دیسک کمر پیشرفته و خطرناک و راههای درمان آن

علائم دیسک کمر پیشرفته و خطرناک و راه های درمان آن

فتق دیسک بین مهره ای 4 مرحله دارد:

1. برآمدگی (bulging) دیسک کمر
2. بیرون زدگی متوسط (protrusion) دیسک کمر
3. بیرون زدگی شدید (extrusion) دیسک کمر
4. جدا شدن (sequestration) دیسک کمر که به آن دیسک کمر پیشرفته نیز گفته می شود.

درجه فتق دیسک به شدت یا وسعت فتق دیسک کمر بستگی دارد. مرحله چهام فتق دیسک بین مهره ای شدیدترین مرحله است. پزشکان برای درمان افراد مبتلا به مرحله چهارم و همچنین مرحله سوم فتق دیسک کمر تکنیک های جراحی را توصیه می کنند. متاسفانه تکنیک های جراحی عوارض جانبی زیادی از جمله واکنش آلرژیک به بیهوشی، خونریزی،‌ التهاب، عفونت، جای زخم، فلج شدن و در برخی مواقع نیز مرگ به دنبال دارند. همچنین بیمار پس از جراحی به مراقبت ویژه نیاز دارد. برای اینکه درمان مراحل سوم و چهارم فتق دیسک کمر به درستی انجام شود لازم است درباره این وضعیت ها اطلاعات بیشتری داشته باشید.

برای درمان مرحله سوم فتق دیسک و همچنین پس از درمان مرحله چهارم به کمک تکنیک های جراحی می توانید از توانبخشیکمک بگیرید. دو مرحله آخر فتق دیسک کمر درمان های خاص خود را دارند. در توانبخشی دیسک کمر از تکنیک های ویژه ای از جمله تمرینات ورزشی، طب سوزنی، اوزون تراپی و... استفاده می شود. در این مقاله سعی داریم تکنیک های گوناگون طب فیزیکی را برای درمان مراحل سوم و چهارم فتق دیسک و همچنین کاهش درد ناشی از آنها به شما معرفی کنیم. روند درمان و بهبودی فتق دیسک به مرحله ای از این بیماری که فرد به آن دچار شده است بستگی دارد.

دیسک کمر پیشرفته چیست؟

کمربند طبی استفاده کنید تا از کمر و دیسک های بین مهره ای تان محافظت شود.

این را هم در نظر داشته باشید که پس از جراحی برای درمان دیسک کمر پیشرفته، احتمال فلج شدن بیمار نیز وجود دارد. بنابراین در این مرحله جراح کمر، جراح مغز و اعصاب و جراح ارتوپدباید به بیمار توصیه کرده باشند که حتما باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد.

درمان دیسک کمر پیشرفته با عمل جراحی

اسپاسم عضلات برطرف گردد. وجود تنش در عضلات با گذشت زمان موجب محدود شدن توان حرکتی می شود.

گرما درمانی و سرما درمانی

گرما درمانی و سرما درمانی هردو مزایای خود را دارند و درمانگر توانبخشی ممکن است به نوبت یکی از این دو روش را برایتان به کار ببرد تا به بهترین نتیجه ممکن دست یابید.

درمانگر توانبخشی ممکن است برای افزایش خون رسانی به ناحیه درگیر فتق دیسک از گرما استفاده کند. با رسیدن خون بیشتر به این ناحیه اکسیژن و مواد مغذی که به این ناحیه میرسد افزایش میابد. همچنین جریان خون مواد دفعی تولید شده توسط اسپاسم عضلات را نیز از آن ناحیه با خود میبرد.

در مقابل، سرما درمانی که به آن کرایوتراپی نیز گفته می شود جریان خون را در ناحیه اعمال شده کاهش می دهد. با کاهش یافتن جریان خون یک ناحیه التهاب، اسپاسم عضلات و درد نیز در آن ناحیه کم می شود. درمانگر توانبخشی ممکن است روی ناحیه درگیر پک یخ قرار دهد، یا با یخ آن ناحیه را ماساژ دهد یا حتی برای خنک کردن بافت های ملتهب از اسپری فلوئورومتان استفاده کند.

آب درمانی

کشش ستون فقرات روشی است که به منظور کاهش اثر نیروی جاذبه بر روی ستون فقرات انجام می شود. می توان با وارد کردن نیروی کششی به استخوان های ستون فقرات شدت فتق دیسک را کاهش داد. برای توضیح نحوه اثرگذاری این روش از مثال زیر کمک می گیریم: زمانی که لاستیک ماشین پنچر می شود با قرار دادن جک زیر ماشین، فشار از روی لاستیک برداشته می شود و دیگر پنچر بودن آن قابل مشاهده نیست. به کمک روش تراکشن می توان بیرون زدگی دیسک کمر یا گردن را کاهش داد.

