آشنایی با لوزه، جراحی لوزه، علل و درمان آن

در این مقاله با لوزه و علل بیماری لوزه و درمان آن آشنا می شوید

جراحی لوزه یا تانسیلکتومی در واقع جراحی خارج کردن لوزه می باشد. در بدن انسان دو لایه بیضی شکل در بافت انتهایی گلو و یک لوزه در هر سمت وجود دارد.

در گذشته جراحی لوزه بیشتر برای درمان عفونت و التهاب لوزه ها استفاده می شد اما امروزه جراحی لوزه بیشتر با هدف بهبود اختلالات تنفسی در خواب انجام می گیرد. به طور کلی باید در نظر داشت اگر التهاب لوزه به صورت مکرر اتفاق بیافتد و به روش های درمانی پاسخ ندهد،جراحی لوزه انجام می شود.

لوزه و عملکرد آن

لوزه‌ها بافت‌های لنفاوی هستند که داخل و دو طرف انتهایی دهان (محل اتصال حلق به دهان) قرار گرفته‌اند و حلقه‌ای موسوم به حلقه والدیر در حلق تشکیل می دهند. این حلقه از لوزه‌های اصلی (موسوم به لوزه‌های کامی) که در دو طرف انتهای دهان قرار گرفته‌اند و آنها را به عنوان لوزه‌های کامی هم می‌شناسیم و هم‌چنین لوزه قرار گرفته در انتهای زبان یا لوزه زبانی و به‌علاوه لوزه سوم یا آدنویید که در بالا و انتهای بینی و پشت حلق قرار گرفته، تشکیل شده است.

علاوه بر لوزه‌ها غدد لنفاوی دیگری هم در این حلقه قرار گرفته اند. البته باید به این نکته توجه کرد که غدد لنفاوی تنها مختص به حلق و دهان نیستند، بلکه در سرتاسر بدن وجود دارند.

عملکرد و وظیفه لوزه ها در واقع دفاع از بدن در مقابل میکروب‌ها می باشد. لوزه‌ها به عنوان غدد لنفاوی بزرگی که در سر راه تنفس و عبور غذا قرار گرفته‌اند، بدن را از ورود میکروب‌ها مصون می‌دارندمحافظت می کنند.
کودکان بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به عفونت‌ها و ناراحتی‌های مربوط به لوزه‌ها قرار دارند. عفونت لوزه‌ها در میان کودکان زیر هفت سال بیشتر به چشم می‌خورد زیرا کودکان به دلیل تکامل نیافتن سیستم ایمنی بدنشان بیشتر از سایرین در معرض سرماخوردگی‌ها و بیماری‌های عفونی و ناراحتی‌های مربوط به مجاری تنفسی قرار دارند و در نتیجه بیشتر در خطر عفونت لوزه قرار می‌گیرند.

لوزه سوم

قسمتی از بافت لنفاوی موجود در حلق به نام آدنوئید یا لوزه سوم در انتهای بینی و پشت حلق جای گرفته است و علائمی مانند گلو درد، تنفس بد بو، آبسه، مسدود شدن مسیر هوایی بینی، ضعف در هضم غذا، خروپف، آپنه خواب مزمن یا مکرر را ایجاد می کند.
در قسمت پشت گلو 4 عضو کوچک قرار دارد. که شامل قاعده زبان، لوزه سوم، لوزه چپ و راست است. این قسمت ها کودکان را در هنگام مقابله با عفونت محافظت می نماید.

در واقع این قسمت ها از همان بدو تولد تا سن چهار سالگی بزرگ می شوند. لوزه سوم در قسمت پشت بینی قرار دارد و در حالت عادی هنگام معاینه کردن مشاهده نمی شود. لوزه ها با رشد کودک به طور تدریجی و آرام شروع به کوچک شدن می نمایند و در یزرگسالی ناپدید می شوند.

با ملتهب شدن لوزه سوم و بزرگ شدن آن، اختلالات تنفسی و عفونت گوش و سایر مشکلات پدیدار می شوند. از جمله روش های جراحی به منظور حذف لوزه و آدنوئید، تونسیلکتومی و آدنوئیدکتومی را می توان نام برد.

علائم عفونت لوزه

• تورم لوزه
• قرمزی
• گوش درد ناشی از تورم لوزه
• مشکل در بلع غذا و آب
• تب بالا بین 38 تا 40 درجه
• لرز و سردرد
• خستگی و از دست دادن اشتها
• تغییر در صدا و خرخر شبانه
• تکلم تو دماغی
• بوی بد دهان

جراحی لوزه

جراحی لوزه یک روند جراحی برای برداشتن لوزه می باشد. لوزه ها دو غده کوچک واقع در پشت گلو می باشند. لوزه ها محل استقرار گلبول های سفید خون برای کمک به مبارزه با عفونت هستند؛ ولی گاهی اوقات لوزه ها خودشان عفونی می شوند.
تکرار این ورم می تواند نیاز به جراحی لوزه را الزامی نماید.

بزرگی لوزه ها چیست؟

وظیفه لوزه کمک در شناسایی عوامل بیماریزا و دفاع بر علیه آنهاست. با این حال اگر در اثر عفونت مکرر ساختمان طبیعی لوزه به هم بخورد و لوزه ها به طور غیر عادی بزرگ شوند، می توانند منجر به تنگی نفس خرخر شبانه، اختلال رشد صورت و فک، به هم خوردن ترتیب دندان ها،کاهش رشد، تورم مفاصل و مشکلات قلبی شوند. در این صورت باید برای پیشگیری از این موارد لوزه ها را با جراحی برداشت. به برداشتن لوزه تانسیلکتومی می گویند.

لوزه سوم چیست؟

لوزه سوم یک بافت شبیه لوزه های دیگر است که در بالای کام نرم و در سقف حلق قرار دارد. بزرگی لوزه سوم می تواند منجر به تنگی نفس، خرخر اختلال رشد صورت، عوارض قلبی – ریوی سینوزیت مزمن و عفونت مکرر گوش شود. در این صورت لوزه سوم را باید تحت جراحی قرار داد. به برداشتن لوزه سومآدنوئیدکتومی می گویند.

علائم ورم لوزه ها

ورم لوزه می تواند باعث متورم شدن لوزه ها و درد در گلو شود. علائم دیگر ورم لوزه شامل تب، مشکل در قورت دادن غذا و متورم شدن غده ها در اطراف گردن می باشد. پزشک متوجه قرمز شدن گلو و پوشیده شدن لوزه های شما با یک پوشش زرد یا سفید، می شود. گاهی اوقات، تورم به خودی خود رفع می گردد. در موارد دیگر، مصرف آنتی بیوتیک یا جراحی لوزه الزامی می باشد. جراحی لوزه می تواند مشکلات تنفسی از قبیل خرخر کردن یا آپنه خواب، را نیز درمان کند.

چه کسانی به جراحی لوزه نیاز دارند؟

ورم لوزه و نیاز به جراحی لوزه، در میان کودکان و بزرگسالان رواج دارد. البته افراد در هر سنی ممکن است، مشکل لوزه را تجربه کرده و به جراحی نیاز پیدا کنند.

جراحی لوزه می تواند مشکلاتی از قبیل موارد زیر را درمان کند:

• مشکلات تنفسی مرتبط با لوزه های ورم کرده
• خرخر کردن مکرر و با صدا
• دوره ای که در آن تنفس در طول خواب متوقف شده و تحت عنوان آپنه خواب نامیده می شود.
• خونریزی لوزه ها
• سرطان لوزه

چگونه برای جراحی لوزه آماده شویم؟

شما باید مصرف داروهای ضد التهابی، را به مدت دو هفته قبل از جراحی متوقف کنید. این نوع دارو شامل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن می باشد. داروهایی از این نوع می تواند باعث افزایش خطر خونریزی، در طول و بعد از جراحی شود. شما باید پزشک را از داروها و ویتامین هایی که مصرف می کنید، مطلع سازید.

شما باید بعد از نیمه شب روز قبل از جراحی، چیزی نخورید و ننوشید. شکم خالی خطر احساس تهوع ناشی از بیهوشی را کاهش می دهد.

حتماً برای دوره ریکاوری در منزل برنامه ریزی کنید. از یکی از دوستان یا نزدیکان بخواهید تا شما را بعد از اجرای روند، به منزل بازگرداند و به شما در چند روز اول بعد از جراحی کمک کند. باید هفته بعد از جراحی را از محل کار یا مدرسه مرخصی بگیرید.

آموزش های قبل از عمل

1. هنگام مراجعه جهت عمل، آزمایشات مربوطه و تست شنوایی (در صورت موجود بودن) را همراه خود داشته باشید.
2. جراحی زیر بیهوشی عمومی انجام می شود، یعنی شما در طی عمل می خوابید.
3. قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی گیره سر، لنز، دندان مصنوعی و … را خارج کنید.
4. کلیه لباس ها ی خود را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
5. لاک ناخن ها و آرایش خود را پاک کنید.
6. قبل از ورود به اتاق عمل ادرار خود را تخلیه کنید.
7. معمولا فردای روز عمل مرخص می شوید.
8. در صورت تب، سرفه و هرگونه علایم سرماخوردگی قبل از عمل پزشک را در جریان بگذارید.

روند جراحی لوزه

روش های مختلفی برای برداشتن لوزه ها وجود دارد. یک روش رایج تشریح چاقوی سرد نام دارد. در این حالت، جراح لوزه های شما را با یک اسکالپل برمی دارد.

روش رایج دیگر برای جراحی لوزه شامل سوزاندن و برداشتن بافت، از طریق فرایندی به نام کاتریزاسیون می باشد. امواج صوتی در برخی روندهای لوزه برداری مورد استفاده قرار می گیرند. جراحی لوزه در حدود نیم ساعت طول می کشد.

صرف نظر از روش جراحی انتخاب شده توسط پزشک، این روند، تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. شما در طول روند، هیچ دردی را احساس نمی کنید. وقتی به هوش می آیید، به اتاق ریکاوری برده می شوید.

خطرات جراحی لوزه

جراحی لوزه و لوزه سوم بسیار رایج می باشد. مثل جراحی های دیگر، برخی خطرات به همراه روند وجود خواهد داشت. این خطرات عبارتند از:

• تورم
• عفونت
• خونریزی
• واکنش به داروی بیهوشی

ریکاوری

بیماران اندکی درد را بعد از جراحی لوزه برداری تجربه می کنند. بعد از جراحی، گلو درد را تجربه می کنید. در ناحیه فک، گوش ها و گردن نیز درد تجربه می شود. خصوصاً در طول دو تا سه روز اول بعد از جراحی، استراحت الزامی می باشد.

برای هیدراته ماندن بدون آسیب زدن به گلو، به آرامی آب بنوشید. سوپ گرم و رقیق گزینه غذایی ایده آل در طول ریکاوری می باشد. شما می توانید بستنی، پودینگ و دیگر غذاهای نرم را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. سعی کنید غذاهای سفت، کرانچی یا تند را به مدت چندین روز بعد از جراحی لوزه از رژیم غذایی خود حذف کنید.

داروی مسکن می تواند به داشتن احساس بهتر در طول دوره ریکاوری کمک کند. داروها را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. در صورت تجربه خونریزی یا تب بعد از جراحی، با پزشک تماس بگیرید. خرخر کردن در طول چند هفته اول بعد از ورند، نرمال می باشد.

مراقبت های بعد از جراحی لوزه

1. بهتر است بیمار پس از عمل به شکم بخوابد و سرش به یک سمت چرخانده شود تا ترشحات به راحتی از حلق و دهان وی خارج شوند.
2. استفاده از کمپرس سرد و روی گردن می تواند از خونریزی بکاهد.
3. پس از به دست آوردن هوشیاری کامل و مناسب می توانید مایعات سرد (بهتر است این مایعات ترش نباشد) مصرف کنید.
4. بوی بد دهان و درد گوش و گلو ممکن است وجود داشته باشد که مصرف غذا های سرد آن را کم می کند. همچنین شستشوی دهان با سرم نمکی سرد،موثر است و باعث رقیق شدن ترشحات دهان و از بین رفتن بوی بد دهان می گردد.
5. از روز چهارم بعد از عمل می توان تخم مرغ آب پز، پوره سیب زمینی نرم شده با شیر، هویج پخته، لوبیا و نخود پخته و آش نیز مصرف نمود. به طور کلی باید از مصرف غذاهای سفت و خشک پرهیز شود.
6. دربیماران بالاتر از 6سال، جویدن آدامس نعنایی به کاهش درد و اسپاسم (سفتی)عضلانی کمک می کند.
7. در محل لوزه ها یک لایه سفید رنگ ایجاد می شود که معمولا به تدریج و با بهبود زخم تا هفته دوم از میان می رود.
8. خرخر کردن بلافاصله کاهش نخواهد یافت و باید تا یک ماه صبر کنید.
9. در صورت بلع مکرر خون(وجود خونریزی ته حلق) یا خونریزی از بینی به پرستار خود اطلاع دهید.
10. وجود مدفوع تیره بعد از عمل به علت بلع مقداری خون طبیعی است.
11. بخیه ها جذبی است و نیازی به کشیدن ندارد.
12. از صحبت زیاد و سرفه کردن بپرهیزید چون باعث درد می شود.

در صورت وجود هر یک از موارد زیر سریعا با پزشک معالج خود تماس بگیرید:

• استفراغ خونی چند روز پس از عمل
• تب بالای 38 درجه
• خونریزی به رنگ قرمز روشن از دهان یا بینی
• درد شدید گردن
• - نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی
• - منبع: علیرضا محبی جراح، متخصص گوش و حلق و بینی