علل یبوست طولانی و راههای درمان آن

علت یبوست طولانی مدت

بر اساس گزارش موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی (NIDDK) در مجموع، حدود 16 درصد از جمعیت علائم یبوست را تجربه می کنند. یبوست یک شکایت شایع گوارشی است که اغلب دوره های آن کوتاه مدت هستند. با این حال، برخی از افراد یبوست طولانی مدت را تجربه می کنند و به آن یبوست مزمن می گویند.

تعریف کلی از یبوست

یبوست به معنی حرکات آهسته روده است و ناتوانی در اجابت مزاج بیش از سه برابر در هفته است. اگرچه معمولا این مشکل جدی نیست، اما زمانی که بدنتان به حالت عادی بازگردد، احساس بسیار بهتری خواهید داشت.

✅علت یبوست طولانی مدتبی حرکتی روده، کمبود فیبر، کم آبی، یبوست

✅درمان خانگی یبوستمصرف فیبر، آب، ورزش، روغن‌های نباتی

✅عوارض یبوستدرد شکمی، نفخ شکمی، اسهال

✅درمان فوری یبوستمایعات، لیکوئید، ملین‌ها، میکرونوتریشن

✅آیا یبوست باعث مرگ می شود

بله، در موارد شدید.

گذراندن بیش از 3 روز یا بیشتر بدون رفع مدفوع معمولا خیلی طولانی است. بعد از این زمان، مدفوع سفت‌تر می شود و دفع آن سخت‌تر است.

علت یبوست چیست؟

یبوست حالتی است که همه ی ما ممکن است در مراحل مختلف زندگی با آن مواجه شویم. به طور معمول هر فرد روزانه باید تا 3 بار روده ها تخلیه شود. اگر این عمل با مشکل و سختی همراه باشد و یا این که با مراجعه به پزشک همراه باشد به آن یبوست می گویند. اصلی ترین دلیل یبوست، رژیم غذایی نامناسب می باشد که باعث مشکلات گوارشی می شود اما با تغییر سبک زندگی می توان بر آن غلبه و یا از بروز آن پیشگیری نمود.

یبوست اگر به صورت طولانی مدت باشد، ممکن است باعث بروز مشکلات جدی برای روده و سلامت فرد شود به همین دلیل این نوع عارضه را مادر تمام بیماری ها در نظر می گیرند. علت یبوست طولانی مدت می تواند در هر فردی متفاوت باشد. به طور مثال برخی افراد ممکن است با مصرف مواد غذایی خاصی دچار یبوست شوند. برخی افراد با مصرف لبنیات و شیر دچار این مشکل می شوند. یکی از روش های که برای رفع یبوست مفید واقع می شود، استفاده از آب، سبزیجات، میوه کافی و به طور کلی رزیک غذایی سالم می باشد. اما اگر در صورت رعایت این نوع رژیم غذایی باز هم با یبوست مواجه بودید؛ باید حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

تفاوت یبوست طولانی مدت با کوتاه مدت

تفاوت اصلی بین یبوست طولانی مدت و یبوست کوتاه مدت در مدت زمان ماندگاری یبوست نهفته است.
یبوست کوتاه مدت فقط چند روز طول می کشد. ممکن است به دلایل زیادی مانند تغییر رژیم غذایی یا برنامه غذایی معمول، مسافرت، ورزش نکردن، بیماری یا مصرف برخی داروها ایجاد شود. ملین های بدون نسخه این حالت را تسکین می دهند. همچنین به تمرین ورزش یا رژیم غذایی غنی از فیبر کمک می کند تا به سرعت بهبود یابد.

در مقابل یبوست طولانی مدت بیش از سه ماه و گاهی سال ها طول می کشد و زندگی شخصی یا کاری فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. اغلب اوقات، یبوست طولانی مدت با تغییر در رژیم غذایی یا ورزش برطرف نمی شود، بنابراین گاهی اوقات ممکن است نیاز به مراقبت های پزشکی یا داروهای تجویزی خاص داشته باشد.