طب سوزنی

اساس این روش که چین باستان تا به امروز مورد استفاده قرار می گیرد این است که در بدن تمام افراد انرژی ای به نام «چی» وجود دارد. زمانی که در بدن فرد چی مسدود یا نامتعادل شود ممکن است بدن دچار درد یا بیماری شود. هدف طب سوزنی سنتی آزاد کردن کانال هایی به نام مریدین است که چینی ها معتقدند انرژی چی از آنها عبور می کند. برای آزاد کردن مریدین ها در نقاط خاصی از بدن، سوزن های بسیار نازک و ظریفی قرار داده می شود.

بر اساس اینکه شما دقیقا به چی مشکلی مبتلا شده اید پزشک طب سوزنی تعدادی سوزن را در نقاط خاصی از بدنتان قرار می دهد. این سوزن ها حدود 20 - 40 دقیقه در آن نقاط باقی میمانند.

همچنین پزشکان باور دارند که طب سوزنی موجب ترشح اندروفین در جریان خون می شود. به بیان دیگر سطح اندروفین که نوعی مسکن طبیعی در بدن انسان است به کمک طب سوزنی افزایش میابد و میزان دردی را که درک و تجربه می کنید کاهش می دهد.

اوزون تراپی

با تزریق اوزون به دیسک بین مهره ای می توان فشاری که به اعصاب نخاعی وارد می شود کاهش داد. علت اثرگذاری این روش این است که با تزریق اوزون به دیسک سبب کوچک شدن بخش بیرون زده دیسک می شود. تزریق اوزون ارتفاع یا آناتومی طبیعی دیسک را تغییر نمی دهد. این روش تفاوت مهمی با روش های جراحی دارد. در روش های جراحی ارتفاع و آناتومی دیسک تغییر داده می شود. برخلاف روش های جراحی، روش اوزون تراپی سلامت دیسک را در بلند مدت بهبود می دهد.

روش های درمانی فعال در توانبخشی برای بازتوانی

روش های درمانی فعال موجب بهبود انعطاف پذیری، قامت بدن، ثبات عضلات مرکزی بدن و حرکت مفاصل می شود. همچنین ممکن است یک برنامه ورزشی برای فرد تنظیم شود تا به نتایج مطلوب دست یابد. این روش ها نه تنها درد را کاهش می دهند بلکه به سلامت عمومی بدن نیز کمک می کنند. درمانگر توانبخشی در طول درمان با بیمار همراهی می کند و برای او برنامه ای اختصاصی با توجه مشکل و پیشینه سلامتی او تنظیم می کند.

ثبات عضلات مرکزی بدن

بسیاری از افراد نمیدانند که داشتن عضلات مرکزی قوی چه نقش مهمی در حفظ سلامت ستون فقرات دارد. عضلات مرکزی (شکمی) بدن به عضلات پشت در حمایت از ستون فقرات کمک می کند. در صورت ضعیف بودن عضلات مرکزی بدن فشار بیشتری به عضلات پشت وارد می شود. درمانگر توانبخشی ممکن است به شما تمرینات ورزشی مخصوصی برای بهبود ثبات عضلات مرکزی و تقویت عضلات پشت بدهد.

تقویت عضلات مرکزی بدن

تنها ورزشکاران نیستند که باید به تقویت عضلات مرکزی بدن و عضلات حمایت کننده پشت خود اهمیت دهند. تقویت این عضلات موجب بهبود قامت بدن (posture) می شود. این عضلات در انجام دادن کارهای روزمره نقش مهمی دارند و درصورت قوی بودن این عضلات در بدن، دچار درد و آسیب در ستون مهره ها نمی شوید. منظور از مرکز بدن بخش میانی بدن یا میان تنه است و تمام عضلات جلو، پشت و کنار بدن را در ناحیه میان تنه شامل می شود. چند نمونه از کارهای روزمره که انجام دادنشان عضلات مرکزی بدن را درگیر می کند در ادامه آورده شده:

• برداشتن چیزی از طبقه بالای کابینت
• خم شدن هنگام بستن بند کفش
• دوش گرفتن و لباس پوشیدن
• برداشتن چیزی از روی زمین
• تمیز کردن خانه (مانند جاروبرقی کشیدن)
• راه رفتن یا ساکن ایستادن با قامت کشیده
• انجام کارهای خارج از منزل همچون باغبانی
• کنترل مثانه و عملکرد صحیح روده ها

بسیاری از افراد از تاثیر قدرت عضلات مرکزی بر سلامت ستون فقرات اطلاع ندارند. این عضلات از ستون فقرات محافظت می کنند و ثبات آن را تضمین می کنند. از سوی دیگر ضعف عضلات مرکزی موجب درد دائمی در کمر، قامت ناصحیح، آسیب رسیدن به عضلات بدن که موجب دشواری در ورزش کردن و انجام فعالیت های روزمره می شود. نشستن طولانی مدت و نداشتن فعالیت بدنی سبب ضعیف شدن عضلات میان تنه می شود.

اثرات منفی نشستن طولانی مدت پشت میز را می توان با کارهای این چنینی کاهش داد: هر 20 دقیقه از پشت میز بلند شوید و کمی راه بروید، در زمان ناهار و استراحت حرکات کششی انجام دهید، از میز های ایستاده (standing desk) استفاده کنید و به طور منظم تمرینات ورزشی مخصوص تقویت عضلات مرکزی بدن را انجام دهید. تمرینات ورزشی تقویت کننده عضلات مرکزی بدن موجب قوی شدن عضلات کمر، پهلوها، شکم و لگن می شود و باعث می شود این عضلات با هماهنگی با یکدیگر کار کنند و نتیجه آن وجود تعادل و ثبات در بدن فرد است. انجام دادن حرکات ورزشی با احتیاط و دقت به داشتن وزن مناسب کمک می کند و این خود باعث می شود ستون فقرات بار وزن کمتری را تحمل کند و فشار کمتری را متحمل شود.

انعطاف پذیری

با یادگیری و انجام منظم حرکات کششی و انعطاف پذیری، بدن خود را برای انجام حرکات هوازی و قدرتی آماده کنید. بدنی که انعطاف پذیر است راحتتر حرکت می کند و دچار گرفتگی نمی شود.

آب درمانی

برخلاف آب درمانی به روش غیرفعال که فرد در محفظه ای پر از آب گرم یا زیر دوش آب گرم مینشیند، در آب درمانی به روش فعال فرد داخل آب حرکات هوازی انجام می دهد. انجام حرکات ورزشی داخل آب بدن را قوی و ورزیده می کند و مانع از وارد شدن استرس به بدن حین انجام تمرینات می شود.

تقویت عضلات

عضلات در صورتی که قوی باشند می توانند از ستون فقرات به خوبی محافظت کنند و مانع از ایجاد درد در این ناحیه شوند.

درمانگر توانبخشی به شما روش هایی آموزش می دهد تا عضلات پشت تان را تقویت کنید و مانع از ایجاد درد در آینده شوید. او همچنین ممکن است نکاتی برای درمان علائم درد به شما بیاموزد. هدف نهایی این است که با به کار بستن سبک زندگی سالمی برای خود، زندگی بدون دردی سپری کنید.

پس از پایان دوره درمان توانبخشی لازم است نکات و تمرینات ورزشی لازم را یاد گرفته باشید تا بتوانید عضلات پشت تان را در بهترین وضعیت نگه دارید تا از ستون فقراتتان به خوبی محافظت کند. درصورتی که به نکاتی که از درمانگر توانبخشی آموخته اید عمل نکنید نتایج به دست آمده در طول درمان دوام نخواهد آورد. لازم است که پس از پایان درمان توانبخشی مراقب کمر و پشتتان باشید تا از ابتلا به فتق دیسک در آینده جلوگیری کنید.

تمرینات ورزشی برای دیسک کمر پیشرفته

حرکتprone extension

برای انجام این حرکت:

1. ابتدا 5 دقیقه روی شکم دراز بکشید. درصورتی که این حرکت برای شما مفید باشد قرارگیری در این حالت مقداری از درد پاهایتان را برطرف می کند.
2. پس از اینکه با قرارگیری در وضعیتی که گفته شد کمی احساس راحتی داشتید بدنتان را طوری از زمین بلند کنید که آرنج هایتان روی زمین قرار گیرد. 5 دقیقه در این وضعیت باقی بمانید.
3. برای بالا بردن سختی این حرکت با فشار دادن دست هایتان به زمین بالا تنه تان را بلند کنید. 3 - 5 ست و در هر ست 10 بار بدنتان را از روی زمین بالا بکشید و مجددا به حالت اولیه روی زمین دراز بکشید.

ممکن است با انجام این حرکت در پایین ستون فقراتتان درد خفیفی احساس کنید اما نباید درد پایاهایتان شدت یابد.

