دلایل آب آوردن زانو، و درمان‌های تجویزی آن

علت آب آوردن زانو، تشخیص و درمان آن

آب آوردن زانو حالتی است که مایعات اضافی اطراف مفصل زانو جمع می­شود. آب آوردن زانو از عارضه­های شایع ناشی از عفونت، آرتروز و آسیب دیدگی زانو است. زمانی که زانو آب می­آورد ممکن است خون، چرک و سایر مایعات اطراف زانو جمع شده و سبب شوند زانو متورم شود. یک زانوی متورم در حالت عادی ممکن است دردی نداشته باشد؛ اما زمانی که تورم زانو از آب آوردن باشد، احتمال درد گرفتن زانوی بیمار و اینکه نتواند زانوی خود را خم و راست کند و در زمان راه رفتن احساس درد داشته باشد، وجود دارد.

علائم آب آوردن زانو

علائم و نشانه های التهاب و آب آوردن زانو عبارت هستند از:

• تورم: در حالت تورم زانو، پوست اطراف کاسه زانو به طور مشخصی نسبت به زانوی طبیعی پف کرده به نظر می­اید.
• خشکی زانو: زمانی که در مفصل زانو مایعات اضافی جمع می­شود، بیمار نمی­تواند زانو را خم یا راست کند.
• درد زانو: وقتی زانو خم می­گردد، به علت افزایش حجم مایعات فشار زیادی به زانو وارد شده و درد غیرقابل تحملی خواهد داشت.

آب آوردن زانو به انگلیسی

آب آوردن زانو به انگلیسی با عبارت افیوژن یا افوژن (effusion) شناخته می شود.

نکته ای که باید بدانید این است که در حالت عادی، در مفصل زانو مقداری مایع روان کننده و لیز وجود دارد که وجود مقدار کمی از این مایع کاملا طبیعی است و هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی کند، اما بعد از آسیب و التهاب، زانو متورم شده و دردناک می شود.

علت آب آوردن زانو

• آرتروز

یکی از شایع­ترین اشکال آرتروز زانو، نوعی است که در اثر سایش یا پارگی غضروف محافظ موجود در انتهای استخوان رخ می­دهد. آرتروز مفاصل یا استئوآرتریت ممکن است ­روی هر کدام از مفاصل بدن تاثیر بگذارد. اما بیشترین تاثیر را ­روی مفاصل دست، لگن، زانو و ستون فقرات دارد. این تاثیر با گذشت زمان سبب التهاب و تورم و در نهایت آب آوردن زانو می­شود.

• روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید

این بیماری نوعی التهاب مزمن مفصلی است که با درد، تورم، قرمزی و خشکی همراه است. همچنین این بیماری ممکن است سبب التهاب در ماهیچه­ ها، رباط­ ها و تاندون­ها شود.

آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که منشا آن ناشناخته است و بارزترین ویژگی آن، آرتروز التهابی است که می­تواند منجر به آب آوردن زانو بشود.

• نقرس

بیماری نقرس در اثر تجمع اسید اوریک در بدن بیمار به وجود می­اید و بیمار مبتلا به آن، قادر به دفع یا تولید بیش از حد این ماده نیست. اسید اوریک محصول تجزیه کننده مواد غذایی است که از طریق کلیه ­ها دفع می شود. تجمع این ماده در بدن و رسوب کریستال­های اسید اوریک، سبب درد مفاصل و در نهایت آب آوردن زانو خواهد شد.

• شبه نقرس

این بیماری همان نقرس است؛ ولی عامل آن تجمع ماده دیگری با نام پیروفسفات کلسیم در اطراف مفاصل است.

• ضربه یا تروما

وارد آمدن ضربه شدید یا آسیب حاد در زانو، خصوصا هنگام انجام فعالیت­های ورزشی، می­تواند سبب بروز تورم، درد و خشکی در زانو شود. حتی ممکن است در اثر وارد شدن ضربه یا آسیب، عضلات، تاندون­ها و رباط­ها آسیب ببینند یا پاره شوند. این نوع آسیب­ها سبب بروز ورم زانو یا همان آب آوردن زانو می­شوند.

این تروماها شامل پارگی مینیسک، پارگی رباط، شکستگی استخوان و … هستند.

• تومورها

تومورها و کیست­هایی که در زانو تشکیل می­شوند، ممکن است بافت اطراف زانو را تحریک کنند و منجر به آب آوردن زانو شوند.

• بیماری لایم

بیماری که علائم اولیه آن تب، لرز، خستگی، سردرد، گره های لنفاوی متورم و درد مفاصل و عضلات است.