علت یبوست طولانی

بر اساس مطالعه ای که در سال 2015 در مجله مداخلات بالینی در پیری منتشر شد، عوامل خطر اصلی برای یبوست طولانی مدت، زن و سالمند بودن هستند.

(معمولا افراد مسن بیشتر از 65 سال تعریف می شوند.) یک مطالعه فوریه 2014 که در مجله آمریکایی گوارش منتشر شد نشان داد که از سال 1997 تا 2010، بروز یبوست در بین بیمارانی که پس از بستری شدن در بیمارستان مرخص می ‌شوند، بیش از دو برابر شده و از 21190 بیمار به 48450 نفر رسیده است

علائم داشتن یبوست طولانی

• مدفوع برآمده، خشک یا سفت
• مدفوع هایی که دفع آن ها سخت یا دردناک است.
• احساس می کنید که انسدادی در رکتوم شما وجود دارد که شما را از اجابت مزاج باز می دارد.
• احساس می کنید که نمی توانید مدفوع خود را به طور کامل تخلیه کنید.
• احتیاج به برای تخلیه رکتوم با فشار روی شکم یا خارج کردن مدفوع با انگشت

طبق گفته کلینیک مایو، اگر دو یا چند مورد از این علائم را در سه ماه گذشته تجربه کرده باشید، یبوست طولانی مدت تلقی می شود.

دلایل ابتلا به یبوست طولانی مدت

یبوست مزمن می تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله موارد زیر:

• کم کاری تیروئید
• سرطان روده بزرگ
• بیماری دیورتیکولار
• دیابت
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS)
• یک انسداد روده
• اختلالات عصبی از جمله مولتیپل اسکلروزیس و بیماری پارکینسون
• نقص در دستگاه گوارش
• بارداری

یبوست طولانی مدت در کودکان

اگر کودکی که از شیر مادر تغذیه می کند یک هفته بدون مدفوع بماند، این معمولا مشکلی نیست. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند معمولا یبوست را تجربه نمی کنند. با این حال، اگر والدین یا مراقبان در مورد اجابت مزاج نوزاد نگرانی هایی دارند، می توانند به دنبال مشاوره پزشکی باشند.

معمولا یبوست طولانی مدت در کودکان ممکن است در شرایط زیر رخ دهد:

• هنگامی که یک نوزاد برای اولین بار شروع به مصرف شیر خشک می کند.
• در هنگام از شیر گرفتن
• در حین آموزش دستشویی
• در مواقع استرس

اگر شیرخواری در هنگام مصرف غذای شیر خشک دچار یبوست شود، ممکن است از نوشیدن آب اضافی بین دو غذا سود ببرد. با این حال، والدین نباید آب اضافی به شیر خشک اضافه کنند.
اگر نوزاد در حال حاضر مواد جامد مصرف می کند، ممکن است به فیبر و آب بیشتری در رژیم غذایی خود نیاز داشته باشد. میوه می تواند گزینه خوبی باشد. با این حال، اگر بچه‌ ها نمی ‌خواهند غذا بخورند، آن ها را مجبور نکنید، زیرا این کار می ‌تواند باعث ایجاد یا افزایش استرس شود.

در حین تمرین دستشویی، اگر کودک احساس استرس کند، به خصوص اگر تغییرات دیگری مانند شروع از مهد کودک در حال رخ دادن باشد، ممکن است یبوست رخ دهد. دادن زمان کافی به کودک برای تخلیه روده هایش ممکن است کمک کند.

