تپش قلب راههای تشخیص و درمان آن

در این مقاله می خوانیم؛

• چرا تپش قلب می‌گیریم و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟

چرا تپش قلب می‌گیریم و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟

باوجوداینکه تپش قلب می‌تواند نگران‌کننده باشد ولیمعمولاً بی‌خطر است و در موارد نادری که در زمینه مشکلات قلبی مانند آریتمی باشد نیاز به درمان دارد.

علائم تپش قلب چیست

هنگام تپش قلب احساس می‌کنید که:

• قلبتان خیلی تند می‌زند
• یا احساس ضربه یا لگد یا لرزش سریع دارید
• یا اینکه احساس می‌کنید قلبتان نمی‌زند
• یا یکی در میان می‌زند
• یا احساس اینکه قلبتان دارد کنده می‌شود و پرواز می‌کند
• و یا یک‌دفعه می‌ریزد

شما ممکن است تپش را در سینه، گلو یا گردنتان احساس کنید و ممکن است در زمان استراحت یا فعالیت باشد.

وقفه کوتاه در ضربان قلب

فاکتورهای خطر

شما ممکن است در ریسک تپش باشید اگر:

• خیلی استرس دارید
• اختلال اضطرابی یا حملات پانیک دارید.
• حامله هستید.
• مواد محرک‌زا مصرف می‌کنید مانند کافئین، نیکوتین، الکل، کوکائین و آمفتامین.
• داروهای سرماخوردگی و آسم یا قرص‌های لاغری و یا مکمل‌های غذائی مصرف می‌کنید.
• پرکاری تیروئید دارید.
• مشکلات قلبی دارید مانند آریتمی، اختلالات مادرزادی قلب، اختلالات دریچه‌ای قلب، سکته قلبی و یا سابقه جراحی قلبی.

علائم قبل از سکته قلبی

تشخیص تپش قلب

پزشک از شما شرح‌حال می‌گیرد و با گوشی پزشکی قلب شما را معاینه می‌کند و دنبال مواردی که در شما باعث تپش قلب شده می‌گردد مثلاً بزرگی غده تیروئید.

گاهی وقت‌ها یک آزمایش خون می‌تواند به پزشک در شناسائی علت تپش قلب کمک کند.

اگر پزشک احتمال دهد که تپش قلب شما در زمینه آریتمی ایجاد شده است تست‌های زیر را ممکن است برای شما درخواست کند.

نوار قلب

در این تست غیرتهاجمی، تکنسین لیدها را روی سینه، دست‌ها و پاهای شما می‌گذارد تا سیگنال‌های الکتریکی قلب شما را ثبت کند.

درد قفسه سینه یا غش‌وضعف و بی‌حالی شدید است باید سریع به اورژانس مراجعه کنید.

اگر تپش کوتاه است و علائم نگران‌کننده ندارید وقت ویزیت از پزشک بگیرید.

پزشک می‌تواند به شما کمک کند و تشخیص دهد که آیا تپش شما بی‌ضرر است یا در زمینه آریتمی یا مشکلات قلبی جدی‌تر به وجود آمده است.
در قرار ملاقات با پزشک یک سری اطلاعات باید در اختیار پزشک بگذارید. در مورد اینکه

• فشارخون بالا
• دیابت
• سابقه بیماری قلبی
• آریتمی
• سابقه سکته مغزی
• یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید یا خیر.

هم چنین در مورد استرس‌های بزرگ یا تغییر اخیر در زندگی‌تان به پزشک بگوئید. پزشک را در جریان مصرف داروها، ویتامین‌ها، الکل، سیگار و مواد مخدر قرار دهید.

یک سری سؤالات نیز پزشک در مورد تپش قلب شما می‌پرسد:

• آیا تپش قلب شما دائمی یا گهگاهی است؟ هرچند وقت یک‌بار سراغ شما می‌آید؟
• آیا تپش شما به طور ناگهانی شروع یا متوقف می‌شود؟
• آیا تپش شما الگوی خاصی دارد مثلاً در زمان خاصی یا با فعالیت خاصی رخ می‌دهد؟
• چه چیزی علائم تپش شما را بهتر یا بدتر می‌کند؟
• آیا علائم دیگر مانند تنگی نفس، درد سینه، ضعف و بی‌حالی یا سرگیجه همراه تپش قلب دارید؟
• آیا قبلاً اختلالات ریتم قلبی یا آریتمی مانند فیبریلاسیون دهلیزی داشته‌اید؟

هنگام ویزیت، شما می‌توانید این سؤالات را از پزشک بپرسید:

• علت تپش قلب من چیست؟
• چه آزمایشاتی برای تشخیص علت تپش قلب نیاز دارم؟
• آیا نیاز به پیگیری دارم؟
• چه درمانی نیاز دارم؟
• آیا بیماری دیگری دارم؟ و چگونه می‌توانم به بهترین نحوی هر دو را مدیریت کنم؟
• آیا باید جهت ادامه درمان به فوق‌تخصص آریتمی مراجعه کنم؟

نگارش و گردآورنده:رضا رحیمی

منبع:

پروفسور دکتر مهرداد اقدسی، متخصص قلب و فلوشیپ فوق تخصصی اینترونشنال عروق، مشاور ارشد بیماریهای وریدی و استاد افتخاری دانشگاههای علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی

در این مقاله با

رژیم غذایی مناسب ضامن سلامت قلب آشنا می شوید

رژیم دش (DASH) است که به مدت 8 سال متوالی رتبه اول را در میان دیگر گروه های غذایی در اختیار داشت. در سال 2018 رژیم غذایی مدیترانه ای رتبه اول را از آن خود کرد. امروزه رژیم غذایی مدیترانه ای میان شش دسته از 9 گروه غذایی دارای رتبه نخست برای سلامت قلب است.

اگر فکر می‌کنید که رژیم غذایی متعادلی ندارید، یا دچار مشکلات سلامتی یا اضافه وزنی شده اید، یا به دنبال تغییرات عمده‌ در رژیم غذایی خود هستید، توصیه اکید این است که حتما با پزشک یا یک متخصص تغذیه صحبت کنید. متخصص تغذیه با سنجش و بررسی شرایط کنونی شما می‌تواند در انتخاب یک رژیم غذایی متناسب به شما کمک کند.

دستورالعمل هایی که وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی درباره تغذیه ارائه می دهد روی متعادل کردن کالری مصرفی با فعالیت بدنی تمرکز می کند. این دستورالعمل ها افراد را به خوردن بیشتر سبزیجات، انواع میوه‌، غلات کامل، محصولات لبنی بدون چربی و کم‌چرب و غذاهای دریایی تشویق می‌کند. در این دستورالعمل ها مصرف کمتر سدیم، چربی های اشباع شده و ترانس، قند های صنعتی و غلات تصفیه شده را توصیه می کند.

برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت سازمان غذا و دارو مراجعه کنید.

کربوهیدرات ها

کربوهیدرات ها منبع اصلی انرژی در یک رژیم غذایی متعادل هستند. بدن کربوهیدرات را به «گلوکز» که نوعی قند است، تبدیل و آن را برای انرژی سلول های بدن می سوزاند. در این فرایند هر گلوکز اضافی به قندی به نام “گلیکوژن” تبدیل می شود. بدن ما گلیکوژن را در کبد و ماهیچه ها برای استفاده در آینده ذخیره می کند. بعد از ذخیره مناسب گلیکوژن، گلوکز باقی مانده به صورت چربی ذخیره می شود.

قند و نشاسته جزء کربوهیدرات ها هستند. قند را “کربوهیدرات ساده می نامند که رایج ترین شکل آن گلوکز است. هنگامی که مولکول های گلوکز به یکدیگر متصل می شوند، تعدادی مولکول بزرگتر به نام “کربوهیدرات های پیچیده” ایجاد می کنند. نشاسته و فیبر نمونه هایی از کربوهیدرات های پیچیده هستند.

بیشتر کربوهیدرات ها به صورت نشاسته در غذاهایی مانند غلات، سیب زمینی و سایر سبزیجات نشاسته ای یافت می شوند. یکی دیگر از منابع رایج نشاسته در رژیم غذایی ما غلات فراوری شده مانند نان سفید و پاستا است. همچنین ممکن است نشاسته به غذاها اضافه شود تا غلیظ یا تثبیت شوند. قندها و نشاسته اضافه شده معمولاً کالری غذاها بدون اینکه مواد مغذی ای به آن اضافه کنند را افزایش می دهند. در حالی که بسیاری از افراد روزانه کربوهیدرات بیشتری به صورت قند و غلات و برنج مصرف می کنند اما فیبر کافی دریافت نمی کنند.

قند

قندها یا کربوهیدرات های ساده انرژی سریعی به بدن می دهند، زیرا بلافاصله بدن می تواند آنها را بسوزاند. قندهای تصفیه شده و شکر قهوه ای، شربت ها و عسل نمونه هایی از قند هستند. قندهای افزودنی در غذاهایی مانند آب نبات و نوشابه ها اضافه می شوند، ولی کالری بیشتری به رژیم غذایی اضافه می کنند. بر اساس دستورالعمل های غذایی باید تعداد کالری دریافتی از قندهای مصنوعی را کاهش داد. در عوض، توصیه می شود که مواد قندی روزانه خود را از میوه و سبزیجات تازه تهیه کنید تا ویتامین ها و مواد معدنی نیز به رژیم غذایی شما اضافه شود.

نشاسته

نشاسته را کربوهیدرات پیچیده می نامند زیرا بدن شما برای استفاده از قند باید آن را تجزیه کند. نان، غلات، ذرت، نخود فرنگی، سیب زمینی، ماکارونی و برنج نمونه هایی از کربوهیدرات های پیچیده هستند. مطالعات نشان می دهند افرادی که غلات کامل مصرف می‌کنند در مقایسه با افرادی که بیشتر از غذاهای پرچرب یا حاوی قند بالا استفاده می کنند، کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قرار می گیرند.

فیبر و سلامت قلب

فیبر یک نوع دیگر از کربوهیدرات پیچیده است. فیبر به دو صورت نامحلول و محلول وجود دارد. فیبر نامحلول بیشتر در غلات، نان های سبوس دار، برنج و سبزیجات یافت می شود. فیبر محلول در موادی مثل بلغور جو دوسر، لوبیا خشک، نخود و بسیاری از میوه ها از جمله سیب، توت فرنگی و مرکبات یافت می شود.

طبق آخرین دستورالعمل های رژیم غذایی مصرف 14 گرم فیبر در هر 1000 کالری، یا 25 گرم برای زنان و 38 گرم در روز برای مردان را توصیه می شود. از مزایای مصرف فیبر برای بدن می توان موارد زیر را نام برد:

• رژیم غذایی سرشار از فیبر سطح کلسترول را کاهش می دهد و بدن را در برابر بیماری های قلبی، سرطان و مشکلات گوارشی مصون نگه می دارد.
• رژیم غذایی سرشار از فیبر محلول با کاهش کلسترول خون، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد.
• فیبر نامحلول موجب تسریع عبور غذا از دستگاه گوارش شده و متابولیسم بدن شما را منظم نگه می دارد.
• خوردن غذاهای غنی از فیبر موجب کاهش یا کنترل وزن می شود، زیرا اکثر غذاهای پر فیبر با چربی کمی که دارند کربوهیدرات های پیچیده، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن را تأمین می کنند.
• فیبر فضای بیشتری را نسبت به چربی ها و قندهای ساده در معده و دستگاه گوارش اشغال می کند، بنابراین بدون خوردن کالری اضافه احساس سیری می کنید.

پروتئین ها

بدن برای رشد، نگهداری و ترمیم بافت ها و ماهیچه ها و تولید هورمون های مختلف نیاز به پروتئین دارد. پروتئین اضافی به صورت چربی در بدن تبدیل و ذخیره می شود تا به عنوان سوخت اضطراری زمان کمبود کربوهیدرات ها و چربی ها استفاده شود. دو نوع اصلی پروتئین وجود دارد:

1. پروتئین حیوانی: شامل انواع گوشت قرمز، ماهی، مرغ، تخم مرغ و محصولات لبنی
2. پروتئین گیاهی. همچون کلم بروکلی، عدس، سیب زمینی، ماکارونی، بلغور جو دوسر، برنج، آجیل، نخود سویا و انواع لوبیا

با اینکه محصولات حیوانی منبع خوبی از پروتئین هستند، اما خوردن بیش از حد محصولات حیوانی به دلیل داشتن کلسترول و چربی اشباع بالا می تواند سطح کلسترول خون را افزایش دهد.

دستورالعمل های غذایی جدید برای سلامت قلب توصیه می کنند که بیشتر پروتئین مورد نیاز بدن را از غذاهای دریایی تأمین کنیم. غذاهای دریایی دامنه گسترده ای از مواد مغذی به ویژه اسیدهای چرب امگا 3، اسید ایکوزاپنتانوئیک (EPA) و اسید دوکوزاهگزانوئیک (DHA) را دارند. خوردن حدود 300 گرم غذای دریایی تعداد مرگ و میرهای ناشی از بیماری های قلبی و عروقی را کاهش می دهد.

اثر چربی ها در سلامت قلب

چربی بخش مهمی از تغذیه روزانه ما را تشکیل می دهد و مقدار کمی از آن برای متعادل نگه داشتن مواد شیمیایی بدن مورد نیاز است. چربی مواد غذایی به 2 شکل اصلی وجود دارد:

1. چربی های اشباع: چربی اشباع شده کلسترول شما را بالا برده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش می دهد. منابع اصلی چربی اشباع عبارتند از چربی موجود در محصولات لبنی، گوشت قرمز و روغن های گیاهان استوایی مانند نارگیل
2. چربی های غیر اشباع: این نوع چربی به دو صورت تک غیر اشباع یا چند غیر اشباع وجود دارد. روغن های گیاهی شناخته شده ترین منابع چربی غیر اشباع هستند. فرایندی به نام هیدروژناسیون، روغن گیاهی مایع به روغن گیاهی هیدروژنه یا نیمه هیدروژنه تبدیل می کند. در این فرایند اسیدهای چرب غیراشباع به اسیدهای چرب اشباع تغییر می کند.

راه های تشخیص چربی اشباع از غیر اشباع

تشخیص چربی های اشباع شده از غیر اشباع آسان است. چربی های اشباع در دمای اتاق جامد اند مثل کره، مارگارین، شورتنینگ و روغن نارگیل. اما روغن های غیر اشباع در دمای اتاق مایع هستند مثل روغن زیتون، روغن کانولا، روغن بادام زمینی و مارگارین مایع

یکی دیگر از راه‌های خوب برای تشخیص اشباع یا غیراشباع بودن چربی، نگاه کردن به برچسب غذایی آن است. تولیدکنندگان مواد غذایی موظفند چربی های اشباع را برچسب گذاری کنند. بنابراین تشخیص این نوع چربی ناسالم آسان است.

علاوه بر چربی اشباع، فرآیند هیدروژنه شدن نیز باعث ایجاد نوع دیگری از چربی به نام اسیدهای چرب ترانس می کند. این نوع چربی روی برچسب مواد غذایی نیز درج شده است. اسیدهای چرب ترانس هنگام هیدروژناسیون ناقص روغن های گیاهی غیراشباع تشکیل می شوند. اسیدهای چرب ترانس با بالا بردن سطح «کلسترول بد» و کاهش سطح کلسترول خوب خطر ابتلا به چربی خون بالا و بیماری های قلبی را بالا می برند.

متخصصان برای کم کردن مصرف اسید های چرب ترانس برای سلامت قلب توصیه می کنند تا:

• مصرف غذاهایی که حاوی موادی مانند مارگارین، شورتنینگ و روغن های هیدروژنه یا نیمه هیدروژنه هستند را کاهش
• از خوردن غذاهایی مانند سیب زمینی سرخ کرده، دونات، کلوچه و کراکر اجتناب کنید.
• از آنجایی که اسیدهای چرب ترانس به ندرت به طور طبیعی یافت می شوند، از خوردن غذاهای فراوری شده و روغنی خودداری کنید.
• با بررسی برچسب‌های غذایی، توجه به مواد اولیه غذاهایی که در کتاب‌های آشپزی ذکر شده و خواندن محتوای کتاب‌های تغذیه، می توانید به اطلاعات مفیدی در مورد چربی، میزان و درصد کالری حاصل از چربی دست پیدا کنید.
• به طور کلی توصیه می شود تا کل چربی دریافتی شما به 20 تا 35 درصد از کالری روزانه باشد.
• کاهش میزان چربی مصرفی به کاهش وزن شما نیز کمک می کند. هر گرم چربی 9 کالری انرژی دارد، در حالی که هر گرم کربوهیدرات یا گرم پروتئین 4 کالری انرژی دارد. بنابراین، برای مصرف کالری کمتر چربی را با پروتئین و کربوهیدرات های پیچیده جایگزین کنید.
• بسیاری از منابع پروتئینی خوب مانند کره بادام زمینی، شیر و پنیر نیز چربی بالایی دارند. در مصرف آنها زیاده روی نکنید.
• مراقب شیرینی ها و خوراکی هایی باشید که برچسب «کم چرب» یا «بدون چربی» دارند. این غذاها اغلب حاوی مقادیر زیادی شکر یا نمک اضافه هستند و کالری بالایی دارند.
• کربوهیدرات های پیچیده مانند انواع میوه ها، سبزیجات و غلات نسبت به کربوهیدرات های تصفیه شده که در شیرینی ها و میان وعده ها یافت می شوند، کالری کمتری دارند.

ویتامین ها

ویتامین ها عناصری برای عملکردهای خاص در بدن هستند مثل برای تولید مثل و رشد بدن. ویتامین‌ ها با تنظیم متابولیسم بدن میزان انرژی لازم برای انجام کارهایی مانند راه رفتن، خوابیدن یا فکر کردن را کنترل می‌کنند.

برخی ویتامین‌ ها به پیشگیری از بیماری عروق کرونر کمک کنند. ویتامین های A، C و E از تشکیل پلاک روی دیواره عروق جلوگیری می کنند. ویتامین‌های A، C و E «آنتی اکسیدان» نامیده می‌شوند، زیرا فرآیند تشکیل پلاک را کند یا متوقف می‌کنند.

مواد معدنی و عناصر کمیاب

مواد معدنی عناصر شیمیایی هستند که بدن ما برای بسیاری از فرآیندهای بیولوژیکی به آنها نیاز دارد، مانند ویتامین ها و موادی که در غذاها یافت می شوند. عناصر کمیاب نیز عناصر شیمیایی هستند، اما بدن ما فقط به مقادیر کمی از این مواد نیاز دارد مثل گوگرد یا مس.

نمک (سدیم)

نمک یک ماده معدنی است. بدن ما برای عملکرد صحیح به مواد معدنی نیاز دارد. اما مصرف بیش از حد سدیم می تواند فشار خون را در افراد حساس افزایش داده و سلامت قلب را به خطر بیندازد. حتی اگر به اثرات نمک حساس نباشید، خوردن غذاهای شور سود زیادی ندارد. منابع اصلی تأمین نمک بدن میان وعده ها، گوشت ناهار و انواع غذاهای فست فود و فرآوری شده هستند. حتی ممکن است برای تهیه برخی از غذاها نمک بیشتری مصرف کنید مثل درست کردن خیار شور.

سعی کنید مصرف سدیم خود را به کمتر از 2300 میلی گرم (یک قاشق چای خوری نمک) در روز محدود کنید. برای بزرگسالان بالای 51 سال و برای افراد پرخطر، مقدار نمک مصرفی حدود 1500 میلی گرم در روز توصیه می شود. از پزشک یا متخصص تغذیه خود در مورد میزان نمک مصرفی برای سلامت قلب مشورت کنید.

با اینکه باید مقدار نمک غذاها و استفاده از نمکدان را سرسفره محدود کنیم اما تنها مقدار کمی از سدیمی که هر روز مصرف می کنیم از این راه است می آید. بیشتر نمکی که ما مصرف می کنیم در غذاهای فرآوری شده و رستورانی است.

توجه به برچسب های مواد غذایی

آخرین باری که به برچسب مواد غذایی نگاه و ارزش های غذایی کالای مورد نظر را بررسی کردید چه زمانی بود؟ اگرچه برچسب‌های روی هر ماده غذایی بسته‌بندی شده وجود دارد، اما تعداد کمی از نحوه صحیح خواندن این اطلاعات را بلد هستیم. برای انتخاب غذاهای مفید برای سلامت قلب، خواندن برچسب‌های ارزش غذایی را بیاموزید. آنها اطلاعات ارزشمندی در مورد میزان کالری، چربی، کلسترول، نمک، کربوهیدرات ها، فیبر، قندها، پروتئین و ویتامین ها و مواد معدنی موجود در مواد غذایی را نشان می دهند. به میزان وعده های غذایی در هر بسته بندی و درصد ارزش روزانه هر ماده مغذی در آن توجه زیادی داشته باشید.

برچسب های مواد غذایی می توانند بزرگترین دوست یا بدترین دشمن سلامتی باشند. با همه این ها اگر ندانید که چطور باید این اطلاعات ارائه شده را به درستی تفسیر کنید، ممکن است گیج و حتی گمراه شوید.

برای مشاهده نکات بیشتر به مقاله آشنایی با برچسب های مواد غذایی مراجعه کنید.

چربی بدن

کنترل رژیم غذایی یکی از بهترین راه ها برای کم کردن وزن است. یک رژیم غذایی سالم می تواند با کالری متعادل انرژی بیشتری به شما خواهد داد.

در چاقی توده چربی بدن بیش از حد تعاد است و عامل خطر اصلی برای بیماری های قلبی عروقی محسوب می شود. بسیاری از پزشکان چاقی را بر حسب شاخص توده بدنی (BMI) اندازه گیری می کنند، که از تقسیم وزن بر مجذور قد قد به دست می آید: (BMI = [kg]/H [m2]).

با وارد کردن قد و وزن خود در جدول زیر BMI خود را محاسبه کنید.

نتیجه BMI (شاخص توده بدن):

کمتر از 18.5: کم وزنی

18.5 – 24.9: متعادل

25.0 – 29.9: اضافه وزن

30.0 و بیشتر: چاق

چاقی و فرم بدن

جاهایی از بدن که چربی اضافی را ذخیره می کند در بروز بیماری های قلبی عروقی نیز نقش دارند. در اکثر مردان چربی اضافه در کمر و سینه ذخیره شده و فرم بدن آنها را شبیه سیب می کند. از سوی دیگر چربی اضافه در بدن زنان روی باسن و پاها ذخیره می شود و بدن آنها را تمایل به شکل گلابی می کند. آن دسته از زنانی که ذخیره چربی شان الگوی مردانه دارد بیشتر در معرض خطر بیماری قلبی و حمله قلبی هستند.

نسبت دور کمر به باسن نیز ابزار دیگری برای تعیین توزیع چربی و خطر بیماری های قلبی عروقی است. برای پیدا کردن نسبت دور کمر به باسن، اندازه دور کمر را را به اندازه باسنتان تقسیم کنید. عدد بالای 1 شکل سیب و عدد زیر 1 شکل گلابی را برای بدن شما نشان می دهد. به خاطر داشته باشید که نسبت دور کمر به باسن بیشتر از 1 ذخیره چربی با الگوی مردانه را نشان می دهد که با افزایش خطر بیماری قلبی مرتبط است.

چه میان وعده ای مصرف کنیم؟

میوه ها، سبزیجات و لبنیات انتخاب های خوبی برای میان وعده هستند. برای انتخاب میان وعده های مناسب می توانید از توصیه های زیر استفاده کنید:

• وزارت بهداشت توصیه می کند که بهتر است 5 وعده یا بیشتر میوه و سبزیجات در روز مصرف کنید.
• با نوشیدن آب میوه، می توانید میزان مصرف روزانه میوه خود را تأمین کنید.
• به دنبال آبمیوه هایی باشید که 100% آبمیوه هستند.
• از مصرف آبمیوه های ترکیبی و کوکتل پرهیز کنید چرا که حاوی آب کمتر و مقدار زیادی شکر هستند.
• سبزیجات را شسته، برش داده و در یخچال نگهداری کنید تا خوردنشان برایتان دردسر ساز نباشد
• سعی کنید غذاهای کم چرب یا بدون چربی را همراه با سبزیجات میل کنید.
• ماست کم چرب یا میلک شیک تهیه شده از شیر بدون چربی استفاده کنید. این مواد غذایی نه تنها شما را سیر می کند بلکه حاوی سایر ویتامین ها و مواد معدنی و کلسیم نیز هستند.
• اگر تحرک زیادی دارید و یک جا بند نمی شوید، میان وعده های سالم را روی پیشخوان آشپزخانه، کشوی میز محل کار یا ماشینتان نگه دارید.
• می توانید تنقلاتی مانند سبزیجات یا ماست را در یخچال محل کارتان نگهداری کنید.
• در صورت احساس خستگی و گرسنگی در اواسط صبح یا بعد از ظهر، یک میان وعده بخورید تا انرژی خود را حفظ کنید.

نکات تغذیه در تعطیلات

تعطیلات دشوارترین زمان برای حفظ یک رژیم غذایی سالم است. البته که تعطیلات بهترین زمان برای شروع یک رژیم غذایی نیست، اما می توانید در همین زمان هم عادات غذایی سالم خود را حفظ کنید. برای داشتن یک رژیم غذایی مناسب تعطیلات می توانید از توصیه های زیر پیروی کنید:

• بیرون غذا خوردن:

اگر به یک مهمانی یا یک دورهمی هنگام بعد از ظهر یا شب دعوت شده اید، در طول روز و قبل از شروع مهمانی وعده‌های غذایی کوچک و سالم بخورید. خودتان را از خوردن غذا در مهمانی محروم نکنید. در غیر این صورت غذای بیشتری هوش خواهید کرد. خوردن یک وعده غذایی کوچک و سالم یا میان وعده درست قبل از مراسم شما را در طول مهمانی سیر نگه می دارد.

به جای اینکه مستقیماً به سمت میز غذا بروید، با مهمانان دیگر بیشتر صحبت کنید. وقت گرسنگی سعی کنید غذاهای سرخ کردنی را نخورید. به جای آن میوه و سالاد تازه بخورید. اگر می دانید که برای خوردن شام یا نهار تحت فشار قرار خواهید گرفت، میزان میان وعده یا وعده غذایی قبلیتان را کوچک کنید.

ورزش کردن در تعطیلات:

برنامه ورزشی خود را در تعطیلات فراموش نکنید. با ورزش کردن کالری های اضافی را می سوزانید و مدیریت وزن را آسان تر می کنید. با افزایش فعالیت بدنی در طول تعطیلات مثل پیمایش دریک جنگل، پرسه زنی در باغ و باغچه فعالیت می توانید چند وعده غذای اضافی بخورید و وزنتان هم اضافه نشود.

رژیم غذایی مدیترانه ای – ارتقاء سلامت قلب و عروق

مردم اطراف دریای مدیترانه به داشتن عمر طولانی تری و ابتلای کمتر به سرطان و بیماری های قلبی عروقی معروف اند. رژیم غذایی آنها یعنی رژیم مدیترانه ای مدتهاست که به عنوان یک رژیم غذایی سالم برای سلامت قلب تبلیغ می شود و تحقیقات بیشماری این مطلب را تأیید کرده است.