• بیماری آرتریت پسوریاتیک

این بیماری نوعی ورم مفاصل است که مبتلایان به پسوریازیس به آن دچار می شوند. این بیماری نیز خشکی، درد و تورم به همراه دارد که ممکن است سبب بروز ورم زانو شود.

• بورسیت

تورم کیسه­ های کوچک پر شده از مایع که جدا کننده استخوان زانو از عضلات و تاندون­ها هستند.

• عفونت

عفونت ناشی از بیماری­هایی مانند سل، گونوره و بروسلوز که التهاب و تورم ایجاد می­کنند.

آیا آب آوردن زانو خطرناک است؟

در جواب این سوال باید گفت که بله، هرگونه تورم و ترومای زانو نشان دهنده آسیب جدی در زانو است که سریعا باید درمان شود. بعد از جمع شدن آب در زانو هم باید سریعا به پزشک متخصص زانو و ارتوپد مراجعه کنید تا آسیب زانوی شما خیلی سریع درمان شود.

آب آوردن زانو نشانه چیست؟

جمع شدن آب در اطراف زانو نشان دهنده التهاب یا مشکل در زانو است. با بیماری هایی نظیر نقرس و آرتروز یا ضربه شدید به زانو، مایع مفصلی در اطراف زانو جمع می شود. به همین دلیل است که آب آوردن زانو نشانه خوبی نیست و باید حتما در اولین فرصت توسط پزشک متخصص معاینه شود.

عوارض التهاب و آب آوردن زانو

1. کاهش حجم عضلانی: مایعات موجود در زانو ممکن است سبب آسیب رساندن به عملکرد عضلات شوند که ضعف و آتروفی عضلات ران را در پی خواهد داشت.
2. کیست بیکر (کیسه پر از مایعات): تجمع بیش از اندازه مایعات در زانو منجر به ایجاد کیست بیکر در پشت زانو خواهد شد.

چه زمانی برای آب آوردن زانو باید به پزشک مراجعه کرد؟

زمانی­ که اقدامات مراقبتی و مصرف داروهای تجویز شده، تورم و درد را تسکین ندهد یا یک زانو نسبت به زانوی دیگر قرمز و پف کرده باشد، برای معاینات بیشتر و درمان کلینیکی باید به پزشک مراجعه کرد.

برای تشخیص آب آوردن زانو چه کار باید کرد؟

از آنجایی که آب آوردن زانو خود به تنهایی یک بیماری نبوده و نشانه­ ای بر وجود بیماری های دیگری مانند آرتروز، تروما یا عفونت در زانو است، پزشک از طرق زیر علت اصلی ورم زانو را تشخیص خواهد داد:

• اولتراسوند
• تست اشعه ایکس
• آزمایش خون
• MRI
• آزمایش مایع مفصلی

درمان­های کلینیکی برای آب آوردن زانو

در علم پزشکی برای درمان آب آوردن زانو روشهای مختلفی وجود دارد. خارج کردن آب زانو، فیزیوتراپی، عمل جراحی تعویض زانو و درمان با دارو از جمله رایج ترین روشهای درمانی برای آب آوردن زانو است.

خارج کردن مایع میانی مفصل زانو و استفاده از دارو تنها علائم ناشی از آب آوردن زانو را کاهش می­دهد. بنابراین برای درمان قطعی باید علل اصلی آب آوردن زانو تشخیص داده شود.

درمانهای رایج آب آوردن زانو

برای رفع مشکل زانو باید اقدام به معالجه و درمان کرد. درمان­های ورم زانو عبارتند از:

دارو

داروهای مرتبط با درمان آب آوردن زانو شامل آنتی بیوتیک­ها، مسکن­ها و کورتیکواستروئیدها هستند.

• آنتی بیوتیک­ها: این دارو زمانی تجویز می­شود که آب آوردن زانو ناشی از عفونت باشد.
• مسکن­ها: مسکن برای کاهش درد از سوی پزشک تجویز می­شود و در صورتی که مسکن­های رایج درد را کاهش ندهد، مسکن­های قوی­تر برای بیمار تجویز خواهد شد.
• کورتیکواستروئیدها: این دارو ضدالتهاب قوی است که ممکن است به صورت قرص یا تزریق در مفصل زانو برای بیمار در نظر گرفته شود.

خارج کردن مایع مفصلی

خارج کردن مایع مفصلی زمانی انجام می­شود که ورم زانو خود از بین نرود یا وجود مایع مفصلی به مفصل زانو آسیب برساند.

در این روش سرنگی را داخل فضای مفصلی زانو برده و پزشک با فشار دادن زانو سعی می­کند حداکثر مایع مفصلی در زانو جمع شود تا همزمان با سرنگ آن ­را بکشد. در اکثر مواقع، مایع بیرون کشیده شده را برای آزمایشات لازم جهت نبود عفونت به آزمایشگاه می­دهند.

تزریق کورتیزون

یکی دیگر از روش­های درمان آب آوردن زانو، تزریق کورتیزون در مفصل زانو پس از خارج کردن مایع مفصلی است. کورتیزون دارویی قوی است و آثار طولانی مدت برای درمان خشکی و ورم زانو دارد.

استفاده از زانوبند طبی

استفاده از زانوبند طبی برای کاهش کشیدگی بافت­های زانو و حمایت از مفصل زانو کمک کننده است. پوشیدن این زانوبند برای بیمارانی که دچار آرتروز زانو هستند بسیار مفید است و از فشار روی زانوی آسیب­ دیده می­کاهد.

تعویض مفصل زانو

در مواردی که آب آوردن زانو ناشی از استئوآرتریت حاد باشد، با استفاده از پروتزهای مصنوعی مفصل زانو را جایگزین کرده تا درد و تورم بیمار کاهش یابد. تعویض مفصل زانو باید توسط پزشک متخصص انجام شود تا بتوان بهترین نتیجه را از این روش درمانی گرفت.

آرتروسکوپی زانو

در عمل آرتروسکوپی زانو پزشک یک لوله انعطاف پذیر که سر آن دوربین دارد را وارد زانو کرده تا از طریق همان لوله، آسیب به غضروف را ترمیم کند یا بافت شل را از بین ببرد.

جراح شما، آرتروسکوپ و ابزارهای جراحی را از طریق برش های کوچکی به نام پورتال وارد بدن می کند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی به جهت تقویت و بهبود دامنه حرکت زانو انجام می­پذیرد که فیزیوتراپ در طی انجام فیزیوتراپی ممکن است از کرایوتراپی، اولتراسوند یا تراشه استفاده کند.

آیا کشیدن آب زانو ضرر دارد؟

وقتی زانو آب می آورد، ممکن است پزشک آب زانو را با سوزن بکشد و برای آزمایش و تشخیص علت اصلی ایجاد کننده درد به آزمایشگاه های پزشکی ارسال کند. به کشیدن آب زانو، ارتروسنتزگفته می شود. وقتی پزشک آب زانو را می کشد، ممکن است خون، چرک و مایع های زرد رنگ به داخل سوزن کشیده شود.

در لحظه کشیدن آب زانو، بسیاری از افراد نگران می شوند که این کار خطرناک باشد و باعث بیشتر شدن درد زانو شود؛ اما باید بدانید که این کار برای تشخیص علت زانودرد ضروری است. به جز کشیدن آب زانو، رادیوگرافی، سیتی اسکن، بیوپسی، MRI و نمونه برداری از مفصل برای تشخیص مشکل زانو و درمان زانو انجام می شود.

آمپول برای آب آوردگی زانو

از کورتیکواستروئیدها برای درمان انواع بیماری‌های زانو مانند آب آوردگی زانو استفاده می‌شود. درست است که تزریق کورتیزون درد زانو را کاهش می دهد؛ اما درمان قطعی این مشکل نیست. تزریق کورتیزون در زانو، مسیر سیگنالهای زانو را قطع می کند و درد را کاهش می دهد. بعد از کاهش درد زانو، شما می توانید زانوهای خود را راحت تر حرکت دهید و دردش را برای چند هفته کمتر حس کنید. بسیاری از ورزشکاران حرفه ای برای افزایش فعالیت خود در دوران ورزش، از تزریق کورتیزون به زانو کمک می گیرند.

آیا آب زانو جذب می شود؟

اگر زانوهای شما آب آورده است، نباید آنها را به حال خود رها کنید تا خود به خود آب زانو جذب شود؛ بلکه باید به پزشک متخصص مراجعه کنید تا زانوهای شما با نظر پزشک متخصص ارتوپدی درمان شود و درگیر ناتوانی های حرکتی و درد شدید زانو نشوید.

درمان و مراقبت­های خانگی آب آوردن زانو

اگر شما هم درگیر التهاب های زانو شده اید، می توانید با روشهای خانگی این مشکل را برطرف کنید. برای درمان آب آوردن زانو می توانید از این درمانها و مراقبت های خانگی کمک بگیرید:

استراحت

زمانی که ورم زانو در مرحله درد و تورم است باید از فشار آوردن و انداختن وزن روی زانو پرهیز کرد. استراحت و داشتن کمترین تحرک برای بیمار بسیار در این شرایط کمک کننده است.

کمپرس سرد

برای کنترل درد و تورم زانو، کمپرس سرد و بالا قراردادن زانو مناسب است. روزانه هر دو تا چهار ساعت یک بار به مدت 15 تا 20 دقیقه، روی زانو کمپرس سرد قرار داده شود.

در ارتفاع قرار دادن زانو

در زمان کمپرس کردن زانو، به وسیله یک پشتی زانو را بالا قرار داده تا از سطح قلب بالاتر قرار بگیرد. همچنین در زمان خواب با استفاده از یک بالشت زیر زانو، کمی به زانو ارتفاع دهید.

درمان سنتی آب آوردن زانو

بعضی افراد از درمانهای سنتی و طب گیاهی برای درمان آب آوردگی زانو استفاده می کنند. روغن زیتون، روغن اکالیپتوس، مصرف گل همیشه بهار و گل لیندن و روغن فلفل تند برای کاهش درد زانو عالی است؛ اما برای گرفتن نتیجه قطعی بهتر است به پزشک متخصص و جراح زانو مراجعه کنید.

قرص و پماد برای درمان آب آوردن زانو

با قرص و پماد شاید بتوان درد زانو پس از تورم و التهاب را کاهش داد؛ اما برای درمان قطعی باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

قرص هایی مانند استامینوفن و ناپروکسن برای کاهش درد زانو خوب هستند. همچنین می توان از پمادهای موضعی مانند Joint Pain Ointment برای کاهش درد زانو استفاده کرد.

ورزش برای درمان آب آوردن زانو

برای جذب آب زانو می توان از حرکات ورزشی کمک گرفت تا ورم زانو بخوابد و التهاب زانو کمتر شود. حرکتهای کششی باعث افزایش انعطاف پذیری عضلات همسترینگ و عضلات اطراف زانو می شود.

برای کشش عضلات اطراف زانو، صاف بایستید و کمرتان را خم کنید و بدون خم کردن زانوها، دستها را به نوک پایتان برسانید.

حرکت بعدی، ایستادن روی نوک انگشتان پا است که به تقویت عضلات چهار سر ران کمک می کند.

حرکت بعدی هم باعث تقویت عضله داخلی ران می شود. برای این حرکت به پهلو دراز بکشید و بالشتی را بین پاهای خود قرار دهید. با فشار وارد کردن به بالشت میان پا، می توانید عضلات اطراف زانو را تقویت کنید و فشار ناشی از آب آوردن زانو را کاهش دهید.

فیزیوتراپی برای درمان آب آوردن زانو

برای درمان ورم زانو و زانو درد می توان از فیزیوتراپی نیز کمک گرفت. برای انجام حرکات فیزیوتراپی، باید به متخصص مراجعه کنید تا بهترین و مناسب ترین حرکات متناسب با وضعیت جسمانی شما برایتان تجویز شود. انجام جلسات فیزیوتراپی به افزایش انعطاف پذیری مفاصل اطراف زانو و ماهیچه ها کمک می کند و درد و تورم زانو را نیز کمتر می کند. پس برای افزایش انعطاف پذیری اطراف زانوهایتان به فیزیوتراپ مطمئن و حرفه ای مراجعه کنید.

چه کسانی بیشتر در معرض آب آوردگی زانو هستند؟

فشار زیاد به زانو باعث جمع شدن آب در اطراف زانو و ورم زانو می شود. مثلا افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر از حد طبیعی به زانوهایشان فشار وارد می کنند و همین مساله باعث جمع شدن آب در زانو می شود. باغبانها، کشاورزان و افرادی که کارهای سنگین می کنند باید از وارد کردن فشار بیش از حد به زانوهایشان پیشگیری کنند. همچنین ورزشکاران حرفه ای که ورزشهایی مانند کشتی، فوتبال و بسکتبال را انجام می دهند، باید از حرکات ناگهانی زانو و پیچ خوردگی زانو پیشگیری کنند. بالا رفتن سن و بیماری هایی نظیر نقرس و آرتروز در آب آوردگی زانو نقش دارد. در کل باید حواستان به سلامتی زانو و وضعیت طبیعی آنها باشد تا مشکلی برای زانوهای شما پیش نیاید و درگیر زانو درد نشوید.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: مهدی شهرستانی، متخصص ارتوپدی