به غیر از دفع نکردن مدفوع، برخی از علائم نشان دهنده یبوست در کودکان عبارتند از:

• شکم سفت یا منبسط شده
• انرژی کم
• کاهش اشتها
• تحریک پذیری

علت یبوست در زنان

موارد زیر مهم ترین علل یبوست طولانی مدت در زنان است:

• استرس، تغییرات روتین و شرایطی که انقباضات ماهیچه ‌های روده بزرگ را کند می ‌کند یا میل به روده را به تاخیر می ‌اندازد.
• یک رژیم غذایی کم فیبر، به ویژه رژیم غذایی مبتنی بر گوشت، شیر یا پنیر
• کم آبی بدن و کمبود مایعات به خصوص آب
• عدم ورزش
• حرکت و سفر مداوم که منجر به تغییر روحیه عمومی فرد می شود.
• برخی از داروها مانند آنتی اسیدهای کلسیم بالا و داروهای مسکن.
• بارداری احتمال ابتلا به یبوست طولانی مدت را در زنان افزایش می دهد.
• برخی بیماری ها مانند سکته مغزی، بیماری پارکینسون و دیابت.
• مشکلات کولون یا رکتوم، از جمله انسداد روده و سندرم روده تحریک پذیر
• استفاده بیش از حد یا سوء استفاده از ملین ها که نرم‌کننده مدفوع هستند.
• مشکلات هورمونی، از جمله کم کاری تیروئید

تشخیص یبوست طولانی

همانگونه که گفته شد این کاملا طبیعی است که گاه به گاه یک دوره کوتاه مدت یبوست داشته باشید اما اگر چندین هفته در یک زمان طول بکشد، طبق گفته کلینیک مایو، مزمن در نظر گرفته می شود. اگر مشکل بیش از سه هفته طول بکشد، منطقی است که به پزشک خود مراجعه کنید.

پزشک شما یک تاریخچه پزشکی می گیرد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. همچنین احتمالا تعدادی آزمایش خون معمولی (مثلا برای بررسی کم کاری تیروئید) و همچنین آزمایش ادرار و مدفوع را تجویز می کند.

سایر آزمایش های تشخیصی امکان دارد موارد زیر را شامل شود:

• سیگموئیدوسکوپی برای بررسی رکتوم و پایین روده بزرگ (که در آن پزشک یک لوله انعطاف‌پذیر با یک نور در انتهای آن قرار می دهد تا به این نواحی از نزدیک نگاه کند)
  کولونوسکوپی برای بررسی روده بزرگ
• ارزیابی سرعت اسفنکتر مقعدی و همچنین نحوه عملکرد عضله
• ارزیابی میزان عبور غذا از روده بزرگ با مطالعه حمل و نقل کولون
• گرفتن اشعه ایکس از راست روده در حین اجابت مزاج (به این عمل دفکوگرافی می گویند)
• روشی که به عنوان دفکوگرافی MRI شناخته می شود.

​​​​عوارض یبوست طولانی مدت

یبوست اغلب حاد است، به این معنی که به طور ناگهانی ظاهر می شود – مثلا زمانی که در سفر هستید – و فقط برای مدت کوتاهی طول می کشد. اما زمانی که مزمن شد، توجه کنید و به پزشک مراجعه کنید، زیرا یبوست طولانی مدت عوارضی از جمله موارد زیر دارد:

• هموروئید (وریدهای متورم و ملتهب در راست روده یا اطراف مقعد که ممکن است باعث درد و خونریزی رکتوم شود).
• شقاق مقعد (پارگی های کوچک در پوست اطراف مقعد که اغلب با خارش، درد و خونریزی همراه است)
• ناتوانی در بیرون راندن مدفوع به دلیل سفت شدن و فشرده شدن بیش از حد در روده بزرگ و راست روده
• افتادگی رکتوم(شرایطی که در آن بخشی از رکتوم از مقعد خارج می شود)

درمان یبوست طولانی

اگر تغییرات سبک زندگی کمکی نکند، پزشک ممکن است مکمل فیبر، نرم‌کننده مدفوع، یا سایر داروها – اعم از بدون نسخه یا نسخه – را پیشنهاد کند. ملین ها یکی از گزینه ها هستند، اما از آنجایی که مصرف منظم آن ها می تواند اجابت مزاج را به تنهایی دشوار کند، بهتر است با راهنمایی پزشک از آن ها استفاده کنید.
NIDDK این گزینه های بدون نسخه دیگر را پیشنهاد می کند:

• مکمل های فیبر، مانند متاموسیل
• عوامل اسمزی مانند میرالاکس
• نرم‌کننده های مدفوع مانند کولاس
• روان‌کننده ها
• محرک ها، مانند Correctol

اما توجه داشته باشید: NIDDK هشدار می دهد که فقط در صورتی باید از محرک ها استفاده کنید که یبوست شما شدید است یا سایر درمان ها مؤثر نبوده اند.
داروهای تجویزی نیز وجود دارند که به درمان یبوست کمک می کنند. طبق NIDDK، پزشک شما ممکن است یکی از موارد زیر را تجویز کند:

• لوبی پروستون (برای افزایش مایعات در دستگاه گوارش و افزایش دفعات اجابت مزاج تجویز می شود).
• داروهایی که باعث تحریک حرکات منظم روده می شود، مانند linaclotideو plecanatide (این دارو اغلب برای کمک به افراد با یبوست طولانی مدت ناشی از استفاده سندرم روده تحریک پذیر یا IBS تجویز می گردد.)
• پروکالوپراید (این دارو در صورت داشتن یبوست مزمن بدون علت قطعی به کولون شما کمک می کند)

یبوست طولانی مدت نشانه چیست؟

همان طور که گفتیم، یبوست عمدتا مربوط به سبک زندگی و رژیم غذایی ناسالم است اما بروز این مشکل می تواند نشانه ی بیماری های مختلفی باشد که در این صورت به آن یبوست مزمن گفته می شود. شکاف در مقعد و یا راست روده می تواند یکی منجر به یبوست مزمن شود که با درد و ناراحتی های متعدد همراه است. همچنین تنگ و باریک بودن روده بزرگ، مشکلات روانی مختلف مانند افسردگی، بیماری های روده مانند سندروم روده تحریک پذیر، ناتوانی های جسمی، بیماری های عصبی و غیره نیز می توانند به عنوان نشانه های عمده ی یبوست مزمن در نظر گرفته شوند.

عوارض یبوست طولانی مدت

علت یبوست طولانی مدت هر چه که باشد، می تواند با بروز مشکلاتی برای سلامت جسمی فرد همراه باشد زیرا در این حالت مواد زائد و دفعی بدن خارج نشده و دستگاه گوارش با مشکل مواجه می شود. از عوارض یبوست طولانی مدت، هموروئید یا بواسیر است. علاوه بر این ها، یبوست طولانی مدت می تواند عوارضی مانند اضافه وزن، افتادگی روده، سردرد، بیماری های مختلف کبدی، کج خلقی، سوراخ شدن روده و غیره را نیز در پی داشته باشد.

دکتر محمد ثقفی فوق تخصص گوارش و کبد در تهران می باشد که می تواند در زمینه درمان انواع مشکلات گوارشی و همچنین درمان یبوست مزمن به شما کمک نماید.

نتیجه گیری یبوست طولانی مدت

یبوست یک اتفاق رایج است که می تواند ناشی از عادات غذایی، شرایط پزشکی و طیف وسیعی از عوامل دیگر باشد.
در صورت امکان، بهتر است با استفاده از درمان های خانگی، مانند خوردن فیبر بیشتر، نوشیدن آب بیشتر و ورزش منظم، آن را حل کنید.
با یبوست طولانی مدت در صورتی که فردی علائم یا ناراحتی شدید داشته باشد، اگر یبوست به طور ناگهانی ظاهر شود یا اگر علائم بدتر شود باید با پزشک خود صحبت کند.

سوالات متداول یبوست

یبوست چه علائمی دارد؟

درد شکمی، تغییرات در رفتار روده‌ای و اختلال در گردش روده‌ای

چه داروهایی برای درمان یبوست وجود دارد؟

مصرف ملین‌ها، لاکتولوز، لوبیا، تغییرات در رژیم غذایی و آب‌کشی مستقیم

چه رژیم غذایی‌ای برای پیشگیری و درمان یبوست مناسب است؟

مصرف بیشتر فیبر، آب، مواد غذایی کامل و کم‌چرب.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: محمد ثقفی فوق تخصص گوارش و کبد