علل بزرگ شدن طحال و راههای تشخیص و درمان آن

علت، علائم و درمان بزرگ شدن طحال

اسپلنومگالی یا بزرگ شدن طحال بیماری است که طی آن طحال بزرگ می شود.
طحال بخشی از سیستم لنفاوی است که با ذخیره سلول های سفید خون و کمک به ایجاد آنتی بادی به سیستم ایمنی بدن کمک می کند.

طحال در سمت چپ بالای شکم، زیر قفسه سینه قرار گرفته و به ترتیب توسط دنده های 9، 10 و 11 محافظت می ‌شود که درست بالای کلیه است. طحال از بدن در برابر عفونت ها محافظت می کند، مواد زائد و سموم را از بدن دفع می کند، گلبول های قرمز خون را تنظیم می کند، گلبول های سفید خون را ذخیره می کند که به سیستم ایمنی کمک می ‌کند تا با عفونت ها مبارزه کند.
این اندام مسئول موارد زیر می باشد:
– فیلتر کردن باکتری های پوشش داده شده با آنتی بادی
– پردازش مجدد گلبول های قرمز خون
– بازیافت آهن در هموگلوبین
طحال در مبارزه بدن با عفونت ها نقش بسیار مهمی دارد، زیرا منبع دو نوع گلبول سفید است که شامل سلول های B و سلول های T می باشند.
گلبول های سفید خون، بدن را در برابر باکتری ها و عفونت ها محافظت می کنند.
اندازه طحال در هر فرد به اندازه مشت آن فرد می باشد.

چه عواملی می‌توانند باعث بزرگ شدن طحال شوند؟

تعدادی از بیماری ها و شرایط می‌توانند باعث بزرگ شدن طحال شوند. عفونت ها مانند مونونوکلئوز از شایع‌ترین دلایل اسپلنومگالی هستند، همچنین مشکلاتی در کبد مانند سیروز کبدی و فیبروز کیستیک نیز می توانند باعث ایجاد بیماری اسپلنومگالی شوند.
یکی دیگر از دلایل احتمالی این بیماری آرتریت روماتوئید در جوانی می باشد. زیرا این وضعیت می‌تواند باعث التهاب سیستم لنفاوی شود.
از آنجایی که طحال بخشی از سیستم لنفاوی می‌باشد این التهاب می‌تواند منجر به بزرگ شدن طحال شود.
سایر علل های احتمالی اسپلنومگالی عبارتند از:
– مالاریا
– بیماری هوچکین
– سرطان خون
– نارسایی قلبی
– وجود تومور در طحال و یا تومورهایی که از اندام های دیگر به طحال گسترش یافته اند.
– عفونت های ویروسی، باکتریایی یا انگلی
– بیماری های التهابی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید
– بیماری سلول داسی شکل

بزرگ شدن طحال

چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که علائم بزرگ شدن طحال را دارید، مهم است که حتماً به پزشک مراجعه کنید.
در صورتی که در قسمت بالای سمت چپ شکم خود درد شدیدی را احساس می‌کنید و در هنگام تنفس درد بدتر می شود، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

علائم طحال بزرگ شده

اکثر افراد نمی دانند که دچار اسپلنومگالی شده‌اند، بیشترین علائم این بیماری عبارتند از:
– عدم توانایی خوردن یک وعده غذایی زیاد
– احساس ناراحتی، پری یا درد در قسمت بالایی سمت چپ شکم که این درد ممکن است به شانه چپ نیز گسترش یابد.
در صورت بزرگ شدن طحال بیمار ممکن است علایم یا نشانه های دیگری را نیز تجربه کند که مربوط به بیماری زمینه ای است که به آن مبتلا می باشد. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
– خستگی
– کاهش وزن
– عفونت های مکرر
– خونریزی آسان
– زردی
– کم خونی

نحوه تشخیص اسپلنومگالی

پزشک از بیمار سوالاتی در مورد علائم و سوابق پزشکی پرسیده و معاینه فیزیکی را انجام می دهد.
‌این معاینه شامل لمس طحال است. پزشک همچنین برای تایید علت ورم طحال آزمایشات تشخیصی را تجویز می‌کند که این موارد ممکن است شامل آزمایش خون، سونوگرافی یا سی تی اسکن باشد.

نکات قابل توجه در مورد بیماری بزرگ شدن طحال

برخی از افراد با بزرگ شدن طحال هیچ علائمی را تجربه نمی کنند و این بیماری تنها در طی یک معاینه روتین بدن کشف می شود.
افرادی که لاغر هستند ممکن است بزرگ شدن طحال را از طریق پوست احساس کنند.
علامت شایع این بیماری احساس درد یا ناراحتی در سمت چپ بالای شکم است، جایی که طحال واقع شده است.
فرد ممکن است بعد از خوردن مقدار کمی غذا احساس سیری داشته باشد که دلیل آن ممکن است این باشد که طحال بزرگ شده به معده فشار وارد می آورد.
در صورتی که طحال شروع به فشار دادن اندام‌های دیگر کند، این مسئله می‌تواند جریان خون طحال را تحت تاثیر قرار دهد و باعث می شود که این عضو نتواند خون را به درستی فیلتر کند.
در صورتی که طحال خیلی بزرگ شود می‌تواند شروع به از بین بردن تعداد زیادی گلبول قرمز از خون کند و نداشتن گلبول قرمز به میزان کافی می‌تواند منجر به بیماری کم‌خونی شود.
اگر طحال بزرگ شده نتواند به اندازه کافی گلبول سفید ایجاد کند ممکن است بیشتر اوقات فرد دچار عفونت شود.