در هرم رژیم غذایی مدیترانه ای روی موارد زیر تاکید فراوانی می شود:

• میوه و سبزیجات تازه
• غلات کامل
• لوبیا
• انواع دانه های گیاهان (آجیل و حبوبات)
• روغن زیتون
• گیاهان و ادویه های معطر
• ماهی و غذاهای دریایی حداقل چند بار در هفته
• استفاده از مرغ، تخم مرغ، پنیر و ماست در حد اعتدال
• مصرف کم شیرینی و گوشت قرمز و محدود کردن آنها فقط در مناسبت های خاص
• سبک زندگی فعال

محتویات بشقاب غذایی در سلامت قلب

اینکه بشقاب شام یا ناهار شما شامل چه موادی باشد، انتخاب غذاهای سالم را برای شما آسان‌تر می‌کند، زیرا می‌توانید مقدار غذای موجود در بشقاب خود را بر اساس دستورالعمل های استاندارد مطابقت دهید. برای اجزای بشقاب غذای خود موارد زیر را در نظر بگیرید:

• از خوردن غذایتان لذت ببرید و با جویدن های خوب از طعم غذایتان مطلع شوید
• نخست از مواد غذایی کوچک بشقابتان شروع کنید.
• نصف بشقاب غذایتان را از میوه و سبزیجات پر کنید. هر نوع میوه، سبزی یا آب میوه طبیعی در این دسته قرار می گیرد. میوه و سبزیجات را می توانید تازه، کنسروی، منجمد یا خشک و به صورت کامل، خرد شده یا پوره انتخاب کنید.
• حداقل نیمی از غلات خود از غلات کامل انتخاب کنید. غلات کامل حاوی تمام اجزای دانه غلات هستند. هر غذایی که از گندم، برنج، جو دوسر، آرد ذرت، جو یا غلات دیگر تهیه شود، جزء غلات محسوب می شود. برخی از نمونه های غلات کامل عبارتند از آرد گندم کامل، بلغور جو دوسر و برنج قهوه ای.
• شیر و ماست بدون چربی یا کم چرب مصرف کنید.
• به مقدار نمک موجود در غذاهایی را که می خرید توجه کرده و غذاهایی را با نمک کمتر انتخاب کنید.
• به جای نوشیدنی های گاز دار و مصنوعی شیرین آب بنوشید.
• - نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

بیماری ام اس چیست و چه علائمی دارد؟

اِم‌اِس Multiple Sclerosis که با نام اختصاریِ MS شناخته می‌شود،

در سال 1868 توسط ژان-مارتن شارکو یک عصب‌شناس و استاد آسیب‌شناسی آناتومی اهل فرانسه توصیف شد.

بیماری التهابی که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند.

غلاف میلین یک لایه پروتئینی روی رشته های عصبی است که این امر باعث افزایش سرعت هدایت پیام‌های الکتریکی در طول تار عصبی می‌شود.

میلین افزون بر افزایش سرعت انتقال پیام‌های عصبی، وظیفه نگهداری از سلول‌های عصبی را نیز به عهده دارد.این آسیب‌دیدگی می‌تواند در توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که مسئول ارتباط هستند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدنِ علائم و نشانه‌های زیادِ جسمی شود.

ام‌اس به چند شکل ظاهر می‌شود و علائم جدید آن یا به صورت عودِ مرحله‌ای (به شکل برگشتی) یا در طولِ زمان (به شکل متناوب) اتفاق می‌افتد.

اگرچه علت بیماری مشخص نیست اما مکانیزمِ اصلیِ آن آسیب زدن توسط سیستم ایمنی بدن یا اختلال در سلول‌های تولیدکننده غلافِ میلین است) بیماری خودایمنی هنگامی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی بدن به اشتباه حمله به خود بدن را آغاز می‌کند (دلایل ارائه شده در مورد این مکانیزم‌ها شامل عوامل ژنتیکی (وراثت)، عوامل محیطی(عفونت)، نژاد و عوامل جغرافیایی و سایر بیماری ها است.

معمولاً ام‌اس بر اساس نشانه‌ها و علائم و نتایج آزمایش‌های پزشکی تشخیص داده می‌شود. پیشترها درمانِ مشخصی برای ام‌اس وجود نداشت تا اینکه محققانِ کانادایی موفق به درمانِ آن شدند.

درمان‌های موجود به منظور بهبود عملکرد بدن پس از هر حمله و جلوگیری از حملات جدید صورت می گیرد این بیماری به‌طور معمول در سنین 20 تا 50 سالگی و در زنان حدود 2 برابر مردان اتفاق می‌افتد.

وراثت- ریسک ام.اس در افراد دارای سابقه خانوداگی این بیماری بیشتر است.

علائم ام اس:

آسیب میلین در سیستم عصبی مرکزی باعث اختلال در انتقال پیام‌های عصبی بین مغز و نخاع و سایر قسمت‌های بدن می‌شود. این اختلال در انتقال پیام باعث ایجاد علائم اولیه ام اس می‌شود که نوع آنها به محل وقوع آسیب، بستگی دارد.

1-خستگی یکی از شایعترین علائم ام اس است که در حدود 80% بیماران روی می‌دهد. خستگی بر توانایی فرد در انجام امور روزمره در منزل و محل کار تاثیر بسزایی دارد و ممکن است برجسته‌ترین علامت بیماری در فردی باشد که محدودیت فعالیتی دیگری ندارد.

2-خواب رفتگی صورت، بدن یا اندام‌ها (دست‌ها و پاها) یکی از علائم شایع ام اس است و اغلب، اولین علامتی است که در بیماران دیده می‌شود. مشکلات راه رفتن، حفظ تعادل و هماهنگی اعضای بدن مشکلات راه رفتن، جزء شایع‌ترین محدودیت‌های حرکتی در بیماران مبتلا به ام اس هستند.

3- اختلال عملکرد مثانه که حداقل در 80% بیماران مبتلا به ام اس روی می‌دهد.

4- اختلال عملکرد روده‌ای یکی دیگر از نگرانی‌های عمده در مبتلایان به ام اس است.

5- مشکلات بینایی، در بسیاری از مبتلایان نخستین علامت بیماری است. شروع ناگهانی دوبینی، درد چشم یا تاری شدید بسیار نگران کننده است

6-سرگیجه و احساس منگی یکی از مشکلات متداول در بیماران ام اس است. این بیماران احساس سبکی سر و عدم تعادل دارند و ممکن است بیماران احساس کنند که اشیاء به دور سر آنها می‌چرخد

7- درد نیز جزء علائم شایع ام اس است.

8- تغییرات شناختی در مبتلایان به ام اس، شایع است و حدود 50% از بیماران مبتلا تا حدی در این زمینه دچار مشکل می‌شوند.

9- تغییرات احساسی مبتلایان به ام اس در پاسخ به استرس‌های ناشی از زندگی با یک بیماری مزمن و غیرقابل پیش‌بینی و به دلیل تغییرات ایمنی و عصبی حاصل از بیماری صورت می گیرد.

10. اختلال در صحبت کردن، اختلالات در کلام و صدا در حدود 25 تا 40 درصد از مبتلایان به ام اس

11- اختلال در بلع غذا، به علت آسیب اعصابی که عضلات کوچک دهان و حلق را کنترل می‌کنند، ‌ایجاد می‌شود

12- کاهش شنوایی یک علامت ناشایع در ام اس است و فقط حدود 6 درصد از بیماران مبتلا به ام اس دچار اختلال شنوایی می‌شوند.

13- بسیاری از مبتلایان به ام اس تا حدی دچار لرزش غیرقابل کنترل می‌شوند. این لرزش ممکن است در قسمت‌های مختلف بدن روی دهد
مراجعه به متخصص مغز و اعصاب، انجام تست های تشخیصی مثل MRI، آزمایش خون و... به منظور تشخیص قطعی بیماری و شروع درمان

در این بخش با ادینوفاژی یا بلع دردناک و روش‌های تشخیص و درمان آن آشنا می شوید

بیماری ادینوفاژی چیست و چگونه درمان می‌شود، آیا بلع دردناک با دارو التیام می‌یابد، چگونه این بیماری تشخیص داده می‌شود؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

ادینوفاژی(Odynophagia) اصطلاح پزشکی برای بلع دردناک است. درد ممکن است در گلو، دهان یا مری به وجود بیاید و علل آن نیز مختلف است. بلع دردناک به مرور موجب آسیب‌دیدگی گلو، کاهش ناخواسته‌ی وزن و سایر عوارض می‌شود.

ادینوفاژی یا بلع دردناک چیست؟

ادینوفاژی به درد در هنگام بلع غذا گفته می‌شود و نوعی اختلال است که با بروز آن فرد با بلع دچار درد می‌شود. بیمار ممکن است که هنگام بلع غذا، مایعات یا بزاق در گلو، دهان یا مری احساس درد کند.

تفاوت ادینوفاژی با دیسفاژی چیست؟

دیسفاژی به زمانی گفته می‌شود که فرد در بلع غذا مشکل پیدا می‌کند، اما ادینوفاژی زمانی است که بلع غذا دردناک می‌شود. دیسفاژی می‌تواند همراه با ادینوفاژی باشد، اما این دو بیماری ممکن است به صورت جداگانه نیز بروز پیدا کنند.

دیسفاژی در اغلب موارد از ادینوفاژی جدی‌تر است و می‌تواند موجب سرفه یا خفگی شود. در موارد شدید، این بیماری می‌تواند موجب تحریک یا بروز عفونت‌های باکتریایی در ریه شود که در نهایت به ذات‌الریه یا سینه‌پهلو منتهی می‌شود.

گاهی اوقات دیسفاژی و ادینوفاژی با «گلوبوس هیستریکوس» یا «غم باد» اشتباه گرفته می‌شود. در این بیماری فرد احساس می‌کند توده‌ای راه گلویش را بسته است. با این حال، گلوبوس هیستریکوس بر خلاف دیسفاژی و ادینوفاژی، به صورت مستقیم روی مکانیسم بلع اثر نمی‌گذارد.

علائم ادینوفاژی

ادینوفاژی ممکن است باعث درد در هنگام بلع غذاهای خشک و در برخی موارد مایعات شود. علائم ادینوفاژی با توجه به علل آن می‌تواند کوتاه یا بلند مدت باشد.

علائم و نشانه‌های رایج ادینوفاژی عبارتند از:

• دردی یکنواخت، سوزاننده یا تیز مانند چاقو در هنگام بلع در دهان، گلو یا مری
• دردی که هنگام بلع مواد غذایی خشک بدتر می‌شود. در برخی موارد بلع مواد غذایی جامد و مایعات هم باعث درد مشابهی می‌شود
• کم کردن وزن به دلیل کاهش مصرف مواد غذایی
• کم‌آبی بدن به دلیل کاهش مصرف مایعات

علت ادینوفاژی یا بلع دردناک

عوامل متعددی می‌توانند باعث بلع دردناک شوند که عبارتند از:

• انواع عفونت‌ها مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و گلودرد استرپتوکوکی
• التهاب دهان، گلو یا مری ناشی از ورم لوزه، التهاب حلق، التهاب حنجره یا مری
• سوزش سردل یا رفلاکس معده-مری، گاهی اوقات اسید معده وارد مری یا گلو شده و موجب درد و التهاب می‌شود. سوزش سر دل می‌تواند در بلند مدت به زخم معده و سوء هاضمه منجر شود.
• تضعیف دستگاه ایمنی، مبتلایان به بیماری ایدز یا افرادی که در حال گذراندن پرتودرمانی یا سایر معالجات سرطان هستند بیش از سایر افراد به ادینوفاژی مبتلا می‌شوند.
• عفونت کاندیدا در دهان، گلو و مری. این عفونت‌های قارچی در افرادی که دستگاه ایمنی ضعیفی دارند بروز پیدا می‌کند.
• سرطان مری با دیسفاژی، ادینوفاژی مداوم و کاهش ناخواسته‌ی وزن همراه است. کسی که مبتلا به سرطان مری باشد در هنگام بلع ممکن است بین تیغه‌های شانه در پشت یا در قفسه سینه احساس درد کند.
• جراحت یا زخم در دهان، گلو یا مری. این موارد می‌تواند در اثر آسیب‌های جسمانی، عمل جراحی یا خوردن غذاهایی با لبه‌های تیز بروز پیدا کند.
• کشیدن سیگار و سایر فرآورده‌های دخانی، الکل یا مواد مخدر می‌تواند موجب تحریک دهان، گلو مری شود و بلع غذا را دشوار سازد.
• نوشیدن مایعات بسیار داغ یا سرد برای مدت طولانی می‌تواند به مخاط مری آسیب برساند.

تشخیص ادینوفاژی

ادینوفاژی معمولا با آندوسکوپی تشخیص داده می‌شود. در آزمایش آندوسکوپی پزشک دوربین کوچکی را به همراه منبع نور وارد گلوی بیمار می‌کند تا بتواند درون مری را مشاهده کند. همچنین در برخی موارد پزشک از بیمار خواسته می‌شود که در حین آزمایش، عمل بلع را انجام دهد. چنانچه پزشک مشکوک باشد بلع دردناک علل زمینه‌ای دیگر دارد، ممکن است که سایر آزمایش‌ها را برای بیمار تجویز کند.

درمان ادینوفاژی

درمان دقیق ادینوفاژی به علل اصلی آن بستگی دارد.

درمان‌های دارویی ادینوفاژی یا بلع دردناک

بسته به علت آن، بلع دردناک ممکن است که با تجویز برخی داروها درمان شود. به عنوان مثال، داروهایی که برای درمان رفلاکس معده-مری تجویز می‌شوند، می‌توانند از بازگشت اسید به معده و مری جلوگیری کرده و در نتیجه ممکن است درد بیمار در هنگام بلع غذا کاهش پیدا کند. همچنین داروها ممکن است برای درمان سایر علل زمینه‌ای مانند ایدز یا عفونت‌های دیگر به کار روند. عفونت‌های کاندیدا نیز با داروهای ضدقارچی درمان می‌شوند.