حرکتDying Bug

برای انجام این حرکت:

1. به پشت دراز بکشید زانوهایتان را خم کنید و کف پاهایتان را روی زمین نگه دارید.
2. عضلات شکم خود را منقبض کنید تا کمرتان صاف باقی بماند و از روی زمین بلند نشود.
3. در حالی که عضلات مرکزی بدن خود را منقبض نگه داشته اید هر بار یک پا را در حالی که زانویش خم است بالا بیاورید و پای دیگر را همزمان به آرامی روی زمین بگذارید.
4. سپس یکی از دست هایتان را به بالای سر ببرید و دست دیگر را نیز تا کنار بدن خود پایین بیاورید. این کار را برای دست دیگر انجام دهید.
5. به حرکت دادن دست و پاهایتان ادامه دهید. این حرکت را روزانه در 3 ست 5 تایی انجام دهید.

حرکتStanding Row

برای انجام این حرکت:

1. یک کش مقاومتی را به یک ستون ببندید و هر سر آن را با یک دست نگه دارید.
2. در حالی که دست ها را کنار بدن نگه داشته اید همزمان با هر دو دست کش را به سوی خود بکشید طوری که کتف هایتان به یکدیگر نزدیک شوند.
3. مانع از بالا رفتن شانه هایتان شوید. همچنین نگذارید گردنتان رو به جلو خم شود.
4. روزانه در 3 ست 10 تایی این حرکت را انجام دهید.

حرکتBird Dog

برای انجام این حرکت:

1. در وضعیت چهار دست و پا قرار بگیرید. عضلات شکم تان را منقبض کنید تا بخش پایینی ستون فقراتتان صاف شود و قوص نداشته باشد.
2. بدون اینکه لگن بچرخد دست و پای مخالف را بالا بیاورید تا جایی که در یک راستا قرار بگیرند.
3. در این وضعیت 5-10 ثانیه بمانید سپس به موقعیت اولیه بازگردید و بعد حرکت را با دست و پای دیگر انجام دهید.
4. این حرکت را روزانه در 2-3 ست 10 تایی انجام دهید.

سوالاتی که مدام بیماران می پرسند.

- آیا فتق دیسک کمر خطرناک است؟

جدی ترین عارضه فتق دیسک ابتلا به سندروم دم اسبی (cauda equina syndrome) است. این وضعیت زمانی پیش می آید که بخش بسیار بزرگی از مواد دیسک در سمت کانال نخاع در ناحیه ای که اعصاب کنترل کننده روده و مثانه عبور می کنند پاره می شود.

- اگر فتق دیسک درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟

زمانی که دیسک بیرون زده به عصب فشار زیادی وارد کند ممکن است با قطع کردن تکانه های عصبی سبب ایجاد آسیب زیادی شود. فشرده شدن اعصاب ممکن است منجر به وضعیت وخیمی همچون از دست رفتن حس در اندام تحتانی یا از دست رفتن کنترل روده ها شود.

- فتق دیسک حداکثر چه مدت ممکن است ادامه داشته باشد؟

به طور میانگین 4-6 هفته طول میکشد تا فتق دیسک بهبود یابد اما بسته به شدت وخامت و محل بروز ممکن است فتق دیسک پس از چند روز بهبود یابد. زمان مهمترین عامل در بهبودی فتق دیسک است زیرا این عارضه اغلب به صورت خود به خود برطرف می گردد.

- آیا فتق دیسک معلولیت به حساب می آید؟

فتق دیسک را درصورت وخیم بودن می توان نوعی معلولیت در نظر گرفت و به این ترتیب فرد مبتلا واجد شرایط شرکت های بیمه سلامت خواهد بود.

- آیا فتق دیسک باعث فلج شدن فرد مبتلا می شود؟

درصورتی که فتق دیسک شدید باشد ممکن است سبب فلج شدن فرد مبتلا شود. معمولا فتق دیسک در کمر (پایین ستون فقرات) و گردن به وجود می آید.

- آیا پزشک کایروپرکتیک می تواند فتق دیسک را درمان کند؟

از هر 10 نفری که به فتق دیسک مبتلا هستند 9 نفر می توانند به کمک روش های غیرتهاجمی بهبود یابند. اگر برای درمان فتق دیسک خود به دنبال روش های غیرجراحی و محافظه کارانه هستید برای شروع می توانید به کایروپرکتیک مراجعه کنید. کایروپرکتیک به شما کمک می کند تا به طور طبیعی بهبود یابید و دردتان تسکین یابد.

- بهبودی فتق دیسک شدید چقدر زمان میبرد؟

درد ناشی از فتق دیسک در بیشتر مواقع پس از چند روز کاهش می یابد و پس از 4-6 هفته به طور کامل برطرف می گردد. محدود کردن فعالیت های بدنی، یخ درمانی، گرما درمانی و مصرف مسکن های بدون نسخه می تواند در بهبودی هرچه سریعتر به شما کمک کند.

نگارش و گردآورنده: رضارحیمی