گزینه های درمانی بیماری بزرگ شدن طحال چیست؟

بیمار باید از فعالیت هایی مانند ورزش های تماسی که می‌توانند طحال را پاره کند، اجتناب کند.
پارگی طحال می تواند باعث از دست رفتن خون زیادی شده و تهدید کننده زندگی باشد.
مهم است که بیمار به دنبال علت بزرگ شدن طحال باشد.
در صورت عدم درمان اسپلنومگالی، این بیماری می‌تواند منجر به عوارض جدی شود.
در بیشتر موارد، درمان علت اصلی ایجاد این بیماری می تواند از برداشتن طحال جلوگیری کند.
در بعضی موارد طحال باید توسط جراحی برداشته شود. در صورت نیاز به جراحی، جراح به جای یک جراحی باز، طحال را با استفاده از لاپاراسکوپی خارج می کند.
بدین معنی که جراحی از طریق برش های کوچک انجام می شود. لاپاراسکوپ به جراح امکان مشاهده و برداشتن طحال را می دهد.
در صورت برداشته شدن طحال، بیمار دیگر نمی تواند برخی از باکتری ها را به طور موثر از بدن پاک کند و در برابر عفونت های خاص آسیب پذیر خواهد شد.
بنابراین نیاز به واکسن یا سایر داروها برای جلوگیری از عفونت دارد.

مواد غذاهایی که باید در هنگام بزرگ شدن طحال از آنها اجتناب کرد

همگام با اسپلنومگالی باید ازمصرف برخی مواد غذایی که سیستم ایمنی را تضعیف می کنند اجتناب کرد. این مواد غذایی عبارتند از:

غذاهای شیرین

غذاهای شیرین شامل شیرینیجات (شکلات، شیرینی، بستنی) نوشیدنی های شیرین شده با شکر(نوشابه، میلک شیک، نوشیدنی های انرژی زا) هستند.
برای افرادی که طحال بزرگی دارند توصیه می شود، میزان مصرف قند خود را برای سلامت طحال و سیستم ایمنی قوی تر کاهش دهند. پرهیز از غذاهای شیرین باعث کار بیش از حد پانکراس نمی‌شود و این برای داشتن طحال سالم مفید است.

فست فود ها

با توجه به این واقعیت که فست فودها حاوی درصد بالایی از نمک هستند، می‌توانند بر طحال بزرگ شده تاثیر بگذارند و باعث ناراحتی نقص ایمنی شوند.

روغن های فرآوری شده

روغن های طبیعی که سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 و ویتامین ها هستند باید مصرف شوند تا سیستم ایمنی را سالم نگه دارند. روغن های فرآوری شده باعث التهاب سیستم ایمنی بدن می شوند و بدن را در معرض بیماری‌ها و عفونت‌ها قرار می ‌دهند.

کافئین

قهوه انرژی لازم برای شروع روز را به ما می دهد، اکثر مردم نمی توانند روز خود را بدون قهوه شروع کنند. کسی از شما نمی ‌خواهد که مصرف قهوه را ترک کنید، تنها کاری که باید انجام دهید این است که میزان کافئین مصرفی خود را کاهش دهید. مصرف بیش از حد قهوه می ‌تواند الگوی خواب را تحت تاثیر قرار دهد، و منجر به اختلال در ریتم آرکادی شود. مطالعات نشان داده‌اند، که مصرف قهوه با طحال بزرگ شده می تواند منجر به بدتر شدن اختلال عملکرد طحال شود.

نوشابه های گازدار

نوشابه حاوی مقداری زیادی مواد ناسالم است که باعث بالا رفتن کالری و قند در بدن می شوند. طحال بزرگ شده نمی تواند قند را تحمل کند و مصرف نوشابه ها هیچ فایده ای برای سیستم ایمنی بدن ندارند. بنابراین بهتر است به جای مصرف مقداری زیادی نوشابه به نوشیدن آب پایبند باشید
به همان اندازه که غذاهای خاصی وجود دارد که هنگام بزرگ شدن طحال باید از آنها اجتناب کنید مواد غذایی نیز وجود دارند که از طحال محافظت کرده و عملکرد آن را تقویت می کنند.

مواد غذایی که برای طحال بزرگ شده مفید هستند، عبارتند از:

غلات کامل

بهترین راه برای محافظت یا دفاع از طحال خوردن غلات سالم مانند: برنج، جو و.. است.
مواد مغذی موجود در این غذا طحال را به خوبی تغذیه می کنند.

میوه ها

رژیم غذایی خود را با میوه هایی مانند: انگور، هندوانه، زردآلو و سایر مرکبات چاشنی کنید. توصیه می شود، سیستم ایمنی خود را با میوه هایی که سرشار از ویتامین سی هستند، تقویت کنید.

سایر مواد غذایی که باید با طحال بزرگ شده باید مصرف کرد، عبارتند از:
دانه‌ها و مغزها، دارچین،عسل، سیب زمینی، خربزه، سبزیجات نشاسته ای و حبوبات

نتیجه گیری
بهتر است مراقب آنچه می خورید باشید. از مصرف مواد غذا‌یی که وضعیت شما را بدتر می کند و منجر به ناراحتی می شود پرهیز نموده و با پزشک یا متخصص تغذیه صحبت کنید تا توصیه های حرفه ای در مورد تغذیه سالم به شما ارائه دهند تا اطمینان حاصل کنید که مواد غذایی سالم می خورید و از غذاهایی که برای سلامتی کلی شما مضر هستند اجتناب می کنید.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: مرکز تصویر برداری پزشکی بهار