درمان ادینوفاژی با عمل جراحی

در صورت بروز سرطان یا تومور مری، پزشک ممکن است که عمل جراحی را برای برداشتن بخشی از مری یا معده توصیه کند. همچنین در صورتی که درمان‌های دارویی برای رفلاکس معده-مری جواب ندهند، پزشک ممکن است که از عمل جراحی استفاده کند.

زمان دادن

در صورتی که پزشک هیچگونه علل زمینه‌ای را تشخیص ندهد، بلع دردناک ممکن است که به مرور زمان برطرف شود. بلع دردناک از علائم شایع حساسیت ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی شدید است. در صورتی که بروز مکرر بلع دردناک موجب احساس ناراحتی یا اذیت شدن شما شده، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

آیا برای درمان ادینوفاژی به پزشک مراجعه کنیم؟

در بسیاری موارد ادینوفاژی خود به خود برطرف می‌شود. موارد بلع دردناک ناشی از سرماخوردگی یا آنفولانزا معمولا ظرف یک هفته برطرف می‌شود. علل ادینوفاژی معمولا از طریق معاینه ساده گلو به خصوص در مواردی که فرد دارای التهاب یا عفونت است تشخیص داده می‌شود.

در موارد دیگر، ممکن است نمونه‌گیری با سواب از گلو یا آندوسکوپی لازم باشد. اگر دلیل بلع دردناک مشخص نیست، باید حتما به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورتی که ادینوفاژی موجب دشواری در تنفس یا خوردن غذا شود، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که ادینوفاژی برای چند هفته پایدار باشد یا همراه با کم شدن وزن یا کم‌آبی بدن باشد، باید به پزشک مراجعه شود.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع:

مهسا موسوی فوق تخصص ریه و آسم

لنفوسیت سلول اصلی دستگاه ایمنی است. لنفوسیت‌ها مسؤول پاسخ ایمنی انطباقی هستند و می‌توانند پاسخ اختصاصی در برابر عوامل بیماریزای خاص داده و مصونیت دراز مدت نسبت به عفونت مجدد ایجاد می‌کنند. لنفوسیت‌ها از سلول‌های بنیادی خون‌ساز چند ظرفیتی موجود در مغزاستخوان پدید می‌آیند که این سلول‌ها تمامی عناصر سلولی خون را به وجود می‌آورند. دو گروه عمده لنفوسیت از نظر عملکردی وجود دارد: لنفوسیت‌های B یا سلول‌های B و لنفوسیت‌های T یا سلول‌های T که این دو نوع لنفوسیت از لحاظ مکان رشد و نمو، گیرنده‌های آنتی‌ژنی و عملکرد با هم متفاوتند. اختلالات عمده لنفوسیت‌ها عبارت‌اند از: (1) استحاله نئوپلاستیک زیرگروههای خاصی از لنفوسیت‌ها که سبب پیدایش طیفی از لنفوم‌ها یا لوسمی‌ها می‌شود، (2) نقائض مادرزادی و اکتسابی در نمو یا کار لنفوسیت‌ها همراه با سندرم‌های نقص ایمنی حاصله و (3) پاسخ‌های فیزیولوژیک به عفونت یا تحریک آنتی‌ژنی که ممکن است منجر به لنفادنوپاتی، لنفوسیتوز یا لنفوسیتوپنی شوند.

سلول‌های دستگاه ایمنی: مکان استقرار، کار و نمو لنفوسیت‌ها

سلول‌های B

مشخصه سلول‌های B وجود ایمونوگلوبولین (یا پادتن) در سطح سلول است. کار اصلی این سلول‌ها، پاسخ ایمنی هومورال از طریق تولید پادتن اختصاصی علیه آنتی‌ژن است. سلول‌های B طی یک سلسله مراحل کاملاً هماهنگ در مغز استخوان نمو می‌یابند که طی این مراحل، ژن‌های ایمونوگلوبولین زنجیره سبک و سنگین به طور متوالی مجدداً آرایش می‌یابند و پروتئین‌های سطحی اختصاصی سلول B در سطح بیرونی آن قرار می‌گیرند (شکل 1-51). آرایش مجدد ژنهای ایمونوگلوبولین سبب تولید ذخیره عظیمی از سلول‌های B می‌شود که در هر یک از آنها مولکول ایمونوگلوبولین، ویژگی آنتی‌ژنیک منحصر به فردی دارد. سلول‌های B بالغ از مغز استخوان به بافت لنفوئید سرتاسر بدن مهاجرت می‌کنند و به واسطه حضور ایمونوگلوبولین‌های سطح سلول و آنتی‌ژنهای اختصاصی سلول B (از جمله CD19، CD20 و CD21) قابل شناسایی هستند. سلول‌های B بالغ در واکنش به اتصال آنتی‌ژن به ایمونوگلوبولین سطحی برای تمایز آماده می‌شوند و به پلاسما سل‌های مرحله نهایی تمایز می‌یابند که این سلول‌ها فاقد اکثر نشانگرهای سطح سلول B هستند و مقادیر زیادی پادتن‌های محلول تولید می‌کنند. اختلالات نئوپلاستیک سلول‌های B از مراحل مختلف نمو سلول‌های B منشأ می‌گیرند و به همین دلیل لنفوم‌های سلول B از لحاظ شکل سلول‌ها و عرضه آنتی‌ژنها بر روی سلول B یا ایمونوفنوتیپ، تنوع بسیار بالایی از خود نشان می‌دهند.

سلول‌های T

است ناشی از عفونت‌های پوستی اندامها از جمله تبِ خراش گربه cat scratch fever باشد. لنفادنوپاتی منتشر ممکن است براثر عفونت‌های سیستمیک نظیر ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) یا عفونت ویروس سیتومگال، واکنش‌های دارویی، بیماری‌های خودایمن، یکی از سندرم‌های لنفادنوپاتی سیستمیک یا لنفوم ایجاد شود. در صورتی که پس از بررسی دقیق علت لنفادنوپاتی پایدار روشن نشود، باید نمونه‌برداری کامل excisional biopsy گره لنفی انجام شود. بزرگی گره لنفی سوپراکلاویکولار قویاً به نفع تشخیص بدخیمی است و باید همواره نمونه‌گیری از آن انجام شود.

تشخیص درست لنفوم مستلزم بیوپسی کامل گره لنفی یا نمونه‌برداری گسترده از بافت لنفی درگیر است. آسپیراسیون با سوزن ظریف یا بیوپسی سوزنی به ندرت برای تشخیص لنفوم بدخیم کفایت می‌کند. تجزیه و تحلیل نمونه پاتولوژی باید شامل بررسی بافت‌شناسی و تعیین فنوتیپ ایمنی باشد. برای تعیین فنوتیپ ایمنی، از یک مجموعه پادتن‌های مونوکلونال سلول ایمنی که برروی لنفوسیت بدخیم عرضه شده‌اند تعیین می‌کنند. با تعیین فنوتیپ ایمنی می‌توان سلول منشأ (سلول B، سلول T، سلول Nk یا سلول غیرلنفوئید) و الگوی آنتی‌ژنهای سطح سلول را مشخص نمود. در مورد لنفوم‌های غیرهوچکینی سلول B، تعیین فنوتیپ ایمنی مشخص می‌کند که آیا ایمونوگلوبین سطحی محدود به زنجیره‌های سبک کاپا یا لامبدا است یا خیر

در این مقاله به یکی از مهم‌ترین فصل‌های کتاب یازدهم تجربی یعنی فصل 6 می‌پردازیم. از این فصل یک تا دو تست در کنکور می‌آید؛ البته در مورد اهمیت این فصل باید بگویم که پایه و اساس بسیاری از فصل‌ها فصل تقسیم سلولی(یاخته‌ای) است. باید مراحل تقسیم میتوز و میوز را به صورت مفهومی یاد بگیرید تا به‌راحتی بتوانید به سئوال‌های مستقیم و غیرمستقیم آن پاسخ دهید.

الزامات

قبل از توضیح مراحل تقسیم میتوز(رشتمان) و میوز(کاستمان) باید به تعدادی موضوع مهم اشاره کنم.

کروموزوم: کروموزوم(فام‌تن) شامل DNA و پروتئین می‌شود. اگر از پیچیدگی کروموزوم کاسته شود به کروماتین(فامینه) تبدیل می‌شود.

کروماتید: کروموزوم در حالت طبیعی دارای یک کروماتید(فامینک) است؛ اما قبل از شروع به تقسیم دوبرابر می‌شود و هر کروموزوم دارای 2 کروماتید(فامینک) است. فامینک‌های یک کروموزوم از نظر ژنی کاملا یکسان هستند و به ‌آن‌ها کروماتید خواهری می‌گویند.

کروموزوم‌های همتا: در بدن انسان هر کروموزوم دارای یک کروموزوم کاملا شبیه خود است که به آن‌ها کروموزوم همتا می‌گویند.

دولاد: به جاندارانی(مانند انسان) گفته می‌شود که سلول‌های پیکری آن‌ها از هر نوع دوتا داشته‌باشد. با نماد کلی 2n نشان داده‌ می‌شوند.

سلول‌های پیکری: کروموزوم‌های هر جانوان بجز کروموزوم‌های جنسی

کروموزوم جنسی: در انسان و بعضی از جانوران وجود دارد و شامل کروموزوم x و y است. کروموزوم‌های جنسی تک لاد(هاپلوئید) هستند؛ یعنی یک مجموعه کروموزومی دارند.

چرخه سلولی

مراحلی که یک سلول از پایان یک تقسیم تا پایان تقسیم بعدی می‌گذراند را چرخه سلولی می‌گویند که شامل دو مرحله‌‌ی اینترفاز وتقسیم است. در ادامه با شما در مورد مراحل تقسیم میتوز و میوز صحبت خواهیم‌کرد. اگر مرحله اینترفاز را به یاد ندارید حتما آن را در کتاب مطالعه کنید.(فصل 6 گفتار 1)

میتوز(رشتمان)

در تقسیم‌ میتوز از یک‌ سلول‌ دیپلوئید (سلولی‌ که‌ در هسته‌ خود دارای‌ 2n کروموزوم‌ می باشد.)، دو سلول‌ دیپلوئید کاملاً مشابه‌ یکدیگر و مشابه‌ با سلول‌ اولیه‌ پدید می‌آید. از آنجا که‌ طی‌ میتوز، از یک‌ سلول‌ دیپلوئید، دو سلول‌ دیپلوئید پدید می‌آید که‌ هر یک‌ دارای‌ ماده‌ وراثتی‌ مساوی‌ با سلول‌ اولیه‌ هستند، لازم‌ است‌ که‌ پیش‌ از تقسیم‌، سلول‌ دیپلوئید اولیه‌، ماده‌ وراثتی‌ خود را دو برابر نماید.این تقسیم شامل پنج مرحله می باشد و در جانداران دارای سلول‌های یوکاریوتی انجام می شود.

نکته: سلول‌های یوکاریوتی شامل سلول‌های تک‌سلولی و پر‌سلولی می‌شود. شامل جانوران این دسته(قارچ‌ها، آغازیان، گیاهان، جانوران) می‌شود.

نکته: سلول‌های پروکاروتی شامل باکتری‌ها می‌شود که تک سلولی‌اند.

ماده ژنتیکی که در مرحله‌ s اینترفاز همانندسازی شده اند، در طی میتوز تقسیم شده و به یاخته‌های جدید می‌رسد.برای انجام تقسیم میتوز، فام‌تن‌هایی که در هسته پراکنده هستند، ابتدا باید به‌طور دقیق در وسط یاخته آرایش پیدا کنند تا به مقدار مساوی بین یاخته‌های حاصل، تقسیم شوند.

دوک تقسیم

وظیفه دوک تقسیم حرکت و جدا کردن صحیح فام‌تن‌ها می‌باشد.ساختاردوک تقسیم مجموعه‌ای از ریزلوله‌های پروتئینی است که هنگام تقسیم پدیدار می‌شود و به سانترومر فام‌تن‌ها متصل می‌گردد. با کوتاه شدن رشته‌های دوک متصل به سانترومر، فام‌تن‌ها از هم جدا شده و به قطبین می‌روند. همه‌ی رشته‌های دوک به سانترومر فام‌تن‌ها متصل نمی‌گردند.

سانترومر: سانترومرها توالی DNA تخصصی در کروموزوم‌ها به شمار می‌آیند که جفت کروماتیدهای خواهری را به هم پیوند داده و در کنار هم نگه می‌دارند. برخلاف نام سانترومرها (به معنای مرکز)، آن‌ها دقیقاً در مرکز کروموزوم‌ها قرار ندارند بلکه گاهی در انتهای کروموزوم‌ها جای می‌گیرند.

سانتریول(میانک)

وظیفه میانک‌ها سازماندهی ساخته شدن دوک‌های تقسیم است. میانک‌ها فقط در یاخته‌های جانوری حضور دارند. میانک‌ها یک جفت استوانه عمود‌ برهم هستند که برای تقسیم یاخته، در مرحله G2 اینترفاز مضاعف (دوبرابر) می‌شوند. ساختار هر یک از استوانه‌ها (هر استوانه یک میانک است) از 9دسته‌ی سه‌تایی از لوله‌ی کوچک پروتئینی تشکیل شده‌است.

نکته: در هر کدام از سلول‌های بدن ما یک جفت(یعنی دو عدد) سانتریول وجود دارد؛ قبل از تقسیم مضاعف شده و الان دو جفت(یعنی چهار عدد) سانتریول داریم.

مراحل تقسیم میتوز

پروفاز: رشته‌های فامینه(کروماتین) کوتاه، ضخیم و فشرده می‌شوند.به تدریج رشته‌های فامینه توسط میکروسکوپ نوری قابل مشاهده می‌شوند.میانک‌ها(سانتریول‌ها) به دو طرف یاخته حرکت می‌کنند و بینشان دوک تقسیم تشکیل می‌شوند. در انتهای آن پوشش هسته شروع به تخریب می‌کند.

