب بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه می‌باشد. اگر تعداد ضربان قلب از 6 ضربه در دقیقه کم‌تر باشد، ریتم مورد نظر برادیکاردی(bradycardia) و اگر از 100 ضربه در دقیقه بیش‌تر باشد، تاکیکاردی (tachycardia) نام دارد.

قدم دوم: تعیین نظم

در این مرحله به فواصل R-R نگاه کنید. 4 وضعیت زیر ممکن است وجود داشته باشد:

1- کاملاً منظم

2- گاهی نامنظم

3- بی‌نظمی منظم

4- کاملاً نامنظم

قدم سوم: بررسی امواج P

در این مرحله 4 سوال زیر را از خود بپرسید:

1- آیا امواج P دیده می‌شوند؟

2- آیا شکل تمام امواج P به هم شبیه هستند؟

3- آیا فواصل P-P منظم هستند؟

4- آیا قبل از هر کمپلکس QRS یک موج P دیده می‌شود؟

قدم چهارم: تعیین فاصله‌ی PR

در این مرحله دو مورد زیر را بررسی کنید:

1- فاصله‌ی PR چقدر است؟ (به یاد داشته باشید نرمال این فاصله 2/0- 12/0 ثانیه است)

2- آیا فواصل PR در تمام نوار ریتم ثابت هستند؟

قدم پنجم: عرض کمپلکس QRS

در این مرحله عرض کمپلکس QRS اندازه‌گیری می‌شود. این فاصله می‌بایست به طور طبیعی 04/0 تا 2/0 ثانیه باشد. علاوه بر این ببینید آیا این اندازه در تمام کمپلکس‌های QRS هم‌اندازه‌اند؟

اکنون اطلاعات مربوط به هر 5 مرحله را جمع‌بندی کنید. با کنار هم گذاشتن این اطلاعات تشخیص و تفسیر ریتم‌ها از روی نوار قلب دیگر کار مشکلی نیست. فقط توجه داشته باشید اطلاعاتی را از قلم نینداخته باشید:

قدم اول: تعیین سرعت ضربان قلب

• � نرمال

• � برادیکاردی

• � تاکی‌کاردی

قدم دوم: تعیین نظم

• � کاملاً منظم

• � گاهی نامنظم

• � بی‌نظمی منظم

• � کاملاً نامنظم

قدم سوم: بررسی امواج P

• � آیا امواج P وجود دارند؟

• � آیا شکل تمام امواج P به هم شبیه هستند؟

• � آیا فواصل P-P منظم‌اند؟

• � یا قبل از هر کمپلکس QRS یک موج P وجود دارد؟

قدم چهارم: تعیین فاصله‌ی PR

• � فاصله‌ی PR چقدر است؟

• � آیا فاصله‌ی PR در تمام طول استریپ ثابت است؟

قدم پنجم: تعیین عرض QRS

• � عرض کمپلکس QRS چقدر است؟

• � آیا این اندازه‌ در تمام QRSها ثابت است؟

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منابع

https://oxfordmedicaleducation.com/ecg

آشنایی با مفاخر و اندیشمندان و مشاهیرتاریخ ساز ایرانی در جهان

علم اگر در ثریا باشد قومی از پارس به آن دست خواهد یافت. (حضرت محمد ص)

بزرگان مردان معاصر سرزمین ایران کسانی نیستند به جز یک میلیون جوان میهن پرست و با ایمان ایرانی که در راه مقدس میهن جوانمردانه ایستادند و کشته شدند تا پای بیگانگان بر این کشور اهورایی گذاشته نشود. روانشان شاد باد

حاصل کشوری که گهواره تمدن بشری است

آذرباد: یکی از موبدان و دانشمندان ایرانی در زمان اردشیر بابکان
آذربرزین: پسر فرامرز که با بهمن پسر اسفندیار جنگید که یکی از پهلوانان ایرانی می باشد و آتشکده ای هم به همین نام وجود دارد
آذر کیوان: حکیمی و عالمی ایرانی از سرزمین فارس که در قرن یازدهم هجری حیات داشته است
آرتاخه: دوره هخامنشی (زمان خشایار شاه) مهندس و سازنده کانال آتوس
آرش: ملقب به کمانگیر. پهلوان ایرانی در عهد منوچهر شاه که در تیر اندازی سر آمد زمان خود بوده است که در جنگ میان منوچهر و افراسیاب قرار بر پرتاب کردن تیری می گذارند تا مرز میان ایران و توران را تعین کند آرش از طربستان تیری پرتاب کرد که در مرو فرود آمد و بعد از آن جانش را در راه ایران زمین فدا نمود
اسکیلاس: دوره هخامنشی (زمان حکومت داریوش از سال 486- 521 ق.م.) دریا نورد و مکتشف و مهندس سازنده قنات
آریه: سردار معروف و بزرگ ایرانی که به حمایت از پادشاهی کورش صغیر برخواست

استانس: دوره هخامنشی شیمیدان و استاد دموکریتوس
آیین گشسب: سردار بزرگ ایران که در زمان هرمز چهارم فرماندهی لشگر ایران را بر عهده داشت
ابولولو: یا همان فیروز نهاوندی. پس از یورش تازیان به ایران به سرکردگی عمربن خطاب فیروز نهاوندی و تعداد بیشماری از ایرانیان به غلامی اعراب در آمدند. فیروز غلام مغیره بن شعبه شد و با زیرکی و در جهت انتقام خون نیاکانمان عمربن خطاب خلیفه دوم را با ضربه های کارد کشت و این جنایتکار تازی را از صحنه روزگار محو کرد
آریوبرزن: سردار بزرگ ایران که با شهامتی در خور ستایش و ماندگار لشگر ایران را تا آخرین لحظه در برابر ارتش اسکندر نگهداشت و مقاومت نمود و جان سپرد و حماسه ای در تاریخ ایران از خود بر جا گذاشت
استاذسیس: سردار دلیر ایران که در نواحی هرات و بادغیس و سیستان بر ضد منصور خلیفه ستمگر عباسی قیام کرد و عاقبت به فرمان منصور در بغداد به دار آویخته شد و یکی از سمبلهای عرب ستیزی را در ایران به جای گذاشت و درس وطن پرستی در برابر یورش بیگانگان برای جوانان به جای گذاشت
احمدبن محمد نهاوندی: (مرگ در 835 تا 845 م / 221 تا 231 ه) در جندی شاپور بر آمد - ستاره شناس م مؤلف زیج

احمد معماری لاهوری و برادرش استاد حمید لاهوری: سده یازدهم هجری معماران ایرانی سازنده تاج محل در هندوستان
انوشیروان عادل: ملقب به انوشیروان دادگر. پادشاه معروف ساسانی که با بنیان گذاشتن قوانین حکومتی - دادگستری - اجتماعی و کشوری ایران را به مرز باشکوه ترین کشورهای جهان مبدل نمود. او مزدک و مزدکیان را که مدعی پیامبری شده بودند و دین ساختگی را می خواستند رواج دهند (که قوانین مزدکی همان قوانین زرتشت با کمی تغییر بود) همگی را نابود کرد و مشهورترین کاخ معماری ایرانی را در عراق پایه گذاشت که تیسپون نام گرفت ولی بعدها توسط سپاه اسلام ویران شد

استخری(اصطخری): وی را نیزابن ندیم از محاسبان ومهندسان بشمار آورده است از جغرافی دانان نامداری مشرق زمین

ابو سعید ابوالخیر: شاعر و عارف بزرگ پارسی قرن 4 و 5

امیر خسرو دهلوی: شاعر بزرگ پارسی قرن 6 که خاندانش از ایران ترک وطن نمودن و هندوستان رفتند

اوحدی مراغه ای: شاعر و عارف قرن 7 هجری

انوری ابیوردی: شاعر و استاد نامدار قرن 6 هجری - استاد علوم - ریاضیات و نجوم و از پیروان ابن سینا

ابوریحان محود بن احمد بیرونی: (440-363 هجری)(1048-973 م) ایرانی نژاد زاده خوارزم، ریاضیدان،زمین شناس، جغرافی دان،جهانگرد، فیلسوف،و نظریه پرداز در علوم طبیعی ودانشمند علوم تجربی. یکی از برجسته ترین دانشمندان ایران که به هویت ملی کشورش بسیار پایبند بود. کتاب آثارالباقیه بیرونی یکی از برجسته ترین اسناد تاریخی ایران باستان است

ابوبکر محمدبن حسن حاسب کرجی: (مرگ در 421/420 هجری 1030/1029 م) ریاضیدان ایرانی صاحب کتاب نسوی نامه

ابو معشر جعفر بن محمد بن عمر بلخی: (272 - 172 ه) (886- 786 م) اهل بلخ در خراسان بزرگ - ستاره شناس و نظریه پرداز در نجوم

اصفهانی - محمد حافظ: (نتیجه الدوله) سده دهم هجری، مولف رساله هایی در انواع دستگاههای مکانیکی

ابو علی حسین بن عبدلله بن سینا: شیخ الرئیس حجهَ الحق ابوعلی حسین بن عبداللّه بن حسین بن علی بن سینا مشهور به ابن سینا (427-370 هجری)(1037-980 م) در افشنه نزدیک بخارای ایران در خراسان بزرگ متولد شد و در آنجا به کسب علم پرداخت.او تحصیلات مقدماتی از جمله ادبیات-قرآن-فقه و حساب نزد پدر آموخت و برای فرا گرفتن منطق و هندسه و نجوم نزد ابو عبداللّه ناتلی رفت.او از همان اوان کودکی بسیار خارق العاده بود و دانش زمان خود را با سرعت فرا میگرفت.او در سن 16 سالگی به طبابت پرداخت.وی پس از درمان کردن نوح بن منصور سامانی به دربار او راه یافت.به دنبال شهرت روزافزون او که آوازهء این شهرت به گوش سلطان محمود نیز رسیده بود محمود را دعوت کرد تا به غزنین برود اما ابن سینا به دلیل خشونت و تعصب دینی سلطان محمود دعوت او را رد کرد و از خوارزم فرار کرد.مدتی در ترکستان و خراسان بسر برد و سپس وارد گرگان شد و در آنجا مشغول به طبابت گشت.سپس به ری رفت و در آنجا مجدالدوله دیلمی را که به بیماری مالیخولیا مبتلا شده بود او را درمان کرد.او در همدان مقام وزارت شمس الدوله را به دست آورد و از حمایت علاءالدوله کاکویه برخوردار گشت.سرانجام در همدان در سال 428 (ه.ق)درگذشت.از جمله معروف ترین آثار او می توان به دانشنامه علائی که به زبان فارسی است و همچنین مهمترین اثر فلسفی او به نام شفاء که شامل چهار بخش(منطق-طبیعیات-ریاضیات و مابعدالطبیعه)است را نام برد این اثر و کتاب بعدی به نام قانون که دایرهَ المعارف طبی می باشد هر دو به زبان عربی است. وی در ریاضییات،زمین شناسی،فیزیک،پزشکی، فلسفه تبحر خواصی داشت

اخوان الصفا: گروه از مهندسان و دانشمندان و فیلسوفان که در سده دهم میلادی(سده چهارم هجری) بر آمدند. بعضی از اعضای این گروه مخفی مثل ابو سلیمان محمد بن بشیر بستی مقدسی، ابو الحسین علی بن هارون زنجانی و محمد بن احمد نهرجوری ایرانی بوده اند آنان دایره المعارفی شامل کلیه شعب معرفت پدید آوردند

ابو جعفر خازن: زاده خراسان(مرگ در 350/360/ه961/ 971 م) ریاضی دان و ستاره شناس

ابو الفتح اصفهانی: ریاضیدان سده چهارم هجری

ابو سهل ویجی بن رستم کوهی: (سده چهارم هجری) اهل طبرستان، ریاضی دان،مهندس، ستاره شناس. وی رهبر ستاره شناسان در رصد خانه ای بود که شرف الدوله دیلمی ساخته بود

ابو سعید احمد سنجری: (415-340ه)(1024-951م) ریاضی دان

ابوبکر حسن بن خصیب: در اواخر سده نهم میلادی (سوم هجری) بر آمد. ستاره شناس از نژاد ایرانی بود

ابوبکر زکریای رازی: (مرگ در 924- 923 م / 312 - 311 ه) فیزیک دان، شیمی دان و پزشک و مهندس و فیلسوف - کاشف الکل. پزشک نامدار و دانشمند ایرانی که در شهر ری در نزدیک تهران به دنیا آمد.در جوانی سفری به بغداد داشت که در آنجا علم کیمیا را آموخت و به واسطه آسیبی که به چشمانش وارد شد به فرا گرفتن علم طب پرداخت و در این علم آنچنان پیشرفت کرد که اداره بیمارستان بغداد را به او سپردند همچنین زمانی که به ری بازگشت از طرف منصور بن اسحق حاکم ری سرپرست بیمارستان ری شد.از مهمترین آثار او در طب کتاب(الحاوی)است که یکی از کتاب های اصلی درز زمینه طب به شمار می رفته این کتاب را رازی در ابتدا بصورت پراکنده گردآوردی کرده بود که پس از مرگ وی به دستور ابن عمید کتاب را از یادداشتها استنساخ نمودند.از آثار طبی دیگرش می توان به کتاب (الطب الملوکی)و کتاب(طب منصوری)نام برد.کتاب طب منصوری به نام منصوربن اسحق تالیف شده است.یکی دیگر از آثار او کتاب(من لا یحضره الطبیب)است که شامل دستورهای ساده در زمینه طب می باشد.زساله های طبی دیگری که در زمینه بعضی از امراض نوشته و معروفترین آنها عبارتند از:کتاب الجدری و الحصبه می باشد که کتاب الحصبه یکی از بهترین رساله های طبی در زمان قدیم بوده که اروپائیان همواره آن را تحسین می کرده اند.راز ی در علم کیمیا تبحری به سزا داشته است از کارهای مهم او کشف جوهرگوگرد و الکل می باشد.وی کتاب الاکسیر را در زمینه کیمیا نوشته است.رازی اولین کسی است که تمام اشیاء عالم را به سه گروه و جامدات و نباتات و حیوانات

طبقه بندی کرده است.رازی در الاهیات و ماوراء طبیعه آثاری از خود بر جا گذاشته است.رازی در زمینه طب فقط به جنبه علمی آن اکتفا نمی کرد بلکه به عمل و آزمایش نیز دست می زد وی در سالهای آخر عمر به دلیل کار زیاد به بیماری چشم مبتلا شد. برای معالجه نزد چشم پزشک رفت اما چشم پزشک برای درمان او پول زیادی طلب کرد و خطاب به رازی گفت:من پیش از تو کیمیا را یافته ام و آن همان پزشک است.وی در سال 313(ه.ق)در حلی که بعلت کار مداوم بینایی خود را از داده بود در شهر ری وفات یافت

احمد بن داوود دینوری: (210 / 200 تا 282 ه 825 - 815 تا 895 م) در دینور اصفهان بر آمد. ستاره شناس، مورخ، ریاضی دان، گیاه شناس و لغت نویس

ابو نصر محمد فارابی: (340/339- 258/257 ه51/950-71/870 م) زاده فاراب ترکستان -فیزیکدان،موسیقی شناس،فیلسوف ایرانی

احمدبن سهل بلخی: (934م/323ه) زاده شاستیان بلخ،ریاضیدان وجغرافی دان

ابوسهل فضل بن نوبخت - (مرگ در 816-815 م / 201-200 ه)از خاندان نوبختی ستاره شناس و کتابدار هارون الرشید

ابو نصر محمد بن عبدالله(کلو اذانی): از دودمان اردشیر بابک کلواذانی(تولدش پیش از سال سیصد هجری) از جمله ریاضی دانان

ابو حامد احمد بن محمد صاغانی: (مرگ در 380ه 990 م) از مردم صاغان مرو، ریاضیدان- ستاره شناس، مخترع و سازنده اسطرلاب و دیگر ابزارهای نجومی

ابو الرضا عباس بوزجانی: (388/387-329ه)(998/997-940م) زاده بوزجان در حوالی نیشابور، ریاضیدان، هندسه دان، مهندس، ستاره شناس و نظری پرداز در نجوم

ابو منصور موفق: (سده چهارم هجری) شیمی دان و دانشمند و علم مواد

ابو نصر اسمعیل بن حماد جوهری: (مرگ در 393ه 1002م) زاده فاراب و مقیم نیشابور. لغت نویس و مبتکراندیشه های پرواز

ابوالعباس احمد بن محمد بن کثیر فرغانی: اهل فرغانه در ماوراء النهر (ورا رود).در زمان مامون برآمد - ستاره شناس و نظریه پرداز نجومی

بابا طاهر عریان: شاعر و صوفی نامدار مشرق زمین در قرن 5 هجری. سروده های وی بزرگترین سند در اثبات زبان و ادبیات کوردی ایران است

بوبراندا: دوره هخامنشی (زمان خشایار شاه) مهندس
برزمهر: پهلوان و دلیر مرد ایران در زمان پادشاهی بهرام گور
برزویه: طبیب و اندیشمند مخصوص انوشیروان عادل که کتاب کلیله و دمنه را از هند به ایران آورد و به زبان پهلوی ترجمه کرد

بدیع اسطرلابی: (مرگ در بغداد در 1140/1139 م) اهل اصفهان- ستاره شناس و سازنده اسطرلاب

بنو موسی (محمد، احمد و حسن): سده سوم هجری - خراسانی الاصل، مهندس مکانیک، هندسه دان، و ریاضی دان

بلاش: یکی از پادشاهان اشکانی که به اشک بیست و دوم معروف بود و در سالهای 51 تا 77 میلادی پادشاهی ایران را بر عهده داشت و خدمتی بزرگ به ایران زمین نمود. زیرا کتاب ارزشمند ایرانیان (اوستا) که در زمان حمله اسکندر به ایران از میان رفته بود با تلاش و همت او دوباره گردآوری شد
برازه: دوره ساسانی زمان فرمانروائی اردشیر(241-226 م) مهندس و احیا کننده شهر فیروز آباد یا اردشیر خوره
بابک خرمدین: سردار دلیر و پیشوای نهضت خرمدینیان یا سرخپوشان که بر ضد حکومت عرب قیام کرد و 22 سال دست یورش گران عرب را از کشور ما کوتاه کرد و مبدل به سمبلی از مقاومت ایرانیان در برابر حمله بیگانگان به کشور شد. وی در تاریخ 2 صغر سال 223 هجری قمری در سامرا به دستور خلیفه تازی تکه تکه شد. پس از وی خانواده و همسرش نیز کشته شدند
بوذرجمهر: بزرگمهر معروف ترین و اندیشمند ترین وزیر دربار انوشیروان دادگر که گفتگوی های خرد ورزانه او در تاریخ ایران ثبت گشته است

بهرام چوبین: سردار دلیر ایران که در زمان پادشاهی هرمز چهارم ایران را از حمله وحشیانه ترک های مغول نجات داد و با لشگر کشی و حمله به آنان ارتش آنان را شکست داد. که بعدها در جنگ با رومیان شکست خورد

برانوش: دوره ساسانی- سازنده شادروان شوشتر
پیروزان: یکی از سرداران ایرانی در زمان یزدگرد سوم. که در جنگهای ایرانیان با اعراب رشادتهای از خود بر جای گذاشت
تنسر: پیشوای بزرگ دینی (زرتشتی) ایرانیان در زمان پادشاهی اردشیر بابکان عنوان هیربدان هیربد را داشته است که گامهای بزرگ در راه دین بهی برداشته است
جمشید: پسر طهمورث - چهارمین پادشاه پیشدادی. که جشن نوروز را بنیان نهاد و رسوم و آیین هایی شادی برای ایرانیان بر جا گذاشت که او را جم یا جمشاسب هم گفته اند
ابو موسی جابرین حیان: در 160 هجری قمری در کوفه بر آمد - اهل توس، شیمیدان و کانی شناس و ستاره شناس بزرگ ایرانی. او با تحقیقات خود پیشرفتهای در علوم به وجود آورد.دوره زندگی جابربن حیان همزمان با اوج عظمت و شکوه و قدرت مسلمانان بوده زمانی که هارون الرشید خلیفه مسلمانان بود و از علم و دانش حمایت می کرده است جابر با امام صادق رابطه داشته و از اصحاب امام جعفرصادق بوده است.وی از حمایت برمکیان برخوردار بود امّا هنگامیکه جعفربرمکی به دستور خلیفه کشته شد ماندن در بغداد را صلاح ندانست و فراری شد و به زادگاهش بازگشت.در آنجا در تنهایی و انزوا به کارهای علمی و تحقیقی پرداخت تا سرانجام از جانب مامون عباسی مورد احترام و حمایت قرار گرفت.در دایرهَ المعارف بریتانیکا ذکر شده که جابربن حیان علوم پنهانی را از امام صادق یاد گرفت.وی راجع به اسطرلاب مطالبی را نوشته است.از کارهای مهمی که جابر در زمینه علم کیمیا انجام داده آن است که اصل عناصر یونانی را تغییر داده و اظهار کرده است که از آن عناصر تنها دو جوهر به نام گوگرد و زیبق به وجود می آید.آزمایشگاه شیمی جابر تا دو قرن از دید مردم پنهان بود تا اینکه زمانی که می خواستند در شهر کوفه در نزدیکی دروازه دمشق بنایی بسازند آزمایشگاه وی را کشف کردند.جابر بیشتر عمر خود را در آزمایشگاه بسر برد وی در آنجا به تجزیه و ترکیب مواد گونان می پرداخت با توجه به به همین مسئله می توان او را از اولین دانشمندان اسلامی که علم شیمی را بر پایه آزمایش و تحقیق بنا کردند نام برد.وی در زمینه رنگها تحقیقات و کشفیات جالبی ارائه نموده است.حدس زده اند که وی به خاصیت رادیواکتیو هم پی برده است.وی روشهایی را برای استخراج و تصفیه فلزات مطرح کرده است.جابر اعتقاد داشت که تبدیل عنصری به عنصرس دیگر از راه وساطت جوهری اسرار آمیز صورت می گیرد او و شاگردانش این جوهر اسرارآمیز را اکسیر نام نهادند.جابر به خوبی از تهیه و ساختن سفیداب سرب آگاه بوده است.ابن الندیم در کتاب الفهرست به بیش 35 کتاب او اشاره می کند که از مشهورترین آنها می توان به این کتابها اشاره کرد:*کتاب الزیبق*کتاب الرکن*کتاب الاحجار*کتاب القمر*کتاب واحدالاول

جاماسب: مردی دانا - خردمند و فیلسوفی بزرگ که گفته اند داماد زرتشت اسپیتمان بوده و نیز وزیر گشتاسب شاه. وی در آذربایجان زاده شد و خدمات بسیاری به ایران و ایرانی نمود

حافظ شیرازی: حضرت لسان الغیب حافظ شیرازی شاعر - عارف و ادیب پارسی گوی قرن 7 هجری

حلاج: حسن ابن منصور حلاج. از عرفای مشهور ایرانی - اسلامی قرن سوم هجری که با گفتن عقاید مخالف خود علیه اعراب افراطی به شهرت رسید. او را صاحب کشف و کرامت دانسته اند و چون در زمان المقتدر خلیفه عباسی خلاف موازین و عقاید اسلامیان افراطی آن زمان سخن گفته بود به اصرار فقهای بغداد او را دستگیر و مدت هشت سال در زندان سر کرد و سپس وی را از زندان در آوردند و بعد از زدن هزار ضربه شلاق به وی هر دو دست وی را قطع کردند و سپس هر دو پای وی را بریدند و بعد جسدش را سوزاند واین وحشیگریهای اعراب که به نام اسلام کردند هزاران بار در تاریخ ما به ثبت رسیده است

خاقانی شروانی: بزرگ قصیده گوی پارسی و شاعر نامدار قرن 5 هجری ایران زمین

ابو جعفر محمد بن موسی خوارزمی

یکی از دانشمندان بزرگ ایرانی که *منجم*ریاضیدان*و جغرافیدان*که در سال 185(ه.ق)در نزدیکی بغداد به دنیا آمد.او بزرگترین عالم زمان و عصر خویش بود.اجدادش اهل خوارزم بودند امّا به احتمال زیاد خودش از اهالی قطربولی منطقه ای نزدیک بغداد بود.او در زمینه ریاضیات و نجوم مهارت بسزایی داشت.او اولین ریاضیدان دوره اسلامی است که آثارش به دست ما رسیده.وی در زمان خلافت ماُمون عضو"دارالحکمه"که گروهی از دانشمندان در بغدا به سرپرستی مامون قرار داشتند شد و مورد توجه خلیفه وقت بود.او کتاب جبر و مقابله خود را که درباره ریاضیات مقدماتی است و اولین کتاب جبر است که به عربی نوشته شده است.آن را به مامون تقدیم کرد.کتابهای او در زمینه*جبر*حساب*نجوم*که به زبان عربی نوشته شد هم در کشورهای اسلامی و هم در کشورهای اروپائی تاثیر بسزایی داشت.کتابهای دیگر او که درباره ارقام هندی است بعد از آنکه در قرن 12 به زبان لاتینی منتشر شد تاثیر خاصی بر روی اروپائیان گذارد و نام خوارزمی مرادف با هر کتابی که درباره حساب جدید بود قرار گرفت و از همین جا اصطلاح الگوریتم به معنای قاعده محاسبه رواج یافت.از جمله کتابهای دیگر او در زمینه ریاضی می توان مختصر من حساب الجبر و المقابله*و کتاب الجمع و التفریق*و زیج را نام برد.وی در سال 233(ه.ق)درگذشت...

خواجوی کرمانی: شاعر و عارف قرن 7 هجری ایران زمین

خسرو پرویز: خسرو پرویز سازنده حماسه بزرگ خسرو و شیرین نیز بود که عشق جاودانه اش به شیرین برای همیشه در تاریخ به ثبت رسید. که با اندوه بعدها از فره ایزدی دور می گردد و از آن مقام و ابهت خود میکاهد. فردوسی نیز از آخرین سالهای شاهنشاهی خسرو شکایت می کند ولی وی از شاهنشاهان مقتدر ایران بود

خراسانی - ابوبکر علی بن محمد: شیمیدان ایرانی که بقول ابن ندیم و بگفته کیمیاگران به کیمیا دست یافت

خالد بن عبدالملک مرورودی: اهل مرورود در خراسان بزرگ - در زمان مامون خلیفه عباسی بر آمد - ستاره شناس بود و پسرش محمد و نوه اش عمر هم منجم بودند

خوارزمی - محمد بن احمد کاتب: از دایره المعارف نویسان سده چهارم هجری است.کاتب مفاتیح العلوم وی شامل مباحثی در حساب،هندسه،نجوم،موسیقی،مکانیک و شیمی

خشیارشا: فرزند داریوش بزرگ. او یکی دیگر از جانشیانان بر حق پادشاهی هخامنشیان بود که وی را فاتح سرزمین های آتن اروپا میدانند. او آتن را به کلی تصرف کرد. دلیل لشگر کشی وی عدول کردن یونانیان از قوانین آن روزگار بود زیرا لیدی که جزوی از ایران بود که توسط یونان به آتش کشیده شده بود و خشیارشا در صدد بر آمد این کار زشت را که در آن زمان نزد ایرانیان گناه محسوب می شده است جبران نماید که موفق نیز شد ولی در نبردهای بعدی به ایران عقب نشینی کرد ولی اقتدار ایران را به زیباترین شکل حفظ نمود

خازنی - عبدالرحمن: فیزیک دان و مخترع برآمده در خراسان بزرگ در ابتدای سده ششم هجری

جهن برزین: دوره ساسانی - سازنده تخت تاقدیس
عبدالرحمن جامی: شاعر نامدار قرن 8 پیشکوست در ادب - علم - عرفان سیر و سلوک که به تازی و پارسی شعرهای خود را سروده است

جرجانی ابو سعید ضریر (گرگانی): مرگ در (846-945 م /232-231 ه) ستاره شناس و ریاضی دان

دقیقی طوسی: شاعر نامدار قرن چهارم هجری - ایرانی زرتشتی - نخستین گردآورنده شاهنامه پیش از فردوسی بزرگ

داریوش بزرگ یا داریوش کبیر: وی در سال 521 بر تخت پادشاهی ایران زمین جلوس کرد و بزرگترین و شکوهمند ترین پادشاهی تاریخ ایران را پس از کورش بزرگ از خود به جای گذاشت. او پیرو دین بهی و مزدیسنا زرتشت بود و همواره منش و بزرگی کوروش را دنبال می کرد. او ساخت کاخ پرسپولیس را آغاز نمود و بعد از سه سال بررسی و ساختن ماکت از کاخ پرسپولیس با کمک مهندسی مصری که بعدها به موزه هنر تمام کشورها شناخته شد بنای این کاخ جاودانه را گذاشت و بیش از نیمی از آن را در زمان خود ساخت و ادامه ان توسط جانشینش خشیارشا تکمیل و بعد از وی فرزند او انجام گرفت. داریوش بزرگ هخامنشی کانالی در 2500 سال پیش ساخت که بعدها به کانال سوئز معروف گردید. طول این کانال دریایی به بیش از 161 کیلیومتر میرسیده است و از عرض آن دو کشتی به راحتی عبور می کردند. داریوش بزرگ خطی جدید برای ایرانیان بوجود آورد که بعدها از خطوط رایج دنیا شد. داریوش بزرگ ایران را به بزرگ ترین کشور جهان مبدل کرد (بیش از 28 کشور). داریوش بزرگ آموزش رایگان را برای قشر عوام کشور به صورت اجباری در آورد و طرح سواد آموزی را اجباری نمود و... او را از ابرمردان ایران و جهان می دانند

رستم: ملقب به تهمتن. پهلوان بزرگ ایران. فرزند زال و رودابه. نواده سام و مهراب کابلی که در عهد کیقباد و کیکاوس و کیخسرو با تورانیان جنگید و از خود دلاوری ها و رشادتهای شگفت انگیز بر جای گذاشت

رستم فرخزاد: سردار کبیر ایران که در جنگ با اعراب کشته شد. او سپهسالار بزرگ ارتش ایران در زمان شاهنشاهی یزدگرد سوم بود که حماسه ای در جنگ قادسیه بوجود آورد که تاریخ نیاکانمان را زیبا تر از همیشه ساخت در نهایت به دست سپاه اسلام کشته شد

رودکی سمرقندی: شاعر بزرگ قرن 4 هجری از ایرانیان سمرقندی و ناظم کلیله و دمنه

روزبه: دوره خلافت عمربن خطاب - طراح شهرهای بصره و کوفه

رابعه: به احترام بانوان ایران زمین یکی از دهها زن برجسته ایرانی را نیز اینجا می آوریم. نخستین زن ایرانی که پس از حمله وحشیانه اعراب به ایران و تسلط کامل به کشورمان به زبان پارسی اصیل شروع به سرودن شعر کرد. زمانش را برابر با رودکی گفته اند. گفته شده است که حارث برادر رابعه غلامی خوبرو به نام بکتاش داشت که بعدها رابعه عاشق بکتاش می شود که در اثر این عشق حارث فرمان می دهد که رابعه را به حمام ببرند و رگهایش را بزنند و بعد از آن درب حمام را گل بگیرند که بعد از آن رابعه با خون خود شعرهایش را بر دیوار حمام نوشت و به ناکامی از جهان بدرود گفت

زرتشت اسپیتمان: نخستین پیام آور صلح و خرد و اندیشه جهان که تاریخ زیستن او را از حدود قرن هفتم قبل از میلاد تا 1735 قبل از میلاد و برخی دیگر تا 5500 سال پیش تخمین زده اند که هنوز هیچ تاریخ شناسی نتواسته است از زمان او آگاهی پیدا کند. او ایرانیان را به پرستش خدا یگانه دعوت کرد. نام پدرش پورشسب و نام مادرش دغدو بود که گفته اند یکی از دلایل بوجود آمدن بزرگترین امپراتوری تاریخ در زمان شاهنشاهی هخامنشیان گرویدند پادشاهان آن زمان به دین زرتشتی بوده است. خدای واحد در دین زرتشت اهورامزدا می باشد
ثنایی غزنوی: عارف و زاهد و اندیشمند مسلمان و استاد شعر پارسی در قرن 5 هجری

سعدی: یکی از بزرگترین شعرا و فصحاء و سخن سرایان ایران و جهان. که زبان پارسی را پس از ترک تازی های مغول دوباره زنده و جاودانه کرد. او سبکی نوین بوجود آورد که هنوز هم سرمشق نویسندگان فارسی زبان است گلستان و بوستان او یکی از شاهکارهای ادبی ایران است که در نهایت در سال 691 هجری در شیراز فوت می کند

ستاسپ: دوره هخامنشی (زمان حکومت خشایار شاه 2466-486 ق.م.) دریا نورد و مکتشف
سنباد: یکی دیگر از قیام کنندگان بر علیه حکوتهای غارتگر اعراب در ایران که به جان و مال و ناموس ایرانیان تجاوز می کردند. او اهل نیشابور بود و پس از اینکه منصور خلیفه عباسی - ابومسلم خراسانی را کشت وی در نیشابور به خونخواهی از ابومسلم که فردی ایرانی و وطن پرست بود برخواست و قیام کرد که در نهایت با شصت هزار نفر از یارانش توسط اعراب بیابانگرد و کشتارگرکشته شد

سورنا: او نه تنها یکی از بزرگترین سردار ایران محسوب می شود بلکه در زمان پادشاهی اشکانیان بزرگترین سردار تاریخ جهان نیز نام گرفته بود. او سپهسالار ارتش ایران بود که در سال 53 قبل از میلاد کراسوس سردار مشهور روم را با سپاهیان بیشمارش شکست داد و تاریخ ایران زمین را دگرگون نمود

سعدی شیرازی: مشرف بن مصلح یکی از 4 شاعر و استاد زبان پارسی ایران زمین در قرن 6 هجری

سهل بن بشر (یا سهل بن حبیب بن هانی): در نیمه اول سده نهم میلادی (سده سوم هجری) در خراسان بر آمد. ستاره شناس و منجم

سیاوش: یکی از اسطوره های ملی ایرانیان. مردم ایران زمان های مدیدی سوگ سیاوش را هر ساله گرامی میداشتند. پسر کیکاوس و پدر کیخسرو. سودابه زن کیکاوس عاشق او شد که سیاوش از او امتناع ورزید. سودابه به همین جهت اورا نزد پدر متهم ساخت و سیاوش بتوران نزد افراسیاب رفت و دختر وی را به زنی گرفت. گرسیو برادر افراسیاب به سیاوش حسد برد و افراسیاب را وادار به کشتن او کرد. که کشته شدن سیاوش باعث جنگهای طولانی و غضب ناکی میان ایرانیان و تورانیان گشت

سیف فرغانی: از شاعران و عارفان قرن 7 هجری

سهل طبری: در اوایل سده نهم میلادی (سده سوم هجری) بر آمد - اهل طبرستان (تبرستان) ستاره شناس وپزشک

صائب تبریزی: استاد غزل سرای پارسی قرن 10 هجری

شهریار: استاد شعر - دانشجوی پزشکی - از مریدان حافظ - که دیوان کاملش را به پارسی و یک مجموعه مشهور آذری به نام حیدر بابا از وی باقی مانده

شیخ بهایی: عالم بزرگ شیعه قرن 10 هجری - از علاقه مندان به تصوف و عرفان پارسی

شمس الدین محمد بن ایوب دینسری:(سده هفتم هجری)- دایره المعارف نویس و نگارنده کتاب نوادر التبا در لتحفه البهادر که شامل مباحثی از علوم طبیعی است

شاپور ذوالاکتاف: شاپور دوم پادشاه مقتدر ساسانی که پس از خلع آذر نرسی بر تخت پادشاهی ایران جلوس کرد و هفتاد سال پادشاهی کرد. او یکی دیگر از پادشاهان بزرگ ایران است که چندین بار از حمله اعراب به ایران جلوگیری کرد و با اندیشه نیک سرزمین آریایی ما را از هجموم بیگانگان محفوظ داشت. او را به این جهت ذوالاکتاف میخوانند که دارای شانه های پهن و بزرگ بود. در بعضی از کتب تاریخی گفته است به دلیل آنکه پس از اسیر کردن مهاجمین (اعراب) از کتف آنان طنابی عبور می داده و همه را به طناب میکشیده ذوالاکتاف نامیده شده ولی این باور با ابهت و منش نیاکان ما در تضاد است

شیده: دوره ساسانی - سازنده کاخ خورنق

شاهین: یکی از بزرگ سرداران و سپهسالاران ایران در زمام پادشاهی خسرو پرویز ساسانی

شیدرنگ: پزشک و فیلسوف ایرانی در عهد ضحاک که پزشکی را یکی از مشاغل واجب الوجوب میدانسته

قطب الدین شیرازی: (1236-1311م)-ریاضیدان،ستاره شناس، نور شناس، پزشک، فیلسوف ایرانی

فارابی،ابو نصر: (مرگ در 340/339 هجری یا 951/950م) دانشمند و فیلسوف، در طبقه بندی علوم و در تبیین قوانین صوت و در تعریف دانش ها نقش عمده ای داشت

