آزمایش bun یا نیتروژن اوره خون و نقش آن در سلامتی

آزمایش نیتروژن اوره خون

BUN(Blood Urea Nitrogen)

1- این تست به چه نام‌های دیگری شناخته می‌شود؟

اوره، نیتروژن اوره خون، (BUN) Blood Urea Nitrogen

2- هدف از انجام تست چیست؟

هدف از انجام این آزمایش، ارزیابی سلامت کلیه ها و کبد، تشخیص بیماری کلیوی و پایش اثربخشی دیالیز و سایر درمان های بیماری کلیوی است و نشان می دهد که کلیه ها و کبد سالم هستند یا خیر؟ آزمایش BUN میزان نیتروژن اوره خون را اندازه گیری می کند.

نحوه تولید و دفع نیتروژن اوره در بدن:

• آمونیاک (که حاوی نیتروژن است) توسط کبد تولید می شود.
• سپس نیتروژن با مواد دیگر مانند کربن، هیدروژن و اکسیژن ترکیب می شود تا اوره تشکیل شود که ماده ای زائد است.
• پس از آن، اوره از طریق جریان خون از کبد به کلیه ها میرود.
• کلیه ها اوره و سایر مواد زائد را از خون فیلتر می کنند.
• در پایان، مواد زائد فیلتر شده از طریق ادرار از بدن دفع می شوند.

3- این تست چه زمانی درخواست می‌شود؟

در موارد زیر به انجام آزمایش نیتروژن اوره خون نیاز است:

• زمانی که پزشک مشکوک به آسیب کلیوی باشد.
• اگر نیاز به ارزیابی عملکرد کلیه ها وجود داشته باشد.
• تعیین اثربخشی درمان در بیمارانی که همودیالیز یا دیالیز صفاقی دریافت می کنند.
• بعنوان بخشی از پنل آزمایش های خون که برای تشخیص بیماری هایی مانند آسیب کبدی، انسداد مجاری ادراری، نارسایی احتقانی قلب و یا خونریزی سیستم گوارشی بکار می رود. البته نتیجه غیر طبیعی آزمایش BUN به تنهایی وجود هیچ یک از این بیماری ها را تایید نمی کند.

4- تست‌های آزمایشگاهی مکمل این آزمایش کدامند؟

• Creatinine clearance
• Estimated glomerular filtration rate (eGFR)
• Albumin creatinine ratio (ACR)
• Blood urea nitrogen (BUN)
• Cystatin C
• Urine creatinine
• Serum creatinine

5- چه نوع نمونه‌ای برای این تست درخواست می‌شود؟

نمونه خون، ادرار

6- مراجعه کننده قبل از انجام آزمایش باید چه شرایطی را رعایت کند؟

معمولاً قبل از انجام این تست نیاز به رعایت شرایط خاصی از جمله ناشتایی نیست. پزشک ممکن است راهنمایی خاصی به بیمار ارائه دهد مثلا 24 ساعت قبل از انجام این آزمایش از خوردن گوشت پرهیز کند زیرا ممکن است موجب افزایش موقت BUN شود.

7- نحوه جمع‌آوری نمونه چگونه است؟

برای انجام آزمایش BUN خون در آزمایشگاه، خونگیری از ورید بازویی انجام می شود. قبل از نمونه گیری، فرد مراجعه کننده باید داروهایی که مصرف می کند به همراه آخرین زمان مصرف دارو را به اطلاع پرسنل نمونه گیر در آزمایشگاه برساند.

8- روش های انجام تست کدامند؟

برای انجام این آزمایش از روش های آنزیماتیک (اوره آز) و اسپکتروفتومتریک استفاده می شود.

9- چه عواملی باعث تداخل و ایجاد نتایج کاذب در انجام تست می‌شود؟

• تغییر در مصرف پروتئین ها ممکن است بر روی میزان BUN تاثیر بگذارد.
• در اواخر حاملگی ممکن است BUN افزایش یابد.
• افزایش یا کاهش میزان آب بدن ممکن است سبب تغییر در میزان BUN شود.
• خونریزی سیستم گوارشی می تواند موجب افزایش BUN شود.
• داروهایی که می توانند میزان BUN را افزایش دهند عبارتند از: آلوپورینول، آمینوگلیکوزیدها، سفالوسپورین ها، سیسپلاتین (داروی ضد نئوپلاسم)، فورزماید، ایندومتاسین، متوترکسات، متیل دوپا، ریفامپین، پروپانولول،اسپیرونولاکتون، تتراسایکلین، مدرهای تیازیدی و داروهایی که موجب توکسیسیتی (سمیت) کلیه می شوند مانند آمفوتریسین B، آسپیرین، کاربامازپین، کولیستین، جنتامایسین، متی سیلین، نئومایسین، پنی سیلین، پلی میکسین B و ونکومایسین.
• داروهایی که می توانند میزان BUN را کاهش دهند عبارتند از: کلرامفنیکول و استرپتومایسین.

10- نتایج این تست چگونه گزارش می‌شود؟

میزان طبیعی نیتروژن اوره خون در آزمایشگاه وحید بر حسب mg/dl بصورت ذیل می باشد، اگرچه این میزان در هر آزمایشگاه و هر سن و جنس متفاوت است.

1 – 7 Days: 3 – 12

8 – 365 Days: 5 – 18

————————————————–

1 – 13 Years: 5 – 18

14 – 19 Years: 8.4 – 21

20 – 50 Years: 7 – 21

51 – 150 Years: 7 – 20

افزایش BUN در مواد زیر مشاهده می‌شود:

• اختلال عملکرد کلیه به دلیل نارسایی احتقانی قلب، شوک، استرس و انفارکتوس قلبی (MI)
• بیماری مزمن کلیوی مانند گلومرولونفریت و پیلونفریت
• انسداد مجاری ادراری
• خونریزی سیستم گوارشی
• دیابت شیرین همراه با کتواسیدوز
• مصرف بیش از حد پروتئین
• کاتابولیسم (تجزیه) شدید پروتئین ها در شرایطی همچون سوختگی و یا سرطان
• استفاده از استروئید های آنابولیک

کاهش BUN در موارد زیر مشاهده می‌شود:

• از کار افتادن کبد در به دلایلی همچون هپاتیت، داروها و یا سمیت
• آکرومگالی
• سوء تغذیه و یا رژیم غذایی کم پروتئین
• اختلال جذب (بیماری سلیاک)
• سندروم نفروتیک
• سندروم هورمون آنتی دیورتیک (ADH) ناکافی

11- مطالب مرتبط:

آزمایش اوره ادرار 24 ساعته و راندوم:

هدف از انجام این آزمایش برای ارزیابی عملکرد کلیه در رابطه با اختلالاتی همچون دیابت، بیماری کبد و بیماری کلیوی است. قبل از انجام این تست نیاز به رعایت شرایط خاصی نیست. برای جمع آوری نمونه راندوم می توان هر زمانی از شبانه روز نمونه ادرار را در ظرف مربوطه جمع آوری و به آزمایشگاه تحویل داد. برای نمونه ادرار 24 ساعته، فرد باید در یک ساعت خاص (مثلا هشت صبح) ادرار خود را دور بریزد و از آن به بعد تمام ادرار خود را طی 24 ساعت داخل ظرف مربوطه جمع آوری کند. فردای آن روز همان ساعت (هشت صبح) تمام ادرار باقیمانده در مثانه را داخل ظرف جمع آوری کرده و به آزمایشگاه تحویل داده شود.

از جمله عوامل مداخله گر می توان به مصرف داروی فوروزماید (مدر) اشاره کرد که سبب کاهش اوره ادرار می شود.

مقادیر مرجع به صورت ذیل می باشد:

اوره ادرار 24 ساعته:

6000 – 16800 mg/24hr

اوره ادرار راندوم: محدوده مرجع تعریف نشده است.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

برگرفته از:
واحد تحقیق و توسعه (R & D)آزمایشگاه پاتوبیولوژی وحید
دکتر احسان کاکاوندی، دکتر محمد وحید دستجردی

:References

Jacobs & DeMott Laboratory Test Handbook with Key Word Index 5th Edition