پرومتافاز: پوشش هسته و شبکه‌ی آندوپلاسمی تجزیه می‌شوند تا رشته‌های دوک به فام‌تن‌ها برسند. (تکمیل تخریب پوشش هسته)سانترومر فام‌تن‌ها به رشته‌های دوک متصل می‌شوند.

متافاز: فام‌تن‌ها در این مرحله به حداکثر فشردگی می‌رسند. فام‌تن‌های فشرده در سطح‌استوایی(خط وسط) یاخته ردیف می‌شوند.

آنافاز: با تجزیه‌ی پروتئین‌های اتصالی به سانترومر فام‌تن‌ها، فامینک‌ها(کروماتیدها) از هم جدا می شوند.جدا شدن فامینک‌ها با کوتاه شدن دوک‌های تقسیم انجام می‌شود.فام‌تن‌ها در این مرحله تک فامینکی شده‌اند. تک فامینک‌ها به دوسوی یاخته(قطبین) کشیده می‌شوند.

تلوفاز: رشته‌های دوک در این مرحله تخریب می‌شوند.فام‌تن‌ها(کروموزوم‌ها) شروع به باز شدن می‌کنند تا به فامینه(کروماتین) تبدیل شوند.پوشش هسته دوباره تشکیل می‌شود.در پایان تلوفاز یاخته دارای دو هسته با ماده‌ی ژنتیکی مشابه می‌باشد.

نکته: مراحل میوز II ماملا شبیه به میتوز است.

تقسیم سیتوپلاسم

بعد از تقسیم میتوز، اجزای یاخته(سلول مادر) بین دو سیتوپلاسم تقسیم می‌شود. یاخته‌های جدید با تقسیم سیتوپلاسم به وجود می‌آیند. تقسیم سیتوپلاسم در جانوران و گیاهان به روش‌های متفاوتی انجام می‌شود. سیتوکینز سلول‌های جانوری با ایجاد فرورفتگی در سیتوپلاسم توسط حلقه‌ای از پروتئین‌ها(اکتین و میوزین) اتفاق می‌افتد.

سیتوکینز در سلول‌ها گیاهی بر‌خلاف سلول‌های جانوری حلقه انقباضی وجود ندارد. جایگزین آن ساختاری به نام صفحه یاخته‌ای می‌باشد که از به هم پیوستن ریزکیسه‌ها بوجود می‌آیند.

میوز(کاستمان)

برخلاف‌ تقسیم‌ میتوز که‌ در اکثر سلول‌ها اتفاق‌ می‌افتد، در جانوران‌ تقسیم‌ میوز فقط‌ در سلول‌های‌ جنسی‌ انجام‌ می‌شود. به‌ این‌ سلول‌ها، سلول‌ زاینده‌ می‌گوییم‌. اگر سلول‌های‌ جنسی‌ از نظر تعداد کروموزوم ها مانند سایر سلول‌های‌ بدنی‌ بودند در هر نسل‌ تعداد کروموزوم‌های‌ سلول‎‌های‌ یک‌ گونه‌ دو برابر می‌شد؛ اما تقسیم‌ میوز با نصف‌ کردن تعداد کروموزوم های‌‌سلول‌ جنسی‌ تعداد کروموزوم‌ها در افراد نسل‌های‌ مختلف‌ یک‌ گونه‌ را ثابت‌ نگه‌می‌دارد.

کاستمان از دو مرحله کلی کاستمان 1 و 2 تشکیل شده ‌است.پس از تقسیم هسته، تقسیم سیتوپلاسم نیز انجام می‌شود.پیش از این تقسیم نیز، مانند رشتمان، اینترفاز رخ می‌دهد. در بین این دو تقسیم همانندسازی رخ نمی‌دهد بعنی مرحله اینترفاز در بین آن‌ها نداریم.

میوز(کاستمان) 1

پروفاز I: فام‌تن‌های همتا از طول کنار هم قرار گرفته، فشرده شده و ساختار چهارتایه(تتراد) را به‌وجود می‌آورند. جفت سانتریول‌ها ازهم دور می‌شوند و به قطبین می‌روند و دربینشان دوک‌های تقسیم تشکیل می‌شود. تترادها از ناحیه‌ی سانترومر به دوک‌های تقسیم متصل می‌شوند. غشای دولایه‌ی هسته شروع به تجزیه‌شدن می‌کند.

نکته(ترکیبی با زیست دوازدهم): فرایند کراسینگ‌اور(جابجایی قطعات کروموزومی بین فام‌تن‌های همتا) در این مرحله رخ می‌دهد.

متافاز I: ردیف شدن تترادها در سطح استوایی سلول به وسیله رشته‌های دوک در این مرحله رخ می‌دهد. فام‌تن‌ها حداکثر فشردگی را پیدا می‌کنند.

آنافاز I: فام‌تن‌های همتا که مضاعف شده‌اند، از هم جدا می‌شوند و به سمت قطبین یاخته حرکت می‌کنند.نحوه کوتاه شدن رشته‌های دوک، شبیه فرایند میتوز است. فام‌تن‌های(کروموزوم) دو کروماتیدی در دو قطب سلول تجمع میابند.

تلوفاز I: تشکیل غشا هسته در اطراف فام‌تن‌های دو کروماتیدی رخ داده و به تدریج از بین رفتن رشته‌های دوک اتفاق می‌افتد. پس از پایان میوز I، به سرعت مرحله اینترفاز بعدی بدون وجود مرحله S بینابینی انجام می‌شود و سلول‌های دختری هاپلوئید وارد مرحله میوز II می‌شوند. میوز II تقسیمی مشابه میتوز می‌باشد.

نکته: معمولاً در پایان کاستمان 1، تقسیم سیتوپلاسم انجام می‌شود.

میوز(کاستمان) 2

پروفاز II: تشکیل رشته‌های دوک در هر سلول دختری n کروموزومی(هاپلویید) به‌وسیله سانتریول‌ها اتفاق می‌افتد. غشا هسته تشکیل شده در مرحله تلوفاز میوز I، بار دیگر تجزیه می‌شود.

متافاز II: قرار گرفتن کروموزوم‌های دو کروماتیدی در سطح استوایی یاخته در این مرحله رخ می‌دهد. اتصال کروموزوم‌ها از ناحیه سانترومر به دورشته دوک که در قطبین سلول واقع شده‌اند.

آنافاز II:جدا شدن کروماتید‌های خواهری کروموزوم از یکدیگر و در ادامه حرکت کروماتیدها به سمت قطب سلول همانند آنافاز تقسیم میتوز، اتفاق می‌افتد.

تلوفاز II: تشکیل پوشش هسته در اطراف کروموزوم‌های تک کروماتیدی واز بین رفتن رشته‌های دوک انجام می‌شود. کروماتیدها تبدیل به کروماتین می‌شوند و کروموزوم‌ها ناپدید می‌شوند و به این ترتیب بار دیگر غیرقابل روئیت شده و در انتها از هر سلول دختری هاپلوئید، دو سلول دیگر ایجاد می‌شود. در پایان میوز از یک سلول دیپلوئید، چهار سلول هاپلوئید تشکیل می‌شود.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

در این مقاله با لوزه و علل بیماری لوزه و درمان آن آشنا می شوید

جراحی لوزه یا تانسیلکتومی در واقع جراحی خارج کردن لوزه می باشد. در بدن انسان دو لایه بیضی شکل در بافت انتهایی گلو و یک لوزه در هر سمت وجود دارد.

در گذشته جراحی لوزه بیشتر برای درمان عفونت و التهاب لوزه ها استفاده می شد اما امروزه جراحی لوزه بیشتر با هدف بهبود اختلالات تنفسی در خواب انجام می گیرد. به طور کلی باید در نظر داشت اگر التهاب لوزه به صورت مکرر اتفاق بیافتد و به روش های درمانی پاسخ ندهد،جراحی لوزه انجام می شود.

لوزه و عملکرد آن

لوزه‌ها بافت‌های لنفاوی هستند که داخل و دو طرف انتهایی دهان (محل اتصال حلق به دهان) قرار گرفته‌اند و حلقه‌ای موسوم به حلقه والدیر در حلق تشکیل می دهند. این حلقه از لوزه‌های اصلی (موسوم به لوزه‌های کامی) که در دو طرف انتهای دهان قرار گرفته‌اند و آنها را به عنوان لوزه‌های کامی هم می‌شناسیم و هم‌چنین لوزه قرار گرفته در انتهای زبان یا لوزه زبانی و به‌علاوه لوزه سوم یا آدنویید که در بالا و انتهای بینی و پشت حلق قرار گرفته، تشکیل شده است.

علاوه بر لوزه‌ها غدد لنفاوی دیگری هم در این حلقه قرار گرفته اند. البته باید به این نکته توجه کرد که غدد لنفاوی تنها مختص به حلق و دهان نیستند، بلکه در سرتاسر بدن وجود دارند.

عملکرد و وظیفه لوزه ها در واقع دفاع از بدن در مقابل میکروب‌ها می باشد. لوزه‌ها به عنوان غدد لنفاوی بزرگی که در سر راه تنفس و عبور غذا قرار گرفته‌اند، بدن را از ورود میکروب‌ها مصون می‌دارندمحافظت می کنند.
کودکان بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به عفونت‌ها و ناراحتی‌های مربوط به لوزه‌ها قرار دارند. عفونت لوزه‌ها در میان کودکان زیر هفت سال بیشتر به چشم می‌خورد زیرا کودکان به دلیل تکامل نیافتن سیستم ایمنی بدنشان بیشتر از سایرین در معرض سرماخوردگی‌ها و بیماری‌های عفونی و ناراحتی‌های مربوط به مجاری تنفسی قرار دارند و در نتیجه بیشتر در خطر عفونت لوزه قرار می‌گیرند.

لوزه سوم

قسمتی از بافت لنفاوی موجود در حلق به نام آدنوئید یا لوزه سوم در انتهای بینی و پشت حلق جای گرفته است و علائمی مانند گلو درد، تنفس بد بو، آبسه، مسدود شدن مسیر هوایی بینی، ضعف در هضم غذا، خروپف، آپنه خواب مزمن یا مکرر را ایجاد می کند.
در قسمت پشت گلو 4 عضو کوچک قرار دارد. که شامل قاعده زبان، لوزه سوم، لوزه چپ و راست است. این قسمت ها کودکان را در هنگام مقابله با عفونت محافظت می نماید.

در واقع این قسمت ها از همان بدو تولد تا سن چهار سالگی بزرگ می شوند. لوزه سوم در قسمت پشت بینی قرار دارد و در حالت عادی هنگام معاینه کردن مشاهده نمی شود. لوزه ها با رشد کودک به طور تدریجی و آرام شروع به کوچک شدن می نمایند و در یزرگسالی ناپدید می شوند.

با ملتهب شدن لوزه سوم و بزرگ شدن آن، اختلالات تنفسی و عفونت گوش و سایر مشکلات پدیدار می شوند. از جمله روش های جراحی به منظور حذف لوزه و آدنوئید، تونسیلکتومی و آدنوئیدکتومی را می توان نام برد.

علائم عفونت لوزه

• تورم لوزه
• قرمزی
• گوش درد ناشی از تورم لوزه
• مشکل در بلع غذا و آب
• تب بالا بین 38 تا 40 درجه
• لرز و سردرد
• خستگی و از دست دادن اشتها
• تغییر در صدا و خرخر شبانه
• تکلم تو دماغی
• بوی بد دهان

جراحی لوزه

جراحی لوزه یک روند جراحی برای برداشتن لوزه می باشد. لوزه ها دو غده کوچک واقع در پشت گلو می باشند. لوزه ها محل استقرار گلبول های سفید خون برای کمک به مبارزه با عفونت هستند؛ ولی گاهی اوقات لوزه ها خودشان عفونی می شوند.
تکرار این ورم می تواند نیاز به جراحی لوزه را الزامی نماید.

بزرگی لوزه ها چیست؟

وظیفه لوزه کمک در شناسایی عوامل بیماریزا و دفاع بر علیه آنهاست. با این حال اگر در اثر عفونت مکرر ساختمان طبیعی لوزه به هم بخورد و لوزه ها به طور غیر عادی بزرگ شوند، می توانند منجر به تنگی نفس خرخر شبانه، اختلال رشد صورت و فک، به هم خوردن ترتیب دندان ها،کاهش رشد، تورم مفاصل و مشکلات قلبی شوند. در این صورت باید برای پیشگیری از این موارد لوزه ها را با جراحی برداشت. به برداشتن لوزه تانسیلکتومی می گویند.

لوزه سوم چیست؟

لوزه سوم یک بافت شبیه لوزه های دیگر است که در بالای کام نرم و در سقف حلق قرار دارد. بزرگی لوزه سوم می تواند منجر به تنگی نفس، خرخر اختلال رشد صورت، عوارض قلبی – ریوی سینوزیت مزمن و عفونت مکرر گوش شود. در این صورت لوزه سوم را باید تحت جراحی قرار داد. به برداشتن لوزه سومآدنوئیدکتومی می گویند.

علائم ورم لوزه ها

ورم لوزه می تواند باعث متورم شدن لوزه ها و درد در گلو شود. علائم دیگر ورم لوزه شامل تب، مشکل در قورت دادن غذا و متورم شدن غده ها در اطراف گردن می باشد. پزشک متوجه قرمز شدن گلو و پوشیده شدن لوزه های شما با یک پوشش زرد یا سفید، می شود. گاهی اوقات، تورم به خودی خود رفع می گردد. در موارد دیگر، مصرف آنتی بیوتیک یا جراحی لوزه الزامی می باشد. جراحی لوزه می تواند مشکلات تنفسی از قبیل خرخر کردن یا آپنه خواب، را نیز درمان کند.

چه کسانی به جراحی لوزه نیاز دارند؟

ورم لوزه و نیاز به جراحی لوزه، در میان کودکان و بزرگسالان رواج دارد. البته افراد در هر سنی ممکن است، مشکل لوزه را تجربه کرده و به جراحی نیاز پیدا کنند.

جراحی لوزه می تواند مشکلاتی از قبیل موارد زیر را درمان کند:

• مشکلات تنفسی مرتبط با لوزه های ورم کرده
• خرخر کردن مکرر و با صدا
• دوره ای که در آن تنفس در طول خواب متوقف شده و تحت عنوان آپنه خواب نامیده می شود.
• خونریزی لوزه ها
• سرطان لوزه

چگونه برای جراحی لوزه آماده شویم؟

شما باید مصرف داروهای ضد التهابی، را به مدت دو هفته قبل از جراحی متوقف کنید. این نوع دارو شامل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن می باشد. داروهایی از این نوع می تواند باعث افزایش خطر خونریزی، در طول و بعد از جراحی شود. شما باید پزشک را از داروها و ویتامین هایی که مصرف می کنید، مطلع سازید.

شما باید بعد از نیمه شب روز قبل از جراحی، چیزی نخورید و ننوشید. شکم خالی خطر احساس تهوع ناشی از بیهوشی را کاهش می دهد.

حتماً برای دوره ریکاوری در منزل برنامه ریزی کنید. از یکی از دوستان یا نزدیکان بخواهید تا شما را بعد از اجرای روند، به منزل بازگرداند و به شما در چند روز اول بعد از جراحی کمک کند. باید هفته بعد از جراحی را از محل کار یا مدرسه مرخصی بگیرید.

آموزش های قبل از عمل

1. هنگام مراجعه جهت عمل، آزمایشات مربوطه و تست شنوایی (در صورت موجود بودن) را همراه خود داشته باشید.
2. جراحی زیر بیهوشی عمومی انجام می شود، یعنی شما در طی عمل می خوابید.
3. قبل از رفتن به اتاق عمل زیورآلات، اجسام فلزی گیره سر، لنز، دندان مصنوعی و … را خارج کنید.
4. کلیه لباس ها ی خود را در آورید و لباس مخصوص اتاق عمل بپوشید.
5. لاک ناخن ها و آرایش خود را پاک کنید.
6. قبل از ورود به اتاق عمل ادرار خود را تخلیه کنید.
7. معمولا فردای روز عمل مرخص می شوید.
8. در صورت تب، سرفه و هرگونه علایم سرماخوردگی قبل از عمل پزشک را در جریان بگذارید.

روند جراحی لوزه

روش های مختلفی برای برداشتن لوزه ها وجود دارد. یک روش رایج تشریح چاقوی سرد نام دارد. در این حالت، جراح لوزه های شما را با یک اسکالپل برمی دارد.

روش رایج دیگر برای جراحی لوزه شامل سوزاندن و برداشتن بافت، از طریق فرایندی به نام کاتریزاسیون می باشد. امواج صوتی در برخی روندهای لوزه برداری مورد استفاده قرار می گیرند. جراحی لوزه در حدود نیم ساعت طول می کشد.

صرف نظر از روش جراحی انتخاب شده توسط پزشک، این روند، تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. شما در طول روند، هیچ دردی را احساس نمی کنید. وقتی به هوش می آیید، به اتاق ریکاوری برده می شوید.

خطرات جراحی لوزه

جراحی لوزه و لوزه سوم بسیار رایج می باشد. مثل جراحی های دیگر، برخی خطرات به همراه روند وجود خواهد داشت. این خطرات عبارتند از:

• تورم
• عفونت
• خونریزی
• واکنش به داروی بیهوشی

ریکاوری

بیماران اندکی درد را بعد از جراحی لوزه برداری تجربه می کنند. بعد از جراحی، گلو درد را تجربه می کنید. در ناحیه فک، گوش ها و گردن نیز درد تجربه می شود. خصوصاً در طول دو تا سه روز اول بعد از جراحی، استراحت الزامی می باشد.

برای هیدراته ماندن بدون آسیب زدن به گلو، به آرامی آب بنوشید. سوپ گرم و رقیق گزینه غذایی ایده آل در طول ریکاوری می باشد. شما می توانید بستنی، پودینگ و دیگر غذاهای نرم را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. سعی کنید غذاهای سفت، کرانچی یا تند را به مدت چندین روز بعد از جراحی لوزه از رژیم غذایی خود حذف کنید.

داروی مسکن می تواند به داشتن احساس بهتر در طول دوره ریکاوری کمک کند. داروها را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. در صورت تجربه خونریزی یا تب بعد از جراحی، با پزشک تماس بگیرید. خرخر کردن در طول چند هفته اول بعد از ورند، نرمال می باشد.

مراقبت های بعد از جراحی لوزه

1. بهتر است بیمار پس از عمل به شکم بخوابد و سرش به یک سمت چرخانده شود تا ترشحات به راحتی از حلق و دهان وی خارج شوند.
2. استفاده از کمپرس سرد و روی گردن می تواند از خونریزی بکاهد.
3. پس از به دست آوردن هوشیاری کامل و مناسب می توانید مایعات سرد (بهتر است این مایعات ترش نباشد) مصرف کنید.
4. بوی بد دهان و درد گوش و گلو ممکن است وجود داشته باشد که مصرف غذا های سرد آن را کم می کند. همچنین شستشوی دهان با سرم نمکی سرد،موثر است و باعث رقیق شدن ترشحات دهان و از بین رفتن بوی بد دهان می گردد.
5. از روز چهارم بعد از عمل می توان تخم مرغ آب پز، پوره سیب زمینی نرم شده با شیر، هویج پخته، لوبیا و نخود پخته و آش نیز مصرف نمود. به طور کلی باید از مصرف غذاهای سفت و خشک پرهیز شود.
6. دربیماران بالاتر از 6سال، جویدن آدامس نعنایی به کاهش درد و اسپاسم (سفتی)عضلانی کمک می کند.
7. در محل لوزه ها یک لایه سفید رنگ ایجاد می شود که معمولا به تدریج و با بهبود زخم تا هفته دوم از میان می رود.
8. خرخر کردن بلافاصله کاهش نخواهد یافت و باید تا یک ماه صبر کنید.
9. در صورت بلع مکرر خون(وجود خونریزی ته حلق) یا خونریزی از بینی به پرستار خود اطلاع دهید.
10. وجود مدفوع تیره بعد از عمل به علت بلع مقداری خون طبیعی است.
11. بخیه ها جذبی است و نیازی به کشیدن ندارد.
12. از صحبت زیاد و سرفه کردن بپرهیزید چون باعث درد می شود.

در صورت وجود هر یک از موارد زیر سریعا با پزشک معالج خود تماس بگیرید:

• استفراغ خونی چند روز پس از عمل
• تب بالای 38 درجه
• خونریزی به رنگ قرمز روشن از دهان یا بینی
• درد شدید گردن
• - نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی
• - منبع: علیرضا محبی جراح، متخصص گوش و حلق و بینی

در این مقاله با انواع بیماری گوش و راه های درمان آن آشنا می شوید

گوش انسان دستگاه مهم و پیچیده‌ای در بدن است که اغلب ما تنها از یکی از وظایف آن آگاه هستیم و از اهمیت خاص آن بی اطلاع هستیم. دستگاه شنوایی و تعادل در گوش انسان قرار دارد و علاوه بر شنوایی اصوات مختلف، گوش ها وظیفه ای حیاتی در برقراری و حفظ تعادل بدن ما دارند. با توجه به این موضوع هر اختلال کوچکی در عملکرد این عضو موجب سرگیجه و عدم تعادل، کاهش شنوایی و خطراتی برای مغز می شود.

گوش انسان از سه قسمت تشکیل شده است:

گوش داخلی، میانی و خارجی

گوش داخلی

شامل گیرنده های عصب شنوایی و تعادلی که به مغز می روند.

گوش میانی

استخوانچه های موجود در گوش میانی (رکابی، چکشی و سندانی) وظیفه انتقال صوت از پرده را به گوش داخلی دارند.

گوش خارجی

شامل مجرا و لاله گوش است.

مجرا توسط پرده گوش از گوش میانی جدا می شود. اغلب بیماری های طبی گوش انسان مانند مواردی که در این مقاله لیست شده اند، می توانند سلامت شنوایی و تعادلی بدن را تحت تاثیر قرار دهند. در موارد بسیاری، درمان این بیماری ها و سایر علل کم شنوایی، سبب بازگشت شنوایی می شود و گوش به حالت طبیعی خود باز می گردد. برخی از بیماریها اگر به موقع تشخیص و درمان نشوند منجر به اختلالات و مشکلات غیر قابل بازگشت، کم شنوایی و در موارد حادتر ناشنوا شدن می شود. اگر تصور می کنید شما یا اعضای خانوادتان مشکل شنوایی دارید، با مراجعه به پزشک متخصص می توانید از سلامت گوش هایتان اطمینان حاصل نمایید. با توجه به پیچیدگی عملکرد و ساختمان گوش عوامل مختلفی می تواند موجب اختلال در آنها شود.

انواع بیماری های گوش

عفونت های گوش

عفونت های گوش جز مهمترین عوامل در ایجاد بیماری ها و کاهش شنوایی است و در زیر عفونت ها را در سنین و بیماریهای مختلف بررسی می کنیم.

عفونت های زمان جنینی

ابتلا مادر به سرخجه در زمان بارداری می تواند موجب آسیب شنوایی و بروز برخی اختلالات در گوش نوزاد شود. عفونت های در بدو تولد و نوزادی مانند آنفولانزا، اوریون، سرخک و... هم ریسک بالایی دربروز کم شنوایی در نوزاد خواهد داشت.

اتیب سروز

مهمترین دلیل کم شنوایی در اطفال التهاب های بدون عفونت در گوش میانی است که با علایم تب و درد همراه است. اوتیت سروز اگر درمان نشود باعث ایجاد عفونت مزمن می شود که سبب پارگی پرده گوش می شود. این عارضه موجب افت شنوایی، فلج عصب صورت، ترشحات عفونی گوش، آبسه مغزی، سرگیجه و مننژیت می شود. درمان این بیماری تجویز دارو و در مواردی جراحی است. در رده سنی یک تا 10 سالگی، عفونت ها در گوش میانی بسیار شایع هستند و درمان آن نیز معمولا ساده است. علایم عفونت گوش بعد از انواع تب ها و سرماخوردگی شروع و شامل درد در گوش، بی اشتهایی و تب می باشد. با درمان به موقع، عارضه ای از عفونت یا مشکلات ثانوی نمی ماند.

اتواسکلروز

در سنین نوجوانی و جوانی ظاهر می شود. اتواسکلروز بیماری شایعی است که به دلیل چسبندگی در استخوانچه های موجود در گوش میانی به وجود می آید. درمان آن با جراحی است و یا با تایید پزشک سمعک تجویز می شود

منیر menieres

از بیماری های گوش شایع و پیشرونده است که در این بیماری فشار گوش داخلی افزایش می یابد. علایم آن شامل کاهش شنوایی، وزوز گوش، سرگیجه و پری گوش است.

بیماریهای گوش ارثی

مهمترین دلیل در کری و کاهش شنوایی عمیق، بیماری های گوش ارثی هستند. این اختلالات از زمان جنینی و تولد بروز یافته و در بعضی موارد بعد از 20 سالگی ادامه می یابد. سابقه فامیلی مهمترین نقش را در مشکلات گوش دارد.

ضربه به گوش ها

از عوامل آسیب رسان به گوش ها انواع ضربه هاست. سوانح رانندگی، ضربه به سر، سقوط از ارتفاع، سیلی و..... موجب آسیب با درجه خفیف تا از دست دادن تعادل و شنوایی می شود. بسته به شدت ضربه، صدمات آن به ساختمان گوش متغیر است.

بیماری خود ایمنی در گوش

بیماری های گوش داخلی (AIED) حالت التهابی در گوش داخلی است. تشخیص سریع بالینی در این بیماری مهم است. زمانی که سیستم ایمنی بدن سلول های گوش داخلی را با ویروس یا باکتری اشتباه می گیرد و به آنها حمله می کند، شاهد این بیماری هستیم.

علایم بیماری خود ایمنی گوش

احساس پری گوش، کاهش شنوایی و پیشرفت آن، وزوز گوش و سرگیجه است. درمان این بیماری گوش دارویی است. در برخی موارد با صلاحدید پزشک استفاده از سمعک یا کاشت حلزون توصیه می شود.

پارگی پرده گوش

وجود یک سوراخ یا پارگی در پرده صماخ که با کاهش شنوایی و درد همراه است. بدن قابلیت ترمیم این پرده را دارد و در بعضی موارد این ترمیم اتفاق می افتد، در برخی موارد نیز جراحی لازم است. افت شنوایی در پارگی پرده صماخ گوش بستگی به نوع و اندازه سوراخ و علت آن دارد.

کم شنوایی ناشی از مسمومیت های دارویی

این نوع کم شنوایی ها از اهمیت بالایی برخوردارند و سریعا مصرف دارو باید قطع شود. داروهای مضر برای گوش اکثرا از خانواده آمینوگلیکوزیدها از قبیل استرپتومایسین، دی هیدرواسترپتومایسین، کانامایسین، کنین، سالیسیلات است که هر کدام از این داروها تاثیر خاصی بر سیستم گوش دارد.

وزوز گوش

وزوز گوش ممکن است واقعی یا ذهنی باشد که تشخیص آن با پزشک است. در افرادی که مبتلا به وزوز گوش هستند، صدای زنگ به طور منقطع یا مداوم در گوش ها شنیده می شود. وزوز اغلب علامتی برای بیماری های گوش یا سایر بیماری ها است. برای اطلاعات بیشتر مقاله وزوز گوش را در سایت ما بخوانید.

پیر گوشی

کم شنوایی ناشی از بالا رفتن سن را اصطلاحا پرسبیکوز می نامند. تغییراتی که با پیر شدن در بدن اتفاق می افتد و با کاهش شنوایی در گوش ها بروز می کند. روند این بیماری در ابتدا با کاهش شنوایی در فرکانسهای بالا و بعد از آن در فرکانسهای متوسط و در نهایت فرکانسهای پایین است.

کم شنوایی ناشی از نویز

قرارگیری مداوم در محیط های شلوغ و صداهای بلند، قدرت شنوایی را کاهش می دهد. این عارضه بیشتر در افرادی که در کارخانه ها مشغول به کار هستند و در موسیقی دان ها شایع است. امروزه با رونق انواع هدفون ها و هدست ها در میان جوانان و گوش دادن به انواع موسیقی ها با صدای بلند و نامتعارف، شاهد آسیب های جدی و بازگشت ناپذیری هستیم. برای جلوگیری از اینگونه آسیب ها، در محل کار بایستی از تجهیزات کاهنده صدا و محافظ های صوت استفاده شود و همچنین دوری از محیط های شلوغ و پر صدا و عدم استفاده از هدفون توصیه می شود.

درمان بیماری های گوش

درمان کم شنوایی ها و اختلالات در گوش ها به سه دسته تقسیم می شود.

1. درمان های طبی گوش
2. جراحی گوش
3. توان بخشی گوش

تشخیص به موقع در تشخیص بیماری های گوش تاثیر بسزایی در جلوگیری از افت شنوایی دارد. علاوه بر تشخیص، درمان و استفاده منظم از داروها نیز بسیار موثر است. برای دستیابی به درمان کامل و نتیجه ای مطلوب با دقت به دستورات پزشک عمل کنید. سستی در مصرف داروها و عدم رعایت این دستورات توسط بیمار، آسیب های جبران ناپذیری را به بار می آورد

بیماری عفونت گوش چه علائمی دارد؟

بیماری عفونت گوش، گاهی اوقات اوتیت میانی حاد نامیده می شود. گوش میانی، فضای پر از هوا در پشت پرده گوش است که شامل استخوان های ارتعاشی کوچک گوش است. کودکان بیشتر از بزرگسالان به عفونت گوش مبتلا می شوند.
گوش انسان ساختار پیچیده ای دارد و به عوامل خارجی مختلف حساس است. بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری عفونت گوش ممکن است برای مدت طولانی یا با کاهش شنوایی خفیف مورد توجه قرار نگیرند. اگر به موقع به پزشک مراجعه نکنید، ناشنوایی جزئی یا کامل غیر قابل برگشت ممکن است ایجاد شود.
عفونت گوش زمانی رخ می دهد که گوش با عفونت باکتریایی یا ویروسی عفونی شود. این مشکل می تواند به دلیل تجمع مایع در گوش بسیار دردناک باشد. این نوع عفونت می تواند مزمن یا حاد باشد. عفونت های حاد گوش بدون توجه به مدت زمان آن دردناک هستند، در حالی که عفونت مزمن گوش می تواند آسیب جبران ناپذیری به گوش میانی و داخلی ایجاد کند.

انواع عفونت گوش

سه نوع اصلی عفونت گوش وجود دارد که با سه عنصر اصلی گوش مطابقت دارند: گوش داخلی، میانی و بیرونی، یعنی:

– عفونت گوش داخلی

عفونت گوش داخلی درونی ترین قسمت گوش شما را تحت تاثیر قرار می دهد. گوش داخلی حاوی هزارتویی است که مسئول تعادل است. حلزون گوش، بخشی از هزارتو، عضوی حلزونی شکل است که ارتعاشات صدای گوش میانی را به نشانگرهای الکتریکی تبدیل می کند. عصب شنوایی این قرائصداها را از حلزون گوش به مغز منتقل می کند.

– عفونت گوش میانی

گوش میانی ناحیه پشت پرده گوش است و بین پرده گوش و گوش داخلی قرار دارد. 3 استخوان ریز در داخل گوش میانی وجود دارد که عبارتند از: استخوان مالئوس، سندان و رکابی.
این استخوان ها برای انتقال ارتعاشات صوتی از پرده گوش به گوش داخلی عمل می کنند. به عفونت گوش میانی اوتیت میانی نیز گفته می شود که به دلیل تجمع مایع در پشت پرده گوش ایجاد شده و می تواند باعث تورم آن شود.
همراه با گوش درد، ممکن است احساس پری گوش خود را نیز تجربه کنید. یکی از علائم اوتیت میانی تب است، همچنین ممکن است مشکلات شنوایی نیز وجود داشته باشد.

– عفونت گوش خارجی

، گوش خارجی بخشی از گوش است که از پرده گوش فراتر رفته و از سر خارج می شود. عفونت گوش خارجی که گوش شناگر نیز نامیده می شود، اوتیت خارجی نیز نامیده می شود. این مشکل معمولاً با بثورات خارش دار شروع می شود. گوش نیز ممکن است دردناک، قرمز و متورم شود. این نوع عفونت گوش به طور منظم به دلیل آبی که پس از حمام یا استخر در گوش باقی می‌ماند، ایجاد می‌شود. رطوبت به شرایط مطلوبی برای رشد و تولید مثل باکتری ها تبدیل خواهد شد. اگر گوش بیرونی شما توسط ابزارهایی که استفاده می کنید خراشیده شود یا با انگشتان یا ناخن های خود آن را لمس کنید، ممکن است عفونت باکتریایی رخ دهد.

علائم عفونت گوش

علائم و نشانه های رایج عفونت گوش در کودکان

– گوش درد، به خصوص هنگام دراز کشیدن
– کشیدن گوش ها
– مشکلات خواب
– گریه کردن بیشتر از حد معمول
– مشکل در شنیدن یا پاسخ دادن به صداها
– از دست دادن تعادل
– تب 100 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یا بالاتر
– تخلیه مایع از گوش
– سردرد
– از دست دادن اشتها

علائم بیماری عفونت گوش در بزرگسالان

– گوش درد
– تخلیه مایع از گوش
– مشکل شنوایی

علل عفونت گوش

عفونت گوش توسط یک باکتری یا ویروس در گوش میانی ایجاد می شود. این عفونت اغلب ناشی از یک بیماری دیگرمانند سرماخوردگی، آنفولانزا یا آلرژی است که باعث احتقان و تورم مجرای بینی، گلو و شیپور استاش می‌شود.

نقش شیپور استاش درگوش

شیپورهای استاش یک جفت شیپور باریک هستند که از هر گوش میانی به سمت بالا در پشت گلو، پشت مجرای بینی کشیده می شوند. در انتهای گلو این لوله ها باز و بسته می شوند و باعث موارد زیر می شوند:
– تنظیم فشار هوا در گوش میانی
– هوا را در گوش تازه می ‌کنند
– ترشحات معمولی را از گوش میانی تخلیه می ‌کنند.
تورم شیپور استاش ممکن است باعث مسدود شدن یا تجمع مایعات در گوش میانی شود. این مایع می تواند عفونی شده و علائم عفونت گوش را ایجاد کند.
در کودکان، شیپور استاش باریک تر و افقی تر است، که تخلیه آنها را دشوارتر می کند در نتیجه احتمال گرفتگی آنها، افزایش می یابد.

نقش آدنوئیدها

آدنوئیدها دو بافت کوچک در پشت بینی هستند که اعتقاد بر این است که در فعالیت سیستم ایمنی نقش دارند.
از آنجایی که آدنوئیدها در نزدیکی دهانه شیپور استاش قرار دارند، تورم آدنوئیدها ممکن است این لوله ها را مسدود کند. این می تواند منجر به عفونت گوش میانی شود. تورم و تحریک آدنوئیدها بیشتر در عفونت گوش کودکان نقش دارد، زیرا کودکان آدنوئید نسبتا بزرگتری نسبت به بزرگسالان دارند.

بیماری عفونت گوش چه علائمی دارد؟

شرایط مرتبط

شرایط گوش میانی که ممکن است با عفونت گوش مرتبط باشد یا منجر به مشکلات مشابه گوش میانی شود، عبارتند از:
اوتیت میانی با افیوژن، یا تورم و تجمع مایع (افیوژن) در گوش میانی بدون عفونت باکتریایی یا ویروسی، ممکن است به این دلیل رخ دهد که تجمع مایع پس از بهبود عفونت گوش ادامه می یابد. همچنین ممکن است به دلیل برخی اختلالات یا انسداد غیر عفونی شیپور استاش رخ دهد.
اوتیت میانی مزمن همراه با افیوژن زمانی رخ می دهد که مایع در گوش میانی باقی بماند. این امر کودکان را مستعد ابتلا به عفونت های جدید گوش می کند و ممکن است شنوایی را تحت تأثیر قرار دهد.
اوتیت میانی چرکی مزمن، نوعی عفونت گوش است که با درمان های معمول از بین نمی رود. این می تواند منجر به ایجاد سوراخ در پرده گوش شود.

نحوه تشخیص عفونت گوش

پزشک معمولاً می تواند عفونت گوش یا بیماری دیگری را بر اساس علائم بیمار و معاینه تشخیص دهد. پزشک احتمالاً از یک ابزار بنام اتوسکوپ برای مشاهده گوش ها، گلو و مجرای بینی استفاده می کند و همچنین احتمالاً به تنفس کودک با گوشی پزشکی گوش می دهد.

اتوسکوپ پنوماتیک

ابزاری به نام اتوسکوپ پنوماتیک اغلب تنها ابزار تخصصی است که پزشک برای تشخیص عفونت گوش به آن نیاز دارد. این ابزار پزشک را قادر می سازد تا به گوش نگاه کند و در مورد وجود مایع پشت پرده گوش قضاوت کند. با استفاده از اتوسکوپ پنوماتیک، پزشک به آرامی هوا را روی پرده گوش قرار می دهد. به طور معمول، این هوا باعث حرکت پرده گوش می شود. اگر گوش میانی پر از مایع باشد، پزشک حرکت پرده گوش را کمی مشاهده می‌کند.

تست های اضافی

در صورت وجود هر گونه شک در مورد تشخیص، عدم پاسخ به درمان های قبلی، یا وجود سایر مشکلات طولانی مدت یا جدی، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری را انجام دهد که شامل موارد زیر هستند:

تمپانومتری

این تست حرکت پرده گوش را اندازه گیری می کند. دستگاهی که مجرای گوش را می‌بندد، فشار هوا را در کانال تنظیم می ‌کند که باعث حرکت پرده گوش می‌شود. این دستگاه میزان حرکت پرده گوش را اندازه گیری می کند و اندازه گیری غیرمستقیم فشار داخل گوش میانی را فراهم می کند.

بازتاب سنجی آکوستیک

این آزمایش میزان بازتاب صدا از پرده گوش را اندازه گیری می کند (اندازه گیری غیرمستقیم مایعات در گوش میانی). به طور معمول، پرده گوش بیشتر صدا را جذب می کند. با این حال، هر چه فشار مایع در گوش میانی بیشتر باشد، پرده گوش صدای بیشتری منعکس می کند.

تمپانوسنتز

پزشک ممکن است از لوله کوچکی استفاده کند که پرده گوش را سوراخ کند تا مایع گوش میانی را تخلیه کند. این مایع برای ویروس ها و باکتری ها آزمایش می شود. اگر عفونت به درمان های قبلی به خوبی پاسخ نداده باشد، این درمان می تواند مفید باشد.

تست های دیگر

اگر کودک چندین عفونت گوش یا تجمع مایع در گوش میانی داشته است، پزشک ممکن است کودک را به یک متخصص شنوایی (شنوایی شناس)، گفتار درمانگر یا درمانگر رشد برای آزمایش های شنوایی، مهارت های گفتاری، درک زبان یا توانایی های رشدی ارجاع دهد.

درمان

بیشتر عفونت‌ها به خودی خود طی یک تا دو هفته بدون هیچ درمانی برطرف می‌شوند.
برخی شواهد نشان می دهد که درمان با آنتی بیوتیک ممکن است برای برخی از کودکان مبتلا به عفونت گوش کارساز باشد. از سوی دیگر، استفاده زیاد از آنتی بیوتیک ها می تواند باعث مقاوم شدن باکتری ها به دارو شود.
پزشک به بیمار درمان هایی برای کاهش درد ناشی از عفونت گوش توصیه می کند. این موارد ممکن است شامل موارد زیر باشد:

داروهای ضد درد

پزشک ممکن است استفاده از استامینوفن بدون نسخه یا ایبوپروفن (Advil، Motrin IB و…) را برای تسکین درد توصیه کند.
قطره های بی حس کننده: اگر پرده گوش سوراخ یا پارگی نداشته باشد، ممکن است برای تسکین درد استفاده شود.

آنتی بیوتیک درمانی

پزشک ممکن است درمان آنتی بیوتیکی را برای عفونت گوش در شرایط زیر توصیه کند:
– کودکان 6 ماهه و بزرگتر با گوش درد متوسط تا شدید در یک یا هر دو گوش به مدت حداقل 48 ساعت یا دمای بدن 39 درجه سانتیگراد یا بالاتر.
– کودکان 6 تا 23 ماهه با درد خفیف گوش میانی در یک یا هر دو گوش به مدت کمتر از 48 ساعت و دمای بدن 39 درجه سانتیگراد
– کودکان 24 ماهه و بزرگتر با درد خفیف گوش میانی در یک یا هر دو گوش به مدت کمتر از 48 ساعت و دمای کمتر از 39 درجه سانتیگراد
– کودکان کمتر از 6 ماه با اوتیت مدیای حاد تایید شده، احتمال بیشتری دارد که با آنتی بیوتیک ها بدون زمان زیادی درمان شوند.

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع: جزوه های آموزشی و متون شنوایی سنجی مرکز شنوایی شناسی یوسف آباد تهران برگرفته از استاد عنصری متخصص و جراح گوش و حلق و بینی، خانم صبور مهاجر، داوود عطایی شنوایی شناس

آشنایی با فواید روغن شتر مرغ در ارتقاء بهداشت و بهبود سلامتی فردی

Ostrich (emu) oil

مثلث سلامتریشه سلولی بیماری باقی می ماند و بیماری دوباره برمی گردد، پس

:جهت درمان پسوریاسیس و اغلب ضایعات پوستی

اصلاح تغذیه بخصوص روزه گرفتن

روغن مالی با روغن های حیوانی مثل روغن گاوی (روغن زرد حیوانی) یا روغن شتر مرغ

انجام حجامت ها طبق دستور

:موارد استفاده روغن شتر مرغ به شرح ذیل است

برای رفع ترک پاشنه پا، روزانه سه بار پاشنه پا با روغن شتر مرغ چرب شود

در درمان سوختگی ها، روزانه سه تا چهار بار زخم سوختگی با ترکیب روغن شتر مرغ و عسل پوشانده شود

در درمان خارش های پوستی در اثر اگزما، بطور مرتب توسط روغن شتر مرغ روغن مالی شود، بطوریکه همواره سطح اگزما را یک لایه نازک روغن شتر مرغ پوشانده باشد

در رفع خارش های پوستی ناشی از خشکی پوست بخصوص در افراد مسن و پس از استحمام، پوست با یک لایه نازک از روغن شتر مرغ چرب نگه داشته شود

در درمان زخم ها و له شدگی ها، با مخلوطی از روغن شتر مرغ و عسل روی زخم ها پوشانده شود

در درمان بیماری پسوریاسیس، با یک لایه نازک از روغن شتر مرغ ضایعات پوستی چرب نگه داشته شود

در درمان آکنه، شب ها روی محل های مستعد جوش و دارای لکه های قهوه ای (لک مک)، لایه نازکی از ترکیب عسل بعلاوه همان میزان روغن شترمرغ و سه قطره سرکه محلی انگور پوشانده شود و صبح با آب ولرم شستشو داده شود

برای رفع درد زانو ناشی از بیماری های روماتیسمی و آرتروز، روغن شتر مرغ را باید به محل درد مالید و ملایم ماساژ داد

برای رفع گرفتگی عضلانی، روزی سه بار محل گرفتگی با روغن شتر مرغ ملایم ماساژ داده شود

برای رفع کمردرد و بیماری سیاتیک، روزی سه بار بخصوص شبها روغن شتر مرغ در محل درد مالیده شود وملایم ماساژ داده شود

برای رفع التهاب و آسیب تاندون ها در ورزشکاران، روزی سه بار مخصوصاً شبها روغن شتر مرغ بر روی محل التهاب مالیده شود و به آرامی ماساژ داده شود

در از بین بردن چین و چروک صورت و جهت زیبایی پوست، از روغن شتر مرغ بصورت یک کرم می توان استفاده کرد، بطوریکه روزی سه بار یک لایه نازک روی پوست قرار گیرد و به آرامی ماساژ داده شود و بعد مدت کمی پوست با آب ولرم شستشو داده شود

برای سوختگی ناشی از ادرار شیرخواران، روغن شترمرغ می تواند به سرعت موجب آرامش و التیام پوست شود

در زخم های بستر، روغن شتر مرغ در ترکیب با عسل می تواند اثرات خوبی ایجاد کند

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منبع:

حسن اکبری،متخصص آسیب شناسی سلولی،دانشیار پاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتیمحقق و مدرس طب اسلامی ایرانی

در این مقاله به درباره صوت و آسیب های صوتی به گوش و شنوایی خواهیم پرداخت

محدوده شنوایی انسان چقدر است؟

ساختار گوش داخلی آشنا کنیم تا وظایف و تاثیر آن بر دیگر سیستم‌های بدن راحت‌تر درک شود‌.

ساختار گوش داخلی

این ساختار، شامل سه بخش زیر است:

1)‌ بخش حلزون

2)‌ مجراهای نیم دایره

3) دهلیز

گوش داخلی(Inner ear) دارایگیرنده‌های شنوایی و تعادلی است‌.‌ گیرنده‌های شنوایی که در بخش حلزونی قرار دارند امواج صوتی را تبدیل به پیام عصبی می‌کنند و وظیفه شنوایی را بر عهده دارند‌.‌ گیرنده‌های تعادلی در مجراهای نیم دایره و دهلیز قرار گرفته و در حس تعادل نقش دارند‌.

کم شنوایی چیست؟

کم شنوایی (Hearing loss) معمولاً در نتیجه آسیب گوش داخلی یا عصب ایجاد می‌شود‌.‌ این عارضه گوش ممکن است به دلیل نقص مادرزادی‌،‌ آسیب‌،‌ بیماری‌،‌ داروهای خاص‌،‌ قرار گرفتن در معرض صدای زیاد یا پیرگوشی(presbycusis) ایجاد شود‌ که علامت اصلی آن عدم توانایی در شنیدن صدا است‌.

علائم و نشانه‌های اختلال شنوایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نشنیدن گفتار و صداهای دیگر
• مشکل در درک کلمات به ویژه در برابر صدای پس زمینه یا در میان جمعیت
• مشکل در شنیدن حروف صامت
• نیاز به افزایش صدای تلویزیون یا رادیو
• اجتناب از مکالمات
• اجتناب از برخی روابط اجتماعی
• اختلالات تعادلی

انواع کم شنوایی

کم شنوایی ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد. از سوی دیگر، کم شنوایی در سنین گوناگون علل متفاوتی دارد. به طور کلی،انواع کم شنوایی بر سه نوع است که در زیر توضیح مختصری درباره آنها ارائه می‌شود.

کم شنوایی حسی عصبی

اگر گوش داخلی یا عصب شنوایی آسیب ببینند، فرد دچار کم شنوایی حسی عصبیمی‌شود. شایع‌ترین علت بروز کم شنوایی حسی عصبی این است که تعدادی از سلول‌های مویی (سلول‌های حسگر سیستم شنوایی در گوش داخلی) دچار آسیب می‌شوند.

کم شنوایی حسی عصبی شایع‌ترین نوع کم شنوایی به شمار می‌رود. به طور معمول، این نوع کم شنوایی با گزینه‌های طبی یا جراحی قابل درمان نیست اما روش‌های گوناگون برای کمک به شنوایی در بیشتر این افراد کیفیت زندگی آنها را بهبود می‌بخشد.

کم شنوایی هدایتی یا انتقالی

اگر گوش میانی یا گوش خارجی به گونه‌ای آسیب ببینند که نتوانند امواج صوتی را از محیط بیرون به گوش داخلی برسانند، کم شنوایی هدایتی یا همان کم شنوایی انتقالی حادث می‌شود. به عنوان نمونه، انباشتگی جرم گوش یا گیر کردن یک جسم خارجی در کانال گوش باعث بروز کم شنوایی هدایتی می‌گردد.

این نوع کم شنوایی، شایع‌ترین گونه از انواع کم شنوایی در کودکان است.عفونت‌های مکرر گوش با آسیب زدن به گوش میانی باعث بروز آن می‌شوند. در برخی موارد، کم شنوایی هدایتی با گزینه‌های درمانیِ طبی یا جراحی قابل درمان است.

کم شنوایی مختلط یا ترکیبی

گاهی ترکیبی از دو نوع کم شنوایی بالا فرد را مبتلا می‌سازد.

شنوایی چگونه بر تعادل تأثیر می‌گذارد؟

همانطور که مشاهده کردیم اختلالات گوش ممکن است مشکلاتی بیش‌تر از اختلال شنوایی را ایجاد کنند‌.‌ گوش‌ها می‌توانند توانایی راه رفتن‌،‌ ایستادن و حفظ تعادل را تحت تأثیر قرار دهند‌.‌ در حقیقت گوش‌ها با سایر سیستم‌های بدن کار می‌کنند تا به انسان در درک جایگاه خود در فضا، احساس تعادل ثابت و ایستادن در وضعیت قائم و همینطور در کنترل راه رفتن کمک کنند.

اختلال شنوایی‌ و تعادل

اختلال شنوایی که منجر به اختلال در تعادل می‌شود، نوعی بیماری است که باعث می‌شود شما دچار بی‌ثباتی و گیجی شوید‌.‌ اگر ایستاده‌اید‌،‌ نشسته‌اید یا دراز کشیده‌اید‌،‌ ممکن است احساس کنید که در حال حرکت‌،‌ چرخش یا شناور هستید‌.‌

این اختلال ممکن است همراه با سرگیجه(vertigo) باشد‌،‌ به طوری که فرد در ناحیه سر خود احساس چرخش شدید کند‌.‌ اختلال شنوایی که می‌تواند به دلیل شرایط سلامتی‌،‌ داروها یا مشکل در گوش داخلی یا مغز ایجاد شود‌،‌ عمیقاً فعالیت‌های روزانه فرد را تحت تاثیر قرار داده و باعث مشکلات روحی و روانی می‌شود‌.

دلایل و علل ایجاد اختلال شنوایی یا کم شنوایی

بیماری لابیرنتیت(labyrinthitis) و بیماری منییر(menieres disease) می‌تواند منجر به کاهش شنوایی و مشکلات تعادل شود‌.‌ لابیرنتیت عفونت گوش داخلی است و هنگامی رخ می‌دهد که ساختار گوش داخلی‌،‌ عفونی و ملتهب شود‌.‌ این مشکل می‌تواند منجر به کاهش شنوایی‌،‌ وزوز گوش(tinnitus)‌،‌ احساس سرگیجه و حالت تهوع شود‌.

در زیر به شایع‌ترین دلایل و علل کم شنوایی پرداخته شده است.

• آسیب به گوش داخلی: افزایش سن و گوش سپردن به صداهای بسیار بلند گاهی باعث آسیب به سلول‌های مویی موجود در گوش داخلی یا عصب شنوایی می‌شوند. سلول‌های مویی به همراه عصب شنوایی وظیفه تولید و ارسال سیگنال عصبی شنوایی را به مغز بر عهده دارند. اگر یکی یا هر دو بخش آسیب ببینند، امکان تولید و ارسال این سیگنال‌ها به میزان مناسب از بین می‌رود و کم شنوایی حسی عصبی پدیدار می‌شود. در این نوع کم شنوایی، صداهای زیر به صورت واضح شنیده نمی‌شوند و شنیدن واژه‌ها در محیط‌های پر سر و صدا دشوار می‌گردد.
• انباشتگی جرم گوش یا تولید بیش از حد آن: جرم گوش ترشح طبیعی گوش انسان به شمار می‌رود. گاهی میزان این جرم زیاد است یا خشکی و فشردگی آن به ترتیبی می‌شود که کانال گوش را مسدود می‌کند. این امر امکان انتقال امواج صوتی از محیط بیرون به گوش میانی را سلب می‌نماید. برداشتن جرم گوش فشرده به راحتی این مشکل را برطرف می‌کند.
• عفونت گوش
• رشد غیر طبیعی استخوانی در گوش
• وجود تومور در گوش
• پارگی پرده گوش یا سوراخ شدن پرده گوش: صداهای بسیار بلند و ناگهانی مانند صداهای انفجار، تغییرات ناگهانی فشار در محیط بیرون، فرو بردن یک جسم سخت یه داخل کانال گوش و ضربه به پرده گوش، و عفونت از عواملی هستند که می‌توانند پرده گوش را پاره یا سوراخ نمایند و شنوایی فرد به ویژه کودکان را کم کنند.

علائم اختلال شنوایی چیست؟

• سرگیجه (احساس چرخش)
• زمین خوردن یا احساس سقوط
• سبکی سر
• ضعف
• احساس شناور بودن
• تاری دید
• گیجی یا منگی هنگام راه رفتن

علائم دیگر اختلال شنوایی و تعادل ممکن است حالت تهوع‌،‌ استفراغ و بدحالی باشد‌.‌ همچنین تغییر در ضربان قلب و فشار خون و ترس و اضطراب‌،‌ علائم دیگر آن هستند که معمولا دوره کوتاهی دارند و در صورت طولانی شدن به افسردگی می‌انجامند‌.

روش‎‌های درمان کم شنوایی یا اختلال شنوایی

اولین کاری که متخصص گوش،حلق و بینی در صورت بروز مشکل تعادل انجام می‌دهد تعیین علت بیماری است‌.‌ در صورتی که اختلال شنوایی در نتیجه استفاده از نوعی دارو به وجود آمده باشد‌،‌ پزشک، داروی متفاوتی را پیشنهاد می‌کند یا برای انجام آزمایشات تعادلی و توانبخشی سرگیجه به متخصص شنوایی شناس ارجاع می‌دهد.

اگر BPPV دارید‌،‌ شنوایی شناس با انجام یک سری حرکات درمانی مانند مانور Epley را برای کمک به تخلیه اتوکونیا از مجاری نیم دایره انجام می‌دهد‌.‌ که در یک تا چند جلسه درمان می‌شود‌.‌ در صورت تشخیص بیماری منییر،‌ ممکن است متخصص گوش و حلق و بینی‌،‌ برخی تغییرات را در رژیم غذایی ایجاد کند و یا اگر سیگاری هستید تجویز کند که سیگار را ترک کنید‌.

همچنین داروهای ضد سرگیجه یا ضد تهوع علائم شما را تسکین خواهند داد که می‌توانند خواب آور باشند‌.‌ شاید داروهای دیگری مانند جنتامایسین (آنتی بیوتیک) یا کورتیکواستروئیدها استفاده شوند‌.‌ گرچه جنتامایسین ممکن است سرگیجه را بهتر از کورتیکواستروئیدهاکاهش دهد‌،‌ اما گاهی اوقات باعث کاهش شنوایی دائمی