رئال کولیک راههای تشخیص و درمان آن

رنال کولیک، بیماری هزار چهره

هنگام ویزیت بیمار در مطب، درمانگاه و یا اورژانس بارها با بیمارانی مواجه می‌شویم که با شکایت درد کلیه یا کلیه‌ها مراجعه می‌نمایند و در برخی موارد نیز تشخیص را دقیق تر بیان نموده و می‌ گویند که سنگ کلیه داریم! اما در ویزیت این بیماران چه نکاتی را باید مد نظر داشت تا اولاً مطمئن شویم منشاء درد آنها کلیوی است و دوم اینکه از چه اقدامات پاراکلینیکی کمک بگیریم تا به تشخیص برسیم و سوم اینکه چه مواردی نیاز به ارجاع و یا مشاوره دارند؟

علت ایجاد درد

اتیولوژی ایجاد درد در بیمارانی که دارای سنگ سیستم ادراری هستند از نظر فیزیوپاتولوژیک کمی پیچیده است ولی تئوری‌هایی که بیشتر در این زمینه قابل قبول هستند عبارتند از: التهاب، هایپرپریستالتیسم و یا اتساع حالب و سیستم پیلوکالیس و افزایش فشار داخل لومن که محصول انسداد ناشی از حرکت سنگ می‌باشند.

خصوصیات درد و علائم همراه

درد ناشی از سنگ سیستم ادراری (Renal colic) معمولاً شدیدترین دردی است که فرد در طول زندگی تجربه کرده است و عمدتاً به صورت حاد و acute onset آغاز می‌شود محل درد ارتباط مستقیمی با محل سنگ ندارد و ممکن است درد در محل زاویه costovertebral یا کوادران‌های تحتانی شکم، کشاله ران و ناحیه اینگوینال و یا بیضه‌ها یا لابیاها حس شود یا انتشار یابد.

علائم همراه به صورت حالت تهوع واستفراغ، هماچوری (میکروسکوپیک یا گروس)، سوزش ادرار، تکرر ادرار و... ممکن است وجود داشته باشند که در شرح حال باید مد نظر قرار گیرند. در سابقه پزشکی بیمار باید در مورد سابقه دردهای مشابه یا سنگ‌های ادراری، بیماری‌های زمینه‌ای (مانند بیماری‌های استخوانی، روده‌ای، متابولیک، نقرس و...)، سابقه اعمال جراحی، سابقه مصرف داروها و سابقه فامیلی سنگ‌های ادراری از بیمار سوال نمود.

معاینه بالینی

درنگاه اول بیمار دچار رنال کولیک بیقرار است و از درد به خود می‌پیچید. تمایل بیمار به بی‌حرکت بودن باید شک به مشکلات اسکلتی عضلانی و یا پریتونیت را برانگیزد. از نظر علائم حیاتی نکته بسیار حائز اهمیت گرفتن درجه حرارت بدن بیمار است که در صورت وجود تب به همراه سنگ و انسداد یک اورژانس اورولوژی مطرح است. پس از معاینه قلب و ریه‌ها، معاینه شکم دارای اهمیت فوق العاده زیادی می‌باشد.

در معاینه شکم بایستی در مشاهده وجود هرگونه اسکار جراحی، برجستگی یا غیر قرینه بودن شکم مورد توجه قرار گیرد. سمع اپیگاستر از نظر وجود بروئی ناشی از مشکلات عروق کلیوی و وجود صداهای روده ای باید مد نظر باشد. در لمس، نرم بودن شکم، وجود تندرنس و ریباند تندرینس، لمس توده به ویژه در نقطه مک بورنی و سایر معاینات مربوط به بررسی پریتوان می‌بایست انجام گردد.

در صورت وجود هرگونه تندرنس یا سایر علائم تحریک پریتوان جهت رد مسائل مهمی نظر آپاندیسیت یا پاتولوژی‌های تخمدان (که در قسمت تشخیص افتراقی ذکر شده‌اند) مشاوره جراحی عمومی باید مد نظر باشد.

تشخیص‌های افتراقی

بیماری‌هایی نظیر آپاندیسیت، آبسه آپاندیکولار، کیست‌های بزرگ تخمدان، پارگی کیست تخمدان، تورشن کیست تخمدان، حاملگی خارج رحمی، تورشن بیضه، پریتونیت، آمبولی مزانتر، دیورتیکولیت، ولولوس، سنگ‌ها ومشکلات کیسه صفرا و کبد، دردهای گوارشی با منشا معده و دئودنوم، پانکراتیت، انسداد روده، هرنی اینگوینال، اپیدیدیم ارکیت، بیماری‌های ایسکمیک قلب نظیر MI، پریکاردیت، آمبولی ریه وسایر پاتولوژی‌های مربوط به دیافراگم و پلور، مشکلات عروقی کلیه و آئورت نظیر دایسکشن، آمبولی، آنوریسم و... می‌بایست در تشخیص اقتراقی مد نظر قرار گیرند.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: پیمان صالحی، متخصص جراحی کلیه، مجاری ادراری و ناباروری مردان