فردوسی: حکیم فرزانه ابوالقاسم حسن ابن اسحق. از وی به نام خداوندگار تاریخ و فرهنگ ایرانشهر یاد می کنند. شاعر نامی ایران که ایران را پس از 200 سال از دست زبان اعراب نجات داد و دوباره زبان پارسی را که از ریشه پهلوی و دری گرفته شده است را به کشور هدیه کرد. او در سال 329 در قریه باژ از توابع طوس پا به حیات گذاشت و مدت 35 سال از عمر خود صرف جمع آوری تاریخ ایران به صورت نظم و شعر کرد که منبع گردآوری او از کتاب خدای نامه شاهنشاهی ساسانیان بود. اما حاکم وقت سلطان محمود غزنوی رنج او را ضایع کرد و او را آزرده و رنجیده خاطر نمود. او یکی از سه اثر بزرگ و شاهکار ادبی جهان را بوجود آورد که هم اکنون کشورهای مختلفی یادواره او را گرامی می دارند و او در نهایت اندوه در سال 411 هجری در طوس درگذشت. که بدلیل سروده های جنجالی او علیه اعراب و نکوهش چنیدن باره آنان - مسلمانان بر جشدش نماز نگذاشتند و وی را در گورستان مسلمان خاک نکردند ولی او در تاریخ جاوید ماند شاهنامه بزرگ فردوسی

فضل بن حاتم نیریزی: (مرگ در 922 م / 310 ه) ریاضی دان، هندسه دان و ستاره شناس

فخرالدین عراقی همدانی: عارف و شاعر نامور قرن 7 هجری ایران زمین

فرخی سیستانی: غزل گوی و قصیده سرای نامدار قرن 5 هجری ایران زمین

فروغی بسطامی: شاعر - غزلسرا - استاد پارسی گوی - عارف و ریاضدان قرن 13 هجری

فرغان: دوره ساسانی- سازنده تاق کسرا
عاملی - بهاالدین: (1031-953هجری) ریاضیدان، معمار، فیلسوف

عبید زاکانی: منتقد اجتماعی قرن 7 هجری که شکایات خود را از دست حکام ظالم وقت به شعر پارسی در آورده است

علی بن سهل بن طبری: (سده نهم میلادی / سده سوم هجری) مؤلف فردوس الحکمه در طب و هوا شناسی، نجوم

عمربن فرخان طبری: (مرگ در 815 م / 200 ه) از مردم طبرستان - ستاره شناس و معمار

عبدالملک بن محمد شیرازی: ریاضیدان و ستاره شناسی که در نیمه دوم سده دوازدهم میلادی(ششم هجری) برآمد

عطار نیشابوری: شاعر و عارف نامدار قرن 6 هجری ایران زمین

عبدالرحمن بن عمر صوفی رازی: زاده ری(376-291ه)(986-903م) ستاره شناس

غیاث الدین جمشید محمد طبیب (الکاشی): (790-832 هجری قمری) از مردم کاشان، ریاضیدان و محاسب

عمر خیام: فیلسوف - منجم - ریاضیدان و اندیشمند ایران زمین. که نه تنها ایران را دگرگون نمود بلکه تاثیری ژرف در جهان از خود برجای گذاشت. هم اکنون تندیس این بزرگ مرد در دانشگاه فلورنس ایتالیا نصب است و فلسفه و خصوصیات او تدریس می شود. او در زمان جلال الدین ملکشاه سلجوقی زیست کرد و از قوانین اعراب بیابانگرد که سایه در کشورمتمدن ما گسترانیده بود به تنگ آمده بود و رباعیات بسیاری در شکایت از آنان به روشنی گفت

کاوه آهنگر: آهنگری که چرم پاره خود را بر سر نیزه زد و ضحاک تازی را از تخت پادشاهی ایران به زیر افکند و بعدها چرم وی به درفش ملی کاویانی مبدل گشت. کاوه با یاری مردم ضحاک تازی را در کوه دماوند حبس کرد و فریدون را به سمت پادشاه ایران نشاند

کمبوجیه: کامبوزیا یا کامبیز. فرزند کورش بزرگ. او با اقتداری ستودنی و باور نکردنی در سال 525 قبل از میلاد سرزمین های مصر را بدلیل عمل نکوهیده مصریان در برابر ایرانیان که تعدای از ایرانیان را در مصر کشتند و به تمسخر پرداختند فتح کرد و کل مصر به زیر چتر پادشاهی ایران در آورد. او پیرو مزدیسنا زرتشت بود و همواره دین بهی را دنبال می کرد وی در راه بازگشت خبر دار شد که فردی به نام بردیه یا گئومات ادعای پادشاهی ایران نموده است و به نام برادر او کل پادشاهی را از آن خود کرده و دست به جنایات و کشتار مردم ایران زده که در نهایت از اندوه این کار جان داد. هرودوت چون او به خدای مصر (یک گاو) بی احترامی کرده بود و او را با ضرب چاقو کشته بود به او لقب دیوانه داد ولی این یکی دیگر از برگهای زرین خداپرستی در ایرانیان آن روزگار بود

کورش بزرگ یا کورش کبیر: کورش بنیانگذار حقوق انسان ها و آزادی و برابری بشریت است که جهان را دگرگون نمود. وی از مقتدرترین و با تدبیر ترین افراد تاریخ جهان است که بدلیل اخلاق و منش و کردار نیک نامش در تاریخ به ثبت رسید. او پیرو دین بهی زرتشت بود. که همواره تاریخ از او به عنوان یکی از نوابغ بشریت نام میبرد. او پادشاه ماد را شکست داد. پادشاه لیدی را نیز مغلوب ساخت و بابل را که یکی از بزرگترین مراکز جهان آن روزگار بود با صلح و آرامش و با رغبت مردمان آنجا به کلی فتح کرد و پس از ورود به بابل به احترام به خدای مردوک آنان تاجگذاری نمود تا حسن نیت خویش را به ملت مغلوب به اثبات برساند به صورتی که آنان وی را فرستاده خدا مینامیدند. پس از آن بنای بزرگترین شاهنشاهی و امپراتوری تاریخ را بنا نهاد که در نهایت در سال 528 قبل از میلاد در جنگ با سکاهای خونریز کشته شد. هم اکنون تندیس سنگی این بزرگ مرد در سیدنی استرالیا و یکی از پارکهای بزرگ ایالات متحده و سازمان ملل متحد از طلای خالص نصب می باشد و اعلامیه او در سازمان ملل نقش سمبل آزادی و دموکراسی را برای نخستین بار در جهان ایفا می کند

کیخسرو: سومین پادشاه مقتدر کیانی به خونخواهی کشتن سیاوش برخواست و مدتهای زیادی با تورانیان جنگید و در نهایت آنان را مغلوب ساخت و افراسیاب را به دلیل کشتن سیاوش که نه تنها پدر وی بود بلکه یکی از قهرمانان نامی ایران بود کشت. پدرش سیاوش و مادرش فرنگیس بود

کیومرث: نخستین پادشاه و بنیانگذار سلسله پیشدادی در پیش از ظهور هخامنشیان. نام وی در اوستا گیومرتا آمده است و ذکر شده است که زرتشتیان او را نخستین انسان میدانند. در زمان او مردم در غارها و کوهها بودند و بدن خود را با پوست حیوانات می پوشاندند

گشتاسب: پنجمین پادشاه از سلسله کیانی. پسر لهراسب و پدر اسفتدیار روئین تن گفته شده که زرتشت در زمان وی ظهور نموده است و گشتاسب شاه اولین کسی است که به زرتشت گرویده است و از مبلغان اصلی دین بهی میبشاد که در گسترش آن نقش مهمی ایفا کرده است

وحشی بافقی: غزلسرای و عارف قرن 9 هجری ایران زمین

مازیار: یکی دیگر از قیام کنندگان بر علیه حکومت اعراب در ایران. وی در طبرستان بنایی عظیم ساخت و در جهت بازگرداندن عظمت ایران به قبل از یورش تازیان تلاش کرد. وی در زمان معتصم عباسی قیام خود را آغاز کرد و در صدد بر آمد همگام با بابک خرمیدن هویت ملی ایرانی را زنده کنند که در نهایت با جنگهای معتصم دستگیر و در بغداد کشته شد. او نیز یکی دیگر از تندیس های ملی گرایی ایرانیان در برابر تهاجم دیگر کشورها است

مرداویج: پسر زیار. سردار بزرگ ایرانی که او نیز در جهت متلاشی کردن حکومت اعراب در ایران کوشید و جان داد. وی فرمانده لشگر اسفار پسر شیرویه عامل نصر بن احمد ساسانی بود طبرستان را برای اسفار فتح کرد. پس از کشته شدن اسفار- مرداویج قزوین و همدان و اصفهان و اهواز را گرفت و لشگر المقتدر خلیفه جنایتکار عباسی را شکست داد. وی در کمال تاسف در سال 323 هجری قمری در حمام اصفهان به دست غلامان ترک کشته شد

مطهر بن طاهرمقدسی: (356ه 966م) دربست سیستان برآمد- دایره المعارف نویس وبازگوکننده اعداد بزرگ هندی

مهران: یکی دیگر از سرداران بزرگ ایران. وی از سپهسالاران ارتش ایران (یزدگرد ساسانی) بود و با اعراب بیابانگرد جنگید و ابوعبیده سردار مشهور عرب را به قتل رسانید

مازیار: ماه یزد یار یا مازیا یکی از سرداران بزرگ ایران بود که در هم زمان با قیام بابک خرمدین قیام میهن پرستانه خود را در طبرستان بر ضد حکومت تازی در ایران انجام داد ولی در نهایت در سال 225 هجری قمری به دستور خلیفه پس از چند سال مبارزه کشته شد

حسین معمار: معمار بقعه هارون در سال 918هجری

مهرداد بزرگ یا مهرداد کبیر: موئسس سلسله شاهنشاهی پارتیان بود که ایران را از گسستگی و لجام گسیختگی دوران تحت اشغال یونانیان سلوکی رهایی بخشید. وی در سال 160 تا 140 قبل از میلاد با نبردهای وطن پرستانه ایالتهای ماد - پارس - خراسان - بابل - آشور - هرات و سیستان و... را جزو ایران بزرگ نمود. وی پادشاه سلوکیان را اسیر نمود و با وی با انسانیت رفتار کرد و به او در گرگان مستقر ساخت و برای حسن نیت به آنان با دختر وی ازدواج نمود. او را از بزرگ ترین اشخاص موثر در تاریخ ایران نامیده اند. که به راستی اگر ظهور نمی کرد امروز مشخص نبود ما در کجای تاریخ جای داشتیم

ملک الشعرای بهار: بزرگترین پارسی گوی قرون معاصر که به ایران باستان علاقه بسیاری داشت. روزنامه نگار و نویسنده نامدار ایران زمین در قرن 13 هجری

محمد ابن اشرف شمس قندی: ریاضیدان و ستاره شناس سده سیزدهم میلادی (هفتم هجری

محمد بن ابوبکر فارسی: ریاضیدان و ستاره شناس ایرانی نیمه دوم سده سیزدهم میلادی(هفتم هجری

مسعود سعد سلماس: شاعر قرن 5 هجری - استاد شعر پارسی

مولانا: بزرگترین عارف ایران زمین و پارسی گوی بزرگ قرن 6 هجری

موید الدین طغرانی: (مرگ در 1112/1111م) زاده اصفهان - شاعر و شیمیدان ایرانی

ماشاءالله (مناسه): (مرگ در 815 یا 820 م) یهودی ایرانی الاصلی که در پروژه شهر بغداد با نوبخت همکاری می کرد

محتشم کاشانی: شاعر نامدار ایرانی قرن 9 هجری

محمد بن احمد خرقی: (مرگ در مرو در 1139/1138م) ستاره شناس، جغرافی دان ایرانی که نظریه ای در باب چگونگی حرکت ستارگان نیز ارائه داده است

محمد بن عمربن فرخان طبری: پسر شخص بالا درآغاز سده نهم میلادی (سده سوم هجری) بر آمد. ستاره شناس و مؤلف نجوم

ماهانی - محمد بن عیسی: (مرگ در 874 تا 884 میلادی / 261 تا 271 ه) اهل ماهان کرمان، ریاضی دان و ستاره شناس و مهندس.معادله درجه سوم موسوم به معادله ماهانی از اوست

المظفر: (سده ششم هجری) اهل توس،مخترع گونه ای از اسطرلاب خطی

محمد بن لره: اهل اصفهان بوده ودر فهرست ابن ندیم در زمره مهندسان و محاسبان بشمار آورده شده است

نادر شاه افشار: وی یکی از بزرگترین پادشاهان بعد از اسلام و نوابغ زمان خود بود. زمانی که افغانها و روسها و عثمانی ها از اطراف به ایران هجوم آورده بودند و در جهت متلاشی کردن ایران حمله کرده بودند نادر برخواست و مملکتی را که در نهایت هرج و مرج بود همصدا کرد و لشگر بزرگی آماده کرد و نزد شاه طهماسب رفت و به عنوان فرمانده ارتش ایران به دشمنان ایران حمله کرد. فتنه ها را خواباند. افغانها را بیرون کرد. عثمانی ها و روسها را شکست داد و در سال 1148 هجری بعد از خلع شدن شاه طهماسب بر مسند پادشاهی ایران جلوس کرد. بعد از آن هندوستان را به طور کامل فتح کرد و غنائم بسیاری از آنجا به ایران آورد. وی در نهایت تاسف در 1160 هجری توسط چند تن از سران قزلباش در اطراف قوچان کشته شد ولی نامش جاودانه در ایران ماند

نوبخت: (مرگ 770776 م / 171-170 ه) ستاره شناس و مهندس ایرانی که تحت سر پرستی خالد بن برمک که وی نیز ایرانی بود طرح بغداد را انجام داد

نصرالدین طوسی: (672-598 هجری) اهل توس، ریاضیدان، ستاره شناس،دانشمند علم مواد

ناصر خسرو: شاعر نامدار قرن 5 هجری. حکیم فاضل و صوفی پارسی زبان

نظامی گنجوی: حکیم ابومحمد الیاس بن زکی بن موئد ملقب به نظامی گنجوی شاعر نامدار ایران زمین در سال 535 در شهرستان اراک - تفرش روستای تاد متولد شد. بر سر تولد وی اتفاق نظر نمی باشد. عده ای نیز باور بر این دارند که وی در شهر گنجه از آران بالای رود ارس به دنیا آمده است. در هر دو شهر شکی بر ایرانی بودن وی نیست. زیرا همه گنجه در جمهوری آذربایجان شهری ایرانی است و هم تفرش. وی یکی از بزرگترین شاعران ایران زمین است که به گفته پارسی شناسان بعد از فردوسی او قراردارد. وی حماسه خسرو پرویز پادشاه ایران را با شیرین به شاهکاری ادبی تبدیل کرد. مخزن الاسرار - منظومه لیلی و مجنون - هفت پیکر - و اسکندر نامه از دیگر شاهکار های او است. گنجه از شهرهای کوچک ایران بود و امروز متوسط از ایران جدا گشته است و هم اکنون آرامگاه او آنجا قرار دارد

هاتف اصفهانی: شاعر نامدار قرن 12 هجری - استاد پارسی گوی ایران زمین

یحیی بن ابی منصور: (مرگ در 831 م / 216 ه) از نژاد ایرانی که در بغداد بر آمد ستاره شناس و مؤلف زیج، نوه اش هارون بن علی هم ستاره شناس و مؤلف زیج بود

یعغوب بن طارق: (مرگ در 796 م / 180 ه)از نژاد ایرانی ستاره شناس

یعقوب لیث: یکی دیگر از قیام کنندگان بر علیه حکومت اعراب در ایران که گامهای اساسی در جهت بر اندازی تازیان در ایران برداشت وی نمونه دیگری از وطن پرستی ایرانیان در برابر هجوم بیگانگان به کشور شان بود. او پسر لیث رویگر بود. بواسطه کفایت و جوانمردی و دلیری از رویگری و عیاری به امارت سیستان رسید. سپس هرات و کرمان و شیراز و خراسان را گرفت و در جهت پاکسازی ایران از دست اعراب گام برداشت. وی بر ضد معتمد خلیفه کشتارگر عباسی قیام کرد و برای نابود ساختن حکومت عرب - جوانمردانه جنگید. سپس قصد حمله به بغداد را کرد و در صدد آمد که خلیفه ننگین عرب را بکشد لیکن عمرش کفاف نداد و در اثر بیماری در سال 265 هجری قمری در گندی شاپور یا جندی شاپور امروی خوزستان درگذشت
یقبوب بن محمد رازی: ابن ندیم وی رااز مهندسان و محاسبان دانسته است

*******************

برخی دیگر از زنان و مردان دانشمند معاصر ایرانی در جهان امروز

پرفسور بیژن داوری: معاون ارشد شرکت مشهور IBM

حسین اسلامبلچی: رئیس شرکت مخابرات امریکا – IT & t

فرزاد ناظم: مدیر فنی سایت جهانی یاهو

امید کردستانی: معاون ارشد گوگل و از بنیانگذاران موتور جستجوگر گوگل

پییر امیدیار: موئسس و رئیس شرکت EB از بنیانگذران تجارت الکترونیک جهان

پرفسور لطفی زاده: استاد دانشگاه آمریکا – پدر منطق فازی – کامپیوتر هوشمند – بنیانگذار نسل سوم کامپیوتر در جهان

محمد شعبانی: رئیس شرکت اطلاعات سیسکو در سن هفده سالگی

فرهنگ فلاح: فوق لیسانس فیزیک در سن سیزده سالگی

ایمان ضیابری: مسلط به چهار زبان مهم دنیا – جوانترین خبرنگار فارسی در جهان

رضا کهلولی: برترین مخترع جهان در سال 2005 در سن هقده سالگی

علیرضا خسروی: هفده ساله کاشف پمپ قلب مصنوعی

دکتر نادر نجفی: مخترع سنجشگر فشار خون به اندازه دانه برنج

دکتر نصرت الله نزاکت گو: پیوند کبد از زنده به زنده از مادر به فرزند برای نخستین بار در خاورمیانه

پرفسور مجید سمیعی: رئیس جراحان مغز جهان در آلمان

محمد رضا شجریان: دارنده مدال پیکاسو از سازمان یونسکو

پرفسور محمد جمشیدی: مدیر برنامه های داخلی ایستگاه فضایی ناسا

دکتر فیروز نادری: مدیر برنامه اجرایی سیاره مریخ در ایستگاه فضایی ناسا

فریار شیرزاد: معاون وزرات بازرگانی امریکا- دستیار ریاست جمهوری امریکا

پرفسور علی جوان: بنیانگذار لیزر گاز- دارنده مدال استوارت- جان هرتز – فردریک آیوز

حمید عظیمی: عضو ارشد شرکت اینتل در امریکا

بهرام مهذبی: مدیر شرکت مایکروسافت در سال 2000 دبی

قاسم اسرار: عضو هیات مدیره ایستگاه فضایی ناسا

بیژن پاک زاد: یکی از بزرگترین سازندگان عطر و طراحی لباس در جهان

نادر مدانلو: رئیس نخستین شرکت خصوصی پرتاب ماهواره در امریکا

خانم صبا ولد خانی: برنده جایزه جوانترین کاشف جهان

فرح کریمی: عضو پارلمان هلند

خانم کریستین امانپور: ریاست یکی از بخشهای بزرگ خبرگزاری س ان ان

خانم مریم کامکار: مدیر موئسسه نرم افزاری سوئد

خانم انوشه انصاری: رئیس موئسسه تکنولوژی شرکت مشهور تل کام و نخستین زن مسلمان و ایرانی جهان که به فضا سفر کرده است

خانم کتیا فلک شاهی: مدیر شرکت مشهورNEA

خانم آزاده تبارزاده: دانشمند ایستگاه فضایی ناسا

خانم آزیتا ولی نیا: استاد فیزیک دانشگاه امریکا – عضو پژوهشگران ناسا

خانم ماریا خرسند: رئیس شرکت اریکسون

توکا نیستانی: انیمشین ساز کارتونهای بین المللی

مریم میرزاخانی: برنده جایزه بین المللی ریاضی فیلیذ

گردآورنده و نگارش: رضا رحیمی

بیماری تترالوژی فالوت علل , علائم , تشخیص و درمان

تترالوژی فالوت در واقع نوعی بیماری نادر و نقص قلبی در بدو تولد می باشد. این بیماری ماردزادی قلبی ساختار قلب را تحت تاثیر قرار داده و سبب کاهش اکسیژن موجود در خون راه یافته به قلب و دیگر نقاط بدن می گردد.

فهرست مطالب (دسترسی سریع به عناوین)

• تترالوژی فالوت (Tetralogy of Fallot)
• علائم بیماری تترالوژی فالوت
• در چه صورت بایستی کودک درگیر تترالوژی فالوت را نزد پزشک برد؟
• بیماری تترالوژی فالوت به چه علتی در فرد بروز پیدا می­کند؟
• عوامل افزایش بروز تترالوژی فالوت
• علت های بروز تترالوژی فالوت
• روش های تشخیص تترالوژی فالوت
• بیماری تترالوژی فالوت چه عوارضی را به همراه خواهد داشت؟

تترالوژی فالوت (Tetralogy of Fallot)

تترالوژی فالوت یکی از شایعترین ناهنجاری های مادرزادی قلبی است. در این بیماری 4 اختلال عمده وجود دارد. در ویدئو زیر که توسط جناب آقای دکتر محمدرضا راد گودرزی تهیه شده است شما می توانید با این بیماری و روش پیشگیری از آن توسط اکوی قلب جنین بیشتر آشنا شوید:

به طور معمول نوزادان و کودکانی که دارای این بیماری می­باشند پوست آن­ها به دلیل عدم وجود اکسیژن کافی در خون، به رنگ آبی در می آید. غالبا این بیماری در زمان کودکی و به محض درگیر نمودن بدن قابل تشخیص خواهد بود. البته گاهی نیز بسته به میزان شدت و علائم آن، فرد تا چند دهه از وجود این بیماری در بدن خود بدون اطلاع می­باشد.

تشخیص به موقع و جراحی موفقیت آمیز این بیماری، سبب خواهد شد که کودک پس از آن بتواند تقریبا به روال طبیعی زندگی بازگردد. البته لازم به ذکر است که این افراد باز هم با محدودیت های ورزشی رو به رو هستند و به صورت روتین نیز بایستی تحت نظر و مراقبت های پزشکی بمانند.

علائم بیماری تترالوژی فالوت

علائم بیماری تترالوژی فالوت بسته به مقدار انسداد جریان خون از بطن راست و به ریه ها متفاوت خواهد بود، اما به طور کلی موارد زیر را می­توان از علائم این بیماری دانست:

• رنگ پوست به دلیل کمبود اکسیژن در خون متمایل به آبی خواهد بود
• فرد هوشیاری خود را از دست داده و در واقع غش می کند
• فرد به ویژه در زمان هایی نظیر غذا خوردن و انجام ورزش دچار تنگی نفس و یا تنفس سریع خواهد شد
• انگشتان دست و پا شکلی غیر طبیعی و چماقی شکل به می گیرند
• فرد دچار افت وزن می شود
• در حین بازی و ورزش خیلی زود خسته خواهد شد
• بدن او بسیار تحریک پذیر است
• گریه های او بسیار طولانی مدت می­باشد
• بروز سوفل قلبی

وضعیت TET

در برخی مواقع پوست ناخن و لب­ های کودکان درگیر بیماری تترالوژی فالوت پس از گریه و یا خوردن غذا و یا در زمان آشفتگی به رنگ آبی پررنگ در خواهد آمد. به این وضعیت TET گفته می شود و در واقع ناشی از یک افت اکسیژن سریع در خون است. TET به طور معمول در شیرخواران 2 تا 4 ماهه دیده می شود و در کودکان بزرگ تر به طور معمول در زمان تنگی نفس، کودکان به صورت غریزی به حالت چمباتمه در خواهند آمد که این حالت به افزایش جریان خون به ریه ها کمک می کند.

در چه صورت بایستی کودک درگیر تترالوژی فالوت را نزد پزشک برد؟

چنانچه علائم زیر را در کودک خود مشاهده نمودید توصیه می­شود سریعا نسبت به مراجعه به یک پزشک اقدام کنید:

• اگر کودک در تنفس دچار مشکل است؛
• اگر رنگ پوست کودک متمایل به آبی شده است؛
• اگر کودک تشنج کرده و یا غش می­کند؛
• اگر کودک مدام دچار ضعف می­شود؛
• و اگر کودک درگیر تحریک پذیری غیرمعمول است.

در صورتی که متوجه تغییر رنگ پوست کودک خود به رنگ متمایل به آبی شدید سریعا او را به پهلو خوابانده و زانوی او را به طرف سینه جمع کنید. با این کار جریان خون بیشتری به ریه ها راه پیدا خواهد کرد. پس از آن فورا اقدام به تماس با اورژانس (115) نمایید.

بیماری تترالوژی فالوت به چه علتی در فرد بروز پیدا می­کند؟

این بیماری در زمان رشد جنین که قلب در حال شکل گیری و تکامل است به وجود خواهد آمد. اگر چه به طور کلی می توان مواردی چون تغذیه ناکافی مادر، بیماری ویروسی و یا اختلالات ژنتیکی را در بروز این بیماری موثر دانست اما در کل هنوز دلایل بروز این بیماری ناشناخته هستند.

عوامل افزایش بروز تترالوژی فالوت

اگر چه هنوز نمی توان برای بیماری تترالوژی فالوت علت مشخصی تعیین نمود اما عوامل گوناگونی در این بین وجود دارند که باعث خواهند شد خطر ابتلای نوزاد به این بیماری بیشتر گردد. از بین این عوامل می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• بیماری های ویروسی نظیر سرخجه در بارداری
• مصرف الکل توسط مادر در بارداری
• تغذیه نامناسب مادر در بارداری
• بالاتر بودن سن مادر از 40 سال
• ابتلای پدر و مادر به بیماری تترالوژی فالوت
• سندرم داون یا سندرم دی جرج

علت های بروز تترالوژی فالوت

• تنگی دریچه ریوی

  با باریک شدن دریچه ریوی، حفره سمت راست پایینی قلب از رگ های خون اصلی منتهی به ریه مجزا می­گردد. از سویی تنگی دریچه ریوی سبب کاهش جریان خون به ریه ها شده و در عضلات زیر دریجه ریوی نیز این تنگ شدگی اثراتی به جای خواهد گذاشت.

• نقص دیواره بین بطنی

  این نقص در واقع سوراخی در دیوار جداکننده دو حفره پایین تر از قلب می­باشد. این سوراخ موجب می­شود که خون بدون اکسیژن موجود در بطن راست با خون جاری شده به بطن چپ که در واقع خون اکسیژن شده تازه می­باشد ترکیب گردد.
  خون جاری شده از بطن چپ به بتن راست نیز در شیوه ای نامناسب مجدد جریانی رو به عقب پیدا خواهد نمود. بر اثر جریان خون از راه دیواره بین بطنی ناسالم، خون اکسیژن دار کمتری به بدن رسیده و از این رو قلب دچار ضعف می­گردد.

• نقص آئورت (Aorta Overriding)

  محل قرارگیری آئورت در شاخه بطن چپ است. در بیماری تترالوژی فالوت، آئورت کمی به سمت راست جابه­جا می­گردد. در چنین حالتی آئورت خون دریافتی از هر دو بطن چپ و راست را با هم ترکیب نموده و در واقع خون کم اکسیژن بطن راست با خون پراکسیژن بطن چپ ادغام می­گردد.

• هیپرتروفی بطن راست

  در زمان فعالیت شدید قلب در زمینه پمپاژ، رفته رفته ضخامت دیواره عضلانی بطن راست بیشتر می­گردد. از این رو بعد از گذشت مدتی قلب سخت و ضعیف شده و دچار نارسایی خواهد شد.

البته افراد درگیر با تترالوژی فالوت احتما دارد نقص های قلبی دیگری مانند نقص پروتز دهلیزی , جابه جایی عروق بزرگ ,و ناهنجاری‌های عروق کرونر داشته باشند. برخی از کودکان دارایتترالوژی فالوت (TOF) گاهی دچار نقایص قلبی، مانند سوراخ بین دو حفره بالایی قلب (نقص دیواره بین دهلیزی) نیز می­باشند.

روش های تشخیص تترالوژی فالوت

پزشک با مشاهده علائم این بیماری نظیر تنگی نفس، تغییر رنگ پوست و … آزمایش‌های لازم برای تشخیص به موقع بیماری را انجام دهد.

پزشک فوق تخصص قلب کودکان دارای تخصص در زمینه قلب اطفال و تشخیص و درمان نواقص قلبی است, که مشکلات قلبی نوزاد را بررسی خواهد کرد. پزشک متخصص قلب ابتدا با معاینه فیزیکی و شنیدن صدای قلب و ریه نوزاد و مشاهده علائم این بیماری نظیر تنگی نفس، تغییر رنگ پوست و … آزمایش‌های لازم برای تشخیص به موقع بیماری را انجام دهد. و بر اساس نیاز دستور آزمایش های بعدی را می دهد. آزمایش های اصلی برای تشخیص تترالوژی فالوت بر اساس سن نوزاد یا کودک و شرایط بیماری او می تواند متفاوت باشد. در ادامه به این آزمایش ها اشاره می کند:

اندازه گیری سطح اکسیژن (Pulse Oximeter)

با استفاده با دستگاه پالس اکسیمتر که سطح اکسیژن خون بیمار اندازه گیری می شود.

الکتروکاردیوگرام – نوار قلب

تست نوار قلب در تشخیص مشکلات مربوط به دریچه‌های قلب، عضلات و ریتم به پزشک کمک می کند. الکتروکاردیوگرام فعالیت الکتریکی و مقداری از فعالیت مکانیکی قلب را ثبت می کند.

اکوکاردیوگرام – اکوی قلب

آزمایش اکوی قلب رایج ترین روش تشخیص بیماری های مادر زادی قلب است. دراکوکاردیوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا (که ما فوق صوت نیزنامیده می‌شود) برای ایجاد یک تصویر متحرک از قلب استفاده می‌شود. همچنین به وسیله اکوی قلب جنین می توان پیش از تولد جنین سلامت قلب و عملکرد آن را به طور کامل بررسی کرد.

تصویر برداری اشعه ایکس X قفسه سینه

تصویر برداری اشعه X برای مقاصد متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد که شامل تشخیص شکستگی استخوان، تشخیص بعضی از عفونتهای داخلی(مثل سینوزیت)، جستجوی یک توده در اعضای داخلی بدن مثل ریه و … می باشد. پزشک با بررسی تصویر اشعه ایکس وضعیت قلب و ریه کودک را بررسی می کند.

کاتتریزاسیون قلب

کاتتریزاسیون و کاتترگذاری قلب یک روش تهاجمی است که به پزشکان کمک می‌کند، برخی از بیماری‌های قلب را تشخیص دهند و گاهی حتی بیماری را درمان کنند. برای انجام این عمل، یک لوله دراز، باریک و انعطاف‌پذیر در ناحیه کشاله ران به درون شریان وارد می‌شود، و از طریق آن به سوی قلب هدایت می‌شود.

بیماری تترالوژی فالوت چه عوارضی را به همراه خواهد داشت؟

• به طور کلی تمامی کودکانی که دارای بیماری تترالوژی فالوت (TOF) هستند بایستی تحت عمل جراحی اصلاحی قرار گیرند و در غیر این صورت ممکن است رشد کودک دچار اختلال گردد.
• کودک در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری هایی نظیر اندوکاردیت عفونی می­باشد.
• عدم درمان بیماری تترالوژی فالوت باعث می­گردد که رفته رفته با گذشت زمان عوارض این بیماری با شدت هر چه بیشتر خود را نشان دهند و حتی گاهی ممکن است بر اثر این بیماری فرد در اوایل بزرگسالی به مرگ زودهنگام و یا ناتوانی دچار گردد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع:محمد رضا راد گودرزی متخصص و جراح قلب و عروق

مطالعه و افزایش دانش پزشکی برای حفظ و ارتقاء بهداشت و سلامتی جامعه برای همه لازم و ضروری است چرا که اجتماع سالم جامعه ای پیشرو خواهد بود و تحول آفرین. در این بین مغز به عنوان مرکز فرماندهی تمام تصمیمات انسان دارای عظمت بیشتری است که باید بسیار از آن مراقبت کرد.

خونریزی مغزی چیست؟

خونریزی مغزی – عوارض بعد از خونریزی مغزی چیست

خونریزی مغزی نوعی سکته مغزی است که بر اثر پارگی شریان مغزی پیش می آید و بافت های اطراف مغز را می گیرد، این شرایط می تواند باعص مرگ سلولهای مغزی شود، خونریزی معمولاً در داخل و اطراف مغز اتفاق می‌ افتد. این بیماری به دلایل متعددی اتفاق می افتد از قبیل فشارخون بالا، ضعیف بودن عروق که موجب نشت خون می‌شود، ضربات روحی و مصرف مواد مخدر.

بسیاری از بیمارانی که دچار خونریزی مغزی می شود دارای علائم سکته مانند احساس ضعف در کنار بدن، اختلال در تکلم و احساس لمس شدگی نیز هستند. عدم توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره از قبیل مشکل در راه رفتن و زمین خوردن از دیگر علائم آن می‌تواند باشد. حدود 13 درصد از سکته‌ ها مربوط به خونریزی یا به دلیل خونریزی مغزی است و بر اساس نقطه محل خونریزی در مغز نامگذاری می‌شود. به‌ طور کلی زمانی که خونریزی در داخل جمجمه باشد که خونریزی داخل مغزی گفته می‌شود. خونریزی همچنین می‌تواند بین پوشش مغز و بافت مغزی باشد که خونریزی ساب‌ آراکنوئید (زیرعنکبوتیه) نامیده می‌شود.

آنچه حائز اهمیت است تشخیص خونریزی است که در خود مغز اتفاق می‌افتد و ممکن است بدون سردرد باشد و مغز متوجه هیچ‌گونه اختلالی نشود. درصورتی‌که لایه مننژیت بسیار حساس بوده و در صورت بروز خونریزی، علائمی از قبیل سردرد شدید و ناگهانی آشکار می‌گردد.

در طی خونریزی مغزی چه اتفاقی می افتد

زمانی که بر اثر یک تروما خونریزی اتفاق می افتد این خونریزی بر روی بافت های اطراف پخش شده و تورم ایجاد می شود که به آن در اصطلاح ادم گفته می شود، خون جمع شده در یک توده به نام هماتوم جمع می شوند، هماتوم خونرسانی به سلولهای مغزی را مختل و سلولها بدون اکسیژن و مواد غذایی می میرند، از زمان شروع خونریزی تا مرگ سلولها و آسیب به مغز چند ساعت بیشتر طول نمی کشد، این یک زمان طلایی برای بیمار است که اگر به موقع به پزشک ارجاع داده شود می توان جلوی عوارض بد ناشی از مرگ سلولها را گرفت ولی اگر به موقع اقدام نشود ممکن است حتی جان بیمار را تهدید کند

علت خونریزی مغزی چیست؟

یکی از دلایل عمده خونریزی مغزی، مربوط به فشارخون بالا است. فشارخون بالا به‌مرور زمان موجب آسیب به دیواره عروق خونی و در نهایت پارگی آن‌ها می‌شود. درنتیجه پارگی عروق خون درون مغز جمع شده و منجر به سکته مغزی می‌گردد. آنوریسم مغزی مغزی یکی دیگر از دلایل است که موجب آماس و در آخر پارگی رگ‌ها است. نوعی ناهنجاری ارتباطی بین عروق، AVM است که به‌صورت ارثی از بدو تولد موجود و در بزرگ‌سالی منجر به خونریزی مغزی می‌شود. در برخی موارد، افرادی که مبتلا به سرطان هستند، پیشرفت سرطان در مغز منجر به خونریزی مغزی می‌گردد. رسوب پروتئین در داخل عروق نیز موجب تنگ شدن دیواره و درنتیجه سکته و خونریزی در مغز شود. مصرف مواد مخدر موجب ضعیف شدن عروق و در نهایت منجر به خونریزی مغزی می‌شود. درنتیجه خطر خونریزی مغزی در افرادی که مواد مخدر مصرف می‌کنند بسیار بیشتر است.

برخی دلایلی که باعث رسیدن به این شرایط می شود اینجا گفته شده

ضربه مغزی

ضربه مغزی یکی از شایعترین دلایلی است که در جوانان و افراد زیر 50 سال باعث خونریزی در مغز می شود

فشار خون بالا

فشار خون بالا در صورتی که درمان نشود در طول زمان باعث ضعیف شدن دیواره رگها می شود و در نتیجه احتمال آسیب به رگ و خونریزی هست

آنوریسم مغزی

آنوریسم مغزی به حالتی گفته می شود که در آن دیواره رگها به شکل بادکنکی متورم می شود، این تورم که بی شباهت به دانه های انگور نیست در صورتی که پاره شوند بیمار دچار خونریزی در مغز می شود، آنوریسم اغلب بدون علامت است ولی پارگی آن با علائمی مانند سردرد ناگهانی و شدید، تهوع و استفراغ و از حال رفتن و بیهوش شدن رخ می دهد در مورد آنوریسم در یک مقاله به طور کامل و مفصل صحبت خواهیم کرده و مطالعه آن را به شما توصیه می کنم

آنوریسم مغزی چیست

ناهنجاری شریانی (AVM)

علت بیماری هنوز مشخص نیست ولی ممکن است در هنگام تولد با نوزاد هست و تا زمانی که دچار چارگی نشود علائمی بروز نمی دهد، در آن رگها به حالت پیچیده در هم و به صورت بدفرم و بد شکل قرار می گیرند، پارگی شریانهای بدفرم یکی دیگر از عواملی است که باعث خونریزی مغزی می شود

آنژیوپاتی آملوئید

آنژیوپاتی آملوئید وضعیتی است است که در آن پروتئین به شکل قطعاتی در رگها انباشته می شود، این حالت با افزایش فشار خون و پیری تشدید می شود و در اصل یک ناهنجاری رگهای خونی است، آملوئیداز ممکن است خونریزیهای کوچکی را ایجاد کند که فرد متوجه آن نشود و علائمی جندانی نداشته باشد ولی درنهایت ممکن است منجر به یک خونریزی بزرگتر شود.

بیماری های کبد

بیماری های کبد با شدت گرفتن به طور کلی با افزایش احتمال خونریزی همراه است

تومور مغز

وجود تومور در مغز می تواند باعث خونریزی مغزی شود

خونریزی مغزی چه علائمی دارد؟

سردرد نمی‌تواند همیشه دلیل خونریزی مغزی باشد. علائم خونریزی بر اساس محلی که در آن بیلیدینگ یا همان خونریزی رخ داده است متفاوت باشد به طور مثال درصورتی‌ که خونریزی در قسمتی از مغز باشد که مسئولیت بینایی را بر عهده دارد منجر به مشکلات بینایی می‌گردد. اختلال در هماهنگی و تعادل، ضعف و لمس شدگی در اطراف بدن، صرع ناگهانی نیز از دیگر علائم هستند. از آنجا که مسئولیت تکلم بر عهده قسمت چپ مغز است لذا خونریزی در این قسمت موجب اختلال در تکلم می‌شود.

اگر خونریزی در قسمت پایین مغز باشد که بیشتر فعالیت‌های غیر ارادی بدن توسط آن تنظیم می‌گردد فرد را دچار حالت کما می‌کند. علاوه بر این ممکن است برخی علائم خونریزی مغزی به‌صورت سریع و ناگهانی باشد. همچنین ممکن است بعضی از علائم هم به‌ مرور زمان ظاهر گردد، علائم ممکن است به تدریج و یا ناگهانی باشند، ممکن است به سمت بدتر شدن پیش بروند و یا ناگهانی و به صورت بسیار شدید رخ دهند.

در اینجا لیستی از علائم آورده شده که اگر این علائم رخ دهد شرایط اورژانسی خواهد بود و باید سریعا با اورژانس تماس گرفته شود (علائم در افرار مختلف متفاوت است ممکن است برخی و یا تمامی آن برای فرد پیش بیاید)

• سردرد شدید ناگهانی
• تشنج در صورتی که قبلا سابقه آن وجود نداشته باشد
• ضعف و بی حسی در دست یا پا
• تهوع و یا استفراغ
• دوبینی
• کاهش هوشیاری و یا بی حالی
• سوزن سوزن شدن و یا گز گز در بدن
• مشکلات گفتاری
• مشکل در بلع
• اشکال در خواندن یا نوشتن
• مشکلات حرکتی مانند لرزش دست
• عدم تعادل و عدم هماهنگی
• از دست دادن هوشیاری
• احساس بو و یا طعم غیر طبیعی

خونریزی مغزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر هرگونه علائم مشکوک به سکته در فرد موجود باشد، آزمایش‌ ها برای تشخیص بلافاصله باید انجام شود. نشانه‌های آسیب مغزی، اختلال در تکلم و بی‌حسی توسط این آزمایش‌ها مشخص می‌گردد. به‌طور کلی آزمایش‌های رادیولوژی از قبیل سی‌ تی‌ اسکن و ام آر آی برای تشخیص بسیار حائز اهمیت است زیرا این قبیل آزمایش‌ها محل خونریزی مغزی و ویژگی‌های مختلف آن را به‌ خوبی نمایان می‌کند. خونریزی چنانچه در قسمت داخلی و بیرونی مغز باشد توسط این آزمایش‌ها مشخص می‌شود و علاوه براین علت خونریزی نیز تشخیص داده می‌شود. آزمایش‌های بیشتر نیز برای تشخیص ناهنجاری عروق ارائه می‌گردد و برای تشخیص و درمان اقدام می‌شود.

خونریزی در مغز چگونه درمان می‌شود؟

بیمارانی که دارای خونریزی مغزی هستند باید تحت مراقبت پزشک باشند. درمان اولیه شامل پایدار کردن فشارخون و تنفس است. برای تأمین و پایدار کردن اکسیژن مغز و دیگر اندام از دستگاه وِنتیلاتور استفاده می‌شود. در برخی اوقات نظارت بر ضربان قلب، سطح اکسیژن خون و فشار داخل جمجمه باید به‌صورت جدی صورت گیرد.

پس از پایدار شدن شرایط بیمار تصمیم‌ گیری برای عمل جراحی به‌ سرعت انجام می‌شود. تصمیم‌ گیری‌ ها باید بر اساس موقعیت و اندازه خونریزی مغزی صورت بگیرد. خونریزی مغزی در برخی بیماران نیازی به عمل جراحی ندارد.

داروهای مختلف به‌منظور کاهش آماس ناحیه خونریزی، متعادل کردن فشارخون و کاهش خطر تشنج تجویز می‌گردد. اگر بیمار در حالت هوشیار باشد، داروهای به‌منظور کاهش درد نیز تجویز می‌شود.

پس از بیماری

بسیاری از بیمارانی که مبتلا به خون ریزی مغزی هستند، بهبود می‌یابند. میزان بهبود اما در صورتی‌که خونریزی در قسمت مشخصی از مغز باشد و خونریزی ابتدایی بسیار زیاد باشد کاهش می‌یابد.

درصورتی‌ که بیمار با موفقیت مراحل خونریزی اولیه را پشت سر گذارد، بهبودی به‌مراتب بیشتر از بیماران دیگر به طول می‌انجامد. به‌مرور زمان شرایط بیمار از طریق توان‌ بخشی فیزیکی و گفتاردرمانی بهبود می‌یابد. برخی مشکلات اما از قبیل سردرد ممکن است پس از بهبود نیز همچنان باقی بماند.

عوارض بعد از خونریزی مغزی

عوارض بعد از خونریزی مغزی دقیقا بسته به این است که خونریزی در کدام قسمت مغز و چه مقدار اتفاق افتاده باشد و مهمتر از آن اینکه چه زمانی بیمار به بیمارستان منتقل شده و چقدر زمان را از دست داده است، عوارض در بسیاری از بیماران بهبود پیدا می کند ولی در برخی از بیماران ماندگار خواهد بود، عوارض احتمالی شامل سکته مغزی، از بین رفتن عملکرد مغز، عوارض جانبی دارو ها و حتی مرگ ممکن است رخ دهد این موضوع بسته به میزان تورم و خونریزی ممکن است حتی در صورتی که بیمار سریعا به بیمارستان منتقل شده باشد هم رخ دهد.

عوارض بعد از خونریزی مغزی می تواند شامل

• خستگی
• مشکلات بلع
• اختلال در صحبت کردن
• احساس درد و یا بی حسی در یک سمت بدن
• ذات الریه
• از دست دادن حافظه و اختلال عملکردی شناختی (اختلال در یادگیری، شناخت، حافظه، استدلال)
• تورم روی مغز
• تشنج
• افسردگی و مشکلات عاطفی

آیا می توان از خونریزی جلوگیری کرد

خونریزی مغزی به این دلیل که بسیار وابسته به شرایط خاصی مانند فشار خون است می توان ریسک فاکتورهای آن را به حداقل رساند و برای این کار بایست موارد زیر را در نظر بگیرید

• کنترل فشار خون بالا

تقریبا 80 درصد افرادی که با خونریزی مغزی مراجعه می کنند در سابقه پزشکی شان فشار ون بالا هست، کاری که می توانید انجام دهید این است که غذای سایم بخوید، نمک را در رژیم غذایی تان کم کنید، ورزش کنید، مشکلات اضطرابی تان را کاهش دهید و با روش های کنترل استرس آشنا شوید، اگر لازم است با دکتر مشورت کنید و از داروهای فشار خون کمک بگیرید

• با دقت رانندگی کنید، کمربندتان را ببندید
• اگر موتورسوار هستید کلاه ایمنی را فراموش نکنید
• اگر دجار مشکلاتی مانند آنوریسم هستید حتما برای درمان آن اقدام کنید، روش های کمر تهاجمی این روزها برای درمان آنوریسم کار را بسیار راحت کرده است برای این روشها با پزشک فوق تخصص مغز مشورت کنید
• اگر داروی خاصی مصرف می کنید مانند وارفارین (داروی ضد انعقاد) حتما تحت نظر دکترتان باشید و به صورت دوره ای برای کنترل سطح خون و شرایط به او مراجعه کنید
• مواد مخدر مصرف نکنید به طور مثال کوکائین احتمال خونریزی را افزایش می دهد

خونریزی مغزی در جنین

جنین کمتر از 32 هفته به دلیل ضعیف بودن عروقشان بیشتر در معرض خون ریزی مغزی هستند. از این‌ رو هیدروسفالى‌ بیشتر در کودکانی که در دوران اوایل جنینی هستند را دامن‌گیر می‌کند. هیدروسفالی درواقع به جمع شدن مایعی در اطراف مغز اطلاق می‌گردد. در صورت تشخیص به‌موقع با تجویز برخی داروها برای مادر، می‌توان از این شرایط حادتر پیشگیری کرد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع:مجید کیهانی فرد فوق تخصص مغز و اعصاب و سکته مغزی

بیماری وبای التور

آشنایی با بیماری وبا، پیشگیری، تشخیص و درمان

طی 2 قرن گذشته وبا (Cholera) دارای 7 همه‌گیری

جهانی بوده است. علت وبا جنس و گونه Vibrio cholera است که در فصل تابستان هنگامی که درجه حرارت آب از 20 درجه سانتیگراد فراتر میرود تکثیر می‌یابند لذا در فصل تابستان شیوع بیماری افزایش می‌یابد.

وبا یک بیماری اسهالی حاد است که می تواند طی چند ساعت موجب دهیدراتاسیون (از دست رفتن آب و املاح بدن) بصورت شدید و پیشرونده شود. شکل شدید وبا به نام Cholera gravis یک بیماری کاملاً ترسناک بویژه در حالت همه‌گیری است. خوشبختانه با جایگزینی سریع مایعات و املاح و اقدامات حمایتی می توان از مرگ و میر ناشی از وبا کاست. وبا بصورت کلاسیک یا التور (El Tor) بروز می کند. انسان بصورت اتفاقی مبتلا می شود و می تواند ناقلی برای گسترش وبا باشد. خوردن آب آلوده با مدفوع انسان شایعترین راه ابتلا به وباست. خوردن غذاهای آلوده در منزل،‌ رستوران یا دست فروشان نیز منجر به گسترش بیماری می شود. مخزن حیوانی شناخته‌ شده‌ای وجود ندارد. هرچند مقدار عفونی کننده نسبتاً زیاد است ابتلا در افراد هایپوکلریدریک،‌آنها که از آنتی اسید استفاده می کنند و هنگامی که اسیدیته معده توسط غذا بافر می شود به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. وبا در مناطق اندمیک عمدتاً بیماری اطفال است اما هنگامی که بیماری وارد جمعیتی می شود بالغین و کودکان را به طور مساوی گرفتار می کند. در نواحی اندمیک بیماری در فصول تابستان و پاییز شایعتر است. عفونت بیعلامت شایع و در بیوتیپ التور شایعتر از بیوتیپ کلاسیک است. در نواحی آندمیک کمتر احتمال دارد بچه‌های زیر 2 سال نسبت به بچه‌های بزرگتر دچار وبای شدید شوند که علت آن شاید بخاطر ایمنی پاسیو کسب شده از شیر مادر باشد. از نظر گروههای خونی، گروه O بیشترین خطر و گروه خونی AB کمترین خطر ابتلا به وبا را دارند. با درمان مناسب، مرگ و میر بیماری کمتر از 1% است.

بیشترین راه انتقال از آب است. از هر 10 نفر یک نفر به التور مبتلا می شود. در خوزستان، همدان، مازندران و قم بیشتر اتفاق افتاده است.
علایم
بعد از یک دوره کمون 24 تا 48 ساعته وبا با شروع ناگهانی اسهال آبکی بدون درد آغاز می شود که ممکن است سریعاً حجم اسهال افزایش یافته و غالباً به فاصله کوتاهی استفراغ رخ می دهد. در موارد شدید حجم مدفوع در 24 ساعت اول به بیش از 250 میلی‌لیتر به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن میرسد. در صورتی که آب و املاح از دست رفته جایگزین نشود، شوک هایپوولمیک و مرگ رخ خواهد داد. مدفوع ظاهر مشخصی دارد: غیرصفراوی،
خاکستری رنگ، مختصر کف آلود با رگه‌هایی از موکوس،‌ بدون خون، با بویی که آزاردهنده نیست. اسهال وبایی شبیه آب برنج (rice- water) است. علائم بیمار به موازات کاهش حجم مایعات و املاح بدن تغییر می کنند: در کاهش 3 تا 5 درصد از وزن بدن تشنگی، در کاهش 5 تا 8 درصد افت فشار وضعیتی، ضعف، افزایش ضربان قلب و کاهش تورگور پوستی و در کاهش بیش از 10 درصد کاهش ادرار، فقدان یا ضعیف بودن نبضها، فرو رفتن چشمها (در اطفال به صورت فرو رفتن ملاجها)، پوست چروکیده (Washer woman)، خواب آلودگی و کوما بروز می کند. در صورت درمان به موقع و کافی با آب و الکترولیت عوارض برطرف و وبا طی چند روز بهبود می‌یابد پس اسهال آبکی شبیه آب برنج و بوی ماهی دارد. تب معمولاً وجود ندارد، قبل از اسهال استفراغ و بدون تهوع است. دل پیچه و تنسموس نداریم. گرفتگی عضلات در فرم شدید ایجاد می شود که بعلت کاهش پتاسیم بدن (هایپوکالمی) بفرم گرفتگی عضلات ساق پا بروز می‌کند، دهیدراتاسیون ایزوناترمیک بهمراه هایپوکالمی و اسیدوز متابولیک رخ می دهد.

در بچه‌ها کاهش قند خون (هایپوگلیسمی) و تشنج ناشی از آن شایع است. این عارضه در بالغین نادر است. دهیدراتاسیون شدید ß Hypovolemic shock,. ßATNß Renal Failure

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: پزشک خانواده

ضمن آرزوی سلامتی شما را دعوت به مطالعه یک مقاله جامع از بیمارهای قلبی دعوت می کنم.

بیماری تترالوژی فالوت از علل , علائم , تا تشخیص و درمان

تترالوژی فالوت در واقع نوعی بیماری نادر و نقص قلبی در بدو تولد می باشد. این بیماری ماردزادی قلبی ساختار قلب را تحت تاثیر قرار داده و سبب کاهش اکسیژن موجود در خون راه یافته به قلب و دیگر نقاط بدن می گردد.

تترالوژی فالوت (Tetralogy of Fallot)

تترالوژی فالوت یکی از شایعترین ناهنجاری های مادرزادی قلبی است. در این بیماری 4 اختلال عمده وجود دارد. در ویدئو زیر که توسط جناب آقای دکتر محمدرضا راد گودرزی تهیه شده است شما می توانید با این بیماری و روش پیشگیری از آن توسط اکوی قلب جنین بیشتر آشنا شوید:

به طور معمول نوزادان و کودکانی که دارای این بیماری می­باشند پوست آن­ها به دلیل عدم وجود اکسیژن کافی در خون، به رنگ آبی در می آید. غالبا این بیماری در زمان کودکی و به محض درگیر نمودن بدن قابل تشخیص خواهد بود. البته گاهی نیز بسته به میزان شدت و علائم آن، فرد تا چند دهه از وجود این بیماری در بدن خود بدون اطلاع می­باشد.

تشخیص به موقع و جراحی موفقیت آمیز این بیماری، سبب خواهد شد که کودک پس از آن بتواند تقریبا به روال طبیعی زندگی بازگردد. البته لازم به ذکر است که این افراد باز هم با محدودیت های ورزشی رو به رو هستند و به صورت روتین نیز بایستی تحت نظر و مراقبت های پزشکی بمانند.

علائم بیماری تترالوژی فالوت

علائم بیماری تترالوژی فالوت بسته به مقدار انسداد جریان خون از بطن راست و به ریه ها متفاوت خواهد بود، اما به طور کلی موارد زیر را می­توان از علائم این بیماری دانست:

• رنگ پوست به دلیل کمبود اکسیژن در خون متمایل به آبی خواهد بود
• فرد هوشیاری خود را از دست داده و در واقع غش می کند
• فرد به ویژه در زمان هایی نظیر غذا خوردن و انجام ورزش دچار تنگی نفس و یا تنفس سریع خواهد شد
• انگشتان دست و پا شکلی غیر طبیعی و چماقی شکل به می گیرند
• فرد دچار افت وزن می شود
• در حین بازی و ورزش خیلی زود خسته خواهد شد
• بدن او بسیار تحریک پذیر است
• گریه های او بسیار طولانی مدت می­باشد
• بروز سوفل قلبی

وضعیت TET

در برخی مواقع پوست ناخن و لب­ های کودکان درگیر بیماری تترالوژی فالوت پس از گریه و یا خوردن غذا و یا در زمان آشفتگی به رنگ آبی پررنگ در خواهد آمد. به این وضعیت TET گفته می شود و در واقع ناشی از یک افت اکسیژن سریع در خون است. TET به طور معمول در شیرخواران 2 تا 4 ماهه دیده می شود و در کودکان بزرگ تر به طور معمول در زمان تنگی نفس، کودکان به صورت غریزی به حالت چمباتمه در خواهند آمد که این حالت به افزایش جریان خون به ریه ها کمک می کند.

در چه صورت بایستی کودک درگیر تترالوژی فالوت را نزد پزشک برد؟

چنانچه علائم زیر را در کودک خود مشاهده نمودید توصیه می­شود سریعا نسبت به مراجعه به یک پزشک اقدام کنید:

• اگر کودک در تنفس دچار مشکل است؛
• اگر رنگ پوست کودک متمایل به آبی شده است؛
• اگر کودک تشنج کرده و یا غش می­کند؛
• اگر کودک مدام دچار ضعف می­شود؛
• و اگر کودک درگیر تحریک پذیری غیرمعمول است.

در صورتی که متوجه تغییر رنگ پوست کودک خود به رنگ متمایل به آبی شدید سریعا او را به پهلو خوابانده و زانوی او را به طرف سینه جمع کنید. با این کار جریان خون بیشتری به ریه ها راه پیدا خواهد کرد. پس از آن فورا اقدام به تماس با اورژانس (115) نمایید.

بیماری تترالوژی فالوت به چه علتی در فرد بروز پیدا می­کند؟

این بیماری در زمان رشد جنین که قلب در حال شکل گیری و تکامل است به وجود خواهد آمد. اگر چه به طور کلی می توان مواردی چون تغذیه ناکافی مادر، بیماری ویروسی و یا اختلالات ژنتیکی را در بروز این بیماری موثر دانست اما در کل هنوز دلایل بروز این بیماری ناشناخته هستند.

عوامل افزایش بروز تترالوژی فالوت

اگر چه هنوز نمی توان برای بیماری تترالوژی فالوت علت مشخصی تعیین نمود اما عوامل گوناگونی در این بین وجود دارند که باعث خواهند شد خطر ابتلای نوزاد به این بیماری بیشتر گردد. از بین این عوامل می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• بیماری های ویروسی نظیر سرخجه در بارداری
• مصرف الکل توسط مادر در بارداری
• تغذیه نامناسب مادر در بارداری
• بالاتر بودن سن مادر از 40 سال
• ابتلای پدر و مادر به بیماری تترالوژی فالوت
• سندرم داون یا سندرم دی جرج

علت های بروز تترالوژی فالوت

• تنگی دریچه ریوی

  با باریک شدن دریچه ریوی، حفره سمت راست پایینی قلب از رگ های خون اصلی منتهی به ریه مجزا می­گردد. از سویی تنگی دریچه ریوی سبب کاهش جریان خون به ریه ها شده و در عضلات زیر دریجه ریوی نیز این تنگ شدگی اثراتی به جای خواهد گذاشت.

• نقص دیواره بین بطنی

  این نقص در واقع سوراخی در دیوار جداکننده دو حفره پایین تر از قلب می­باشد. این سوراخ موجب می­شود که خون بدون اکسیژن موجود در بطن راست با خون جاری شده به بطن چپ که در واقع خون اکسیژن شده تازه می­باشد ترکیب گردد.
  خون جاری شده از بطن چپ به بتن راست نیز در شیوه ای نامناسب مجدد جریانی رو به عقب پیدا خواهد نمود. بر اثر جریان خون از راه دیواره بین بطنی ناسالم، خون اکسیژن دار کمتری به بدن رسیده و از این رو قلب دچار ضعف می­گردد.

• نقص آئورت (Aorta Overriding)

  محل قرارگیری آئورت در شاخه بطن چپ است. در بیماری تترالوژی فالوت، آئورت کمی به سمت راست جابه­جا می­گردد. در چنین حالتی آئورت خون دریافتی از هر دو بطن چپ و راست را با هم ترکیب نموده و در واقع خون کم اکسیژن بطن راست با خون پراکسیژن بطن چپ ادغام می­گردد.

• هیپرتروفی بطن راست

  در زمان فعالیت شدید قلب در زمینه پمپاژ، رفته رفته ضخامت دیواره عضلانی بطن راست بیشتر می­گردد. از این رو بعد از گذشت مدتی قلب سخت و ضعیف شده و دچار نارسایی خواهد شد.

البته افراد درگیر با تترالوژی فالوت احتما دارد نقص های قلبی دیگری مانند نقص پروتز دهلیزی , جابه جایی عروق بزرگ ,و ناهنجاری‌های عروق کرونر داشته باشند. برخی از کودکان دارایتترالوژی فالوت (TOF) گاهی دچار نقایص قلبی، مانند سوراخ بین دو حفره بالایی قلب (نقص دیواره بین دهلیزی) نیز می­باشند.

روش های تشخیص تترالوژی فالوت

پزشک با مشاهده علائم این بیماری نظیر تنگی نفس، تغییر رنگ پوست و … آزمایش‌های لازم برای تشخیص به موقع بیماری را انجام دهد.

پزشک فوق تخصص قلب کودکان دارای تخصص در زمینه قلب اطفال و تشخیص و درمان نواقص قلبی است, که مشکلات قلبی نوزاد را بررسی خواهد کرد. پزشک متخصص قلب ابتدا با معاینه فیزیکی و شنیدن صدای قلب و ریه نوزاد و مشاهده علائم این بیماری نظیر تنگی نفس، تغییر رنگ پوست و … آزمایش‌های لازم برای تشخیص به موقع بیماری را انجام دهد. و بر اساس نیاز دستور آزمایش های بعدی را می دهد. آزمایش های اصلی برای تشخیص تترالوژی فالوت بر اساس سن نوزاد یا کودک و شرایط بیماری او می تواند متفاوت باشد. در ادامه به این آزمایش ها اشاره می کند:

اندازه گیری سطح اکسیژن (Pulse Oximeter)

با استفاده با دستگاه پالس اکسیمتر که سطح اکسیژن خون بیمار اندازه گیری می شود.

الکتروکاردیوگرام – نوار قلب

تست نوار قلب در تشخیص مشکلات مربوط به دریچه‌های قلب، عضلات و ریتم به پزشک کمک می کند. الکتروکاردیوگرام فعالیت الکتریکی و مقداری از فعالیت مکانیکی قلب را ثبت می کند.

اکوکاردیوگرام – اکوی قلب

آزمایش اکوی قلب رایج ترین روش تشخیص بیماری های مادر زادی قلب است. دراکوکاردیوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا (که ما فوق صوت نیزنامیده می‌شود) برای ایجاد یک تصویر متحرک از قلب استفاده می‌شود. همچنین به وسیله اکوی قلب جنین می توان پیش از تولد جنین سلامت قلب و عملکرد آن را به طور کامل بررسی کرد.

تصویر برداری اشعه ایکس X قفسه سینه

تصویر برداری اشعه X برای مقاصد متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد که شامل تشخیص شکستگی استخوان، تشخیص بعضی از عفونتهای داخلی(مثل سینوزیت)، جستجوی یک توده در اعضای داخلی بدن مثل ریه و … می باشد. پزشک با بررسی تصویر اشعه ایکس وضعیت قلب و ریه کودک را بررسی می کند.

کاتتریزاسیون قلب

کاتتریزاسیون و کاتترگذاری قلب یک روش تهاجمی است که به پزشکان کمک می‌کند، برخی از بیماری‌های قلب را تشخیص دهند و گاهی حتی بیماری را درمان کنند. برای انجام این عمل، یک لوله دراز، باریک و انعطاف‌پذیر در ناحیه کشاله ران به درون شریان وارد می‌شود، و از طریق آن به سوی قلب هدایت می‌شود.

بیماری تترالوژی فالوت چه عوارضی را به همراه خواهد داشت؟

• به طور کلی تمامی کودکانی که دارای بیماری تترالوژی فالوت (TOF) هستند بایستی تحت عمل جراحی اصلاحی قرار گیرند و در غیر این صورت ممکن است رشد کودک دچار اختلال گردد.
• کودک در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری هایی نظیر اندوکاردیت عفونی می­باشد.
• عدم درمان بیماری تترالوژی فالوت باعث می­گردد که رفته رفته با گذشت زمان عوارض این بیماری با شدت هر چه بیشتر خود را نشان دهند و حتی گاهی ممکن است بر اثر این بیماری فرد در اوایل بزرگسالی به مرگ زودهنگام و یا ناتوانی دچار گردد.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: مرکز اکوی قلب جنین و کودک امید