فشارسنج و معرفی انواع آن در معاینات پزشکی

فشارسنج چیست؟

یکی از ابزار و تجهیزات پزشکی موردنیاز در منزل فشارسنج است. افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند یا در خطر ابتلا به بیماری خاصی قرار دارند، باید تجهیزات مرتبط با بیماری خود را در خانه داشته باشند. فشار سنج نیز برای افرادی که فشار خون بالا دارند، ضروری است.

اولین‌بار اندازه‌گیری فشارخون در سال 1733 انجام شد. اما اولین دستگاه فشارسنج در سال 1881 توسط ساموئل زیگفرید کارل ریتن فورباش اختراع شد. این دستگاه اولیه شامل دو بخش بود. یک بخش لاستیکی پرازآب و یک ستون جیوه. بخش لاستیکی آب برای محدودکردن فشار خون در شریان استفاده می‌شد. در سال 1896 اصلاحاتی در فشارسنج اولیه انجام شد. در این دستگاه دستبندی اضافه شد که به بازو وصل می‌شد. این دستبند به بازو فشار وارد می‌کند و از این طریق فشارخون اندازه‌گیری می‌شود.

در سال 1905 تفاوت فشارخون سیستولیک با دیاستولیک کشف شد. این کشف باعث شد، دستگاه‌های فشار خون مدرن به وجود بیاید. هنگامی که فشاری ایجاد می‌شود، دستگاه فشار سنج با ایجاد صدا و قطع‌شدن صدا در شریان‌ها اندازه‌گیری انجام می‌شود. صداهای سیستولیک و دیاستولیک به‌عنوان استاندارد محسوب شده و به صداهای کوروتکف معروف هستند.

فشارسنج وسیله‌ای است که می‌توان با آن به راحتی در خانه فشار را اندازه گرفت.

طریقه استفاده صحیح از فشارسنج چیست؟

برای استفاده درست از فشار سنج باید به نوع دستگاه توجه کنید.هرچند به‌طورکلی همه‌ی دستگاه‌ها بر اساس یک اصل عمل می‌کنند. یک کاف دستی در قسمت بازوبند فشار وارد می‌کند و با یک سوپاپ فشار آزاد می‌شود. در این حین باید با گوشی پزشکی صداهای جریان خون شریانی را گوش بدهید.

در زمان تپیدن قلب، فشارخون در شریان‌ها افزایش پیدا می‌کند. زمانی که بطن‌ها برای ضربان بعدی آماده می‌شوند، این فشار کاهش پیدا می‌کند. این افزایش و کاهش فشارخون به ترتیب فشار سیستولیک و دیاستولیک نامیده می‌شود. باتوجه‌به این فرایندها در شریان‌ها اندازه‌گیری فشارخون انجام می‌شود.

مراحل اندازه‌گیری فشارخون چیست؟

مراحل اندازه‌گیری دقیق فشار خون به‌صورت زیر است:

1. باید شما دانش اولیه‌ای برای خواندن فشار خون داشته باشید. عددی که در این اندازه‌گیری اعلام می‌شود، فشار سیستولیک بر فشار دیاستولیک است. فشارخون طبیعی یک فرد بالغ و سالم باید در حدود 80/120 باشد.
2. هنگام خرید فشار سنج به‌اندازه کاف دقت داشته باشید. بازوبند باید در اندازه‌ای باشد که خیلی شل یا خیلی تنگ نشود. اندازه کاف می‌تواند روی عدد به‌دست‌آمده تاثیر بگذارد. زمان اندازه‌گیری فشار خون کاف را روی لباس قرار ندهید. بازوبند دقیقا باید با بازو تماس داشته باشد.
3. کاف را به‌درستی دور بازو بپیچید. باید کاف طوری قرار بگیرد که لبه پایینی آن حدود 2 سانتی‌متر بالاتر از ناحیه اتصال بازو و ساعد باشد.
4. گوشی پزشکی را زیر کاف قرار دهید. باید گوشی دقیقا در قسمتی باشد که شریان بازو رد می‌شود. بهترین قسمت برای قراردادن گوشی زیر لبه پایینی کاف است.
5. به‌آرامی کاف را باد کنید. کاف باید تا 180 میلی‌متر جیوه باد شود. به‌آرامی سوپاپ را باز کنید تا فشار حدود 3 میلی‌متر در ثانیه خالی شود.
6. در حین خالی‌شدن باد فشارسنج صدا را به‌دقت گوش دهید. اولین صدایی که می‌شنوید، صدای سیستولیک است. پس از آن باید به آخرین صدا هم توجه کنید. آخرین صدایی که می‌شنوید، فشار دیاستولیک است.
7. همین کار را روی بازوی دیگر نیز انجام دهید تا اندازه‌گیری دقیق باشد. باید به تفاوت اندازه‌گیری هر دو بازو، موقعیت و اندازه کاف توجه کنید. این موارد می‌توانند اعداد متفاوتی را ثبت کنند.

در هنگام اندازه‌گیری فشارخون اولین صدایی که می‌شنوید فشار سیستولیک و دومین صدا فشار دیاستولیک است که در حالت نرمال باید 80/120 باشد.

انواع فشارسنج

پیشرفت فشارسنج‌ها در سال‌های اخیر بسیار زیاد بوده‌است. به‌طورکلی دستگاه‌های پزشکی پیشرفت زیادی داشته‌اند. در این میان نیز انواع فشارسنج به بازار عرضه شده‌است. در ادامه انواع فشار سنج جیوه‌ای، عقربه‌ای و دیجیتالی را معرفی می‌کنیم.

1. فشارسنج جیوه‌ای

متداول‌ترین نوع دستگاه فشار سنج، دستگاه‌های جیوه‌ای است. این نوع دستگاه‌ها در صنعت سلامت تحول عظیمی ایجاد کردند. فشارسنج جیوه‌ای یک کاف بادی دستی دارد که از طریق لوله جیوه‌ای به واحدهای اندازه‌گیری متصل است. زمانی که می‌خواهید از این دستگاه استفاده کنید، باید به‌طور عمودی و کاملا صاف قرار بگیرد. در این شرایط اعداد کاملا دقیق خواهند بود.

این نوع دستگاه‌ها بسیار حساس هستند. باید مراقب باشید، ضربه‌ای نخورد. زیرا مخزن جیوه پاره شده و دستگاه بی‌مصرف می‌شود. مهمترین مزیت این دستگاه‌های جیوه‌ای این است که استفاده از آنها آسان است. اگر در نگهداری از آن دقت لازم را داشته باشید تا مادام‌العمر می‌توان آن را استفاده کرد. ازآنجایی‌که جیوه سمی است، در برخی کشورها استفاده از این دستگاه‌ها ممنوع شده‌است و باید از دستگاه‌های دیگر استفاده کرد.

2. فشارسنج عقربه‌ای

در این نوع دستگاه‌های فشارسنج از جیوه استفاده نمی‌شود و بدون مایع کار می‌کند. ایمن‌ترین دستگاه که می‌تواند جایگزین دستگاه جیوه‌ای شود، فشارسنج عقربه‌ای است. روش اندازه‌گیری فشار خون با این دستگاه مشابه فشارسنج جیوه‌ای است. در این نوع فشار سنج گوشی پزشکی باید به کاف وصل شود. کاف در ادامه به یک عددسنج متصل است تا اندازه فشار مشخص شود.

فشارسنج‌های عقربه‌ای انواع مختلفی دارند که نحوه استفاده از آنها کمی متفاوت است. این دستگاه‌ها شامل فشارسنج جیبی عقربه‌ای، کف‌دستی و عقربه‌ای می‌شود.

اگر به دنبال دستگاه مقرون‌به‌صرفه و کوچک هستید، این نوع دستگاه بهترین فشارسنج برای شما است. این نوع دستگاه‌ها مکانیزم بسیار دقیق و ظریفی دارند و باید در نگهداری از آنها دقت کافی داشت. در این فشار سنج‌ها برای جلوگیری از اشتباه خواندن فشارخون باید توسط پزشک یا پرستار خوانده شود.

برای کار با دستگاه فشارسنج عقربه‌ای باید مهارت لازم را داشته باشید تا با گوشی پزشکی صدا را بشنوید.

3. فشارسنج دیجیتالی

پیشرفته‌ترین دستگاه از نظر تکنولوژی تا به امروز فشارسنج دیجیتالی است. این دستگاه‌ها سنسور فشار الکتریکی دارند و به‌راحتی می‌توان اندازه فشارخون را روی صفحه‌نمایش مشاهده کرد. همانند فشارسنج‌های جیوه‌ای و عقربه‌ای این نوع دستگاه هم یک کاف بادی دارد.

برای اندازه‌گیری فشار خون در خانه شاید بهترین فشار سنج دستگاه‌های دیجیتالی باشد. اندازه‌گیری فشار خون در دستگاه دیجیتال متفاوت است. در این دستگاه نوسانات شریان‌ها به‌صورت خودکار ارزیابی و اندازه‌گیری می‌شود. کار با این دستگاه‌ها بسیار آسان است. به همین دلیل می‌توان به‌راحتی در خانه از آن استفاده کرد. برای جلوگیری از خطا هنگام خواندن فشارخون بهتر است به‌طور دوره‌ای گاهی فشار خون خود را با دستگاه جیوه‌ای اندازه بگیرید تا از دقیق بودن اندازه‌گیری فشارسنج دیجیتالی مطمئن شوید.

کار با فشارسنج دیجیتال بسیار ساده است و برای استفاده از منزل مناسب است.

فشارسنج مچی یا فشارسنج بازویی؟

فشارسنج‌های دیجیتال به دو دسته‌ی مچی و بازویی تقسیم‌بندی می‌شوند. نکته مهم این است که فشارسنج های بازویی دقت بالاتری از فشارسنج‌های مچی دارند اما استفاده از فشارسنج های مچی راحت‌تر است. فشارسنج مچی روی مچ دست بسته می‌شود و دیگر نیازی نیست شما آستینتان را بالا بزنید یا چاقی و لاغری دیگر مانع بستن کاف به دور بازو نمی‌شود.

درست است که فشارسنج های مچی نسبت به موقعیت بدنی حساس هستند و برای اندازه گیری صحیح، باید دست و مچ در سطح قلب قرار گیرد. اما به طور معمول کار با آنها برای مردم راحت‌تر از مدل بازویی است. فشارسنج های بازویی باید بالاتر از آرنج قرار گرفته و دستها صاف و مچ ها بسته نباشد. کاف باید از جهت صحیح روی بازو قرار بگیرد. کاف نباید خیلی سفت یا شل باشد. بنابراین بستن کاف فشارسنج بازویی ممکن است کمی مشکل به نظر برسد. اما فشارسنج مچی را می‌توانید به‌سرعت روی مچ بسته و در هر شرایطی فشار خود را اندازه‌گیری کنید.

اما به‌طورکلی برای کسانی که استفاده‌ی صحیح از فشارسنج دیجیتال را بلد باشند، فرق چندانی بین دقت این دو فشارسنج وجود ندارد.

کدام نوع از فشارسنج بهتر است؟

انتخاب بهترین نوع فشارسنج باتوجه‌به نیاز شما و استفاده آن در خانه یا استفاده حرفه‌ای تعیین می‌شود. اگر مشکل فشارخون دارید، باید یک دستگاه فشارسنج خریداری کنید. زیرا افزایش و افت فشارخون می‌تواند نشانه‌ی یک بیماری جدی باشد. بررسی این ناهنجاری‌ها برای پیشگیری از فشار خون بالا، سکته مغزی یا حمله قلبی ضروری است. قبل از انتخاب و خرید دستگاه فشار سنج باید به عوامل زیر دقت کنید تا بهترین فشارسنج را انتخاب کنید.

1. نیاز شما و قیمت دستگاه فشار خون

فشارسنج مناسب باتوجه‌به نیاز شما تعیین می‌شود. فشار سنج‌های عقربه‌ای دقت بسیار بالایی در اندازه‌گیری دارند. اما برای استفاده از آنها باید دانش و مهارت استفاده از آن را داشته باشید. پرستاران، پزشکان و متخصصان از این نوع دستگاه استفاده می‌کنند. زیرا دوام آن بسیار خوب است و از انعطاف‌پذیری و دقت بالایی برخوردارند.

اما معمولا افرادی که به دنبال فشارسنجی برای مصارف خانگی هستند، می‌خواهند دستگاه به‌آسانی کار کند و در اندازه‌گیری فشارخون با مشکل مواجه نشوند. فشارسنج‌های دیجیتالی طوری طراحی شده‌اند که بسیار کاربرپسند هستند. افرادی که سابقه پزشکی ندارند، می‌توانند بدون گوشی پزشکی با این دستگاه فشارخون را اندازه‌گیری کنند.

یکی از مهمترین عوامل تعیین‌کننده برای انتخاب بهترین فشار سنج، قیمت آن است. دستگاه‌هایی که برای مصارف خانگی کاربرد دارند، قیمت مناسبی داشته و مقرون‌به‌صرفه هستند. بسیاری از فشارسنج‌های گران‌قیمت در بازار برای متخصصان طراحی شده‌اند و در خانه کاربرد زیادی ندارند.

2. دقت دستگاه فشارسنج

هر نوع ابزار پزشکی باید دقت بسیار بالایی داشته باشد. در انواع فشارسنج دقت اندازه‌گیری تفاوت دارد. بالاترین دقت اندازه‌گیری مربوط به فشارسنج‌های جیوه‌ای است. این دستگاه‌ها در حد استاندارد هستند. فشار سنج‌های عقربه‌ای هم دقت بسیار بالایی دارند. اما در این نوع فشارسنج مهارت و تخصص شخص هم مهم است، زیرا برای خواندن آن باید از گوشی پزشکی استفاده کرد و به‌دقت به صدا گوش داد.

فشارسنج‌های دیجیتال نسبت به دو فشارسنج دیگر دقت پایین‌تری دارند. اما چون استفاده از آنها بسیار ساده و راحت است، طرفداران زیادی دارد.

3. کیفیت و نوع طراحی دستگاه فشارسنج

کیفیت، جنس و نوع طراحی دستگاه فشارخون در عملکرد آن تاثیر زیادی دارد. تمامی قطعات از کاف تا سوپاپ و پمپ فشار همگی باید کیفیت قابل قبولی داشته‌باشند. قسمتی که با پوست در ارتباط است، باید ضدحساسیت و نچسب باشد تا آلرژی ایجاد نکند. اندازه کاف هم باید استاندارد باشد. اگر بازوبند خیلی گشاد یا خیلی تنگ باشد، در اندازه‌گیری مشکل ایجاد می‌کند.

4. راحتی و قابلیت حمل دستگاه فشارخون

فرقی ندارد فشارسنج را برای مصارف خانگی خریداری کنید یا مصارف حرفه‌ای. درهرصورت باید راحتی و سهولت جابه‌جایی آن را در نظر داشت. البته دستگاه‌های سبک و قابل‌حمل کمی گران‌تر هستند. پزشکان حتما باید این نوع فشار سنج را خریداری کنند تا حین کار راحت باشند. اما برای مصارف خانگی می‌توان به دنبال دستگاه‌های فشار خون کمی سنگین‌تر اما مقرون‌به‌صرفه بود.

در خرید دستگاه فشارخون باید به نیاز خود و قیمت، دقت دستگاه، کیفیت قطعات و قابلیت حمل دقت کنید. فشارسنج جیوه‌ای بالاترین و دیجیتالی پایین‌ترین دقت را دارد.

تفاوت فشارسنج دیجیتالی، عقربه‌ای و جیوه‌ای چیست؟

اساس کار این فشار سنج‌ها با هم یکسان است. اگر می‌خواهید در خانه به‌راحتی فشار خود را اندازه بگیرید، بهترین فشارسنج برای شما فشارسنج دیجیتال است. این نوع دستگاه نیازی به گوشی پزشکی ندارد و به‌صورت خودکار صدا را ثبت می‌کند. هر فردی با خواندن برگه‌ی راهنمای استفاده از فشارسنج دیجیتالی می‌تواند از آن استفاده کند.

فشارسنج جیوه‌ای و سپس فشارسنج عقربه‌ای بیشترین دقت را دارند، اما با گوشی پزشکی کار می‌کنند. برای استفاده از این دستگاه‌ها باید آموزش دیده‌ باشید. ازاین‌رو این دو نوع فشارسنج با وجود دقت بسیار بالا، مصرف خانگی ندارند و بیشتر توسط پزشکان و در مراکز درمانی استفاده می‌شوند.

مقایسه بهترین برندهای فشارسنج

امروزه شرکت‌های زیادی فشارسنج تولید می‌کنند. از فشارسنج‌های ساده جیوه‌ای تا فشار سنج‌های دیجیتالی در بازار موجود است. در ادامه چند مورد از بهترین فشارسنج‌ها را معرفی می‌کنیم که می‌توان در خانه یا حتی بیمارستان از آنها استفاده کرد.

1. فشارسنج حرفه‌ای عقربه‌ای PARAMED

قیمت این دستگاه در مقایسه با عملکرد آن بسیار مناسب است. اندازه‌گیری این دستگاه کاملا دقیق است و کاف آن کیفیت بالایی دارد. برای افرادی که واکنش آلرژیک نسبت به لاتکس دارند، این نوع دستگاه بهترین فشارسنج است، زیرا خاصیت ضدحساسیت دارد. این دستگاه برای مصارف خانگی، یادگیری نحوه اندازه‌گیری فشار خون استفاده حرفه‌ای ایده‌آل است.

2. فشارسنج دیجیتالی OMRON

یکی از بهترین فشارسنج‌های موجود در بازار دستگاه‌های امرون است. دستگاه فشارخون امرون دیجیتالی است و برای افرادی که می‌خواهند به تنهایی در منزل فشارخون خود را اندازه بگیرند، مناسب است. فشارسنج‌های دیجیتالی امرون دو نوع فشارسنج مچی و بازویی است. کار با نوع مچی بسیار ساده‌تر است و می‌توان با بستن آن دور مچ فشار را اندازه گرفت. فشارسنج امرون از بهترین دستگاه های فشارسنج است.

3. فشارسنج دیجیتالی Beurer

دستگاه فشارسنج بیورر از پرفروشترین دستگاه های فشارسنج است. این دستگاه برای سالمندان گزینه بسیار مناسبی است. دستگاه فشارسنج بیورر دیجیتالی بوده و روی بازو بسته می‌شود. این دستگاه فشارخون و ضربان قلب را روی صفحه نمایش نشان می‌دهد و سخنگو هم است. برای راحتی افراد سالمند میزان فشارخون با رنگ‌های خاص نیز نمایش داده می‌شود تا تعیین آن آسان‌تر شود. بیورر انواع مختلفی دارد که به صورت فشارسنج های مچی و بازویی در بازار موجود است.

4. فشارسنج دیجیتالی GLAMOR

فشارسنج دیجیتالی گلامور علاوه بر فشارخون، ضربان قلب را نیز نشان می‌دهد. این دستگاه از نوع بازویی بوده و با باتری کار می‌کند. برای استفاده در منزل گزینه بسیار خوبی است و نحوه کار آن آسان است.

5. فشارسنج دستی GreaterGoods

این دستگاه صفحه‌خوان آسانی دارد که وضوح و دقت آن بالا است. همچنین یک کیف نگهدارنده دارد که می‌توانید به‌راحتی آن را حمل کنید. قسمت پمپ این دستگاه یک نوار فلزی دارد که باعث کنترل بهتر اندازه‌گیری و جلوگیری از لرزش آن می‌شود.

6. فشارسنج عقربه‌ای Santamedical

برای استفاده حرفه‌ای و مداوم می‌توان گفت این دستگاه بهترین فشار سنج است. کاف آن به‌گونه‌ای طراحی شده‌است که در برابر سایش، مواد شیمیایی و رطوبت مقاومت دارد. این نوع دستگاه هم برای مصارف حرفه‌ای و هم برای استفاده در خانه گزینه خوبی است.

فشارسنج عقربه‌ای سانتامدیکال یکی از بهترین گزینه‌ها برای فشارسنج است.

بهرحال انتخاب فشارسنج برای حرفه پزشکی یکی از ضروریات و ملزومات مهم در ارزیابی بیمار است، با مطالعه این مقاله هم در هزینه و هم در برند دست شما باز خواهد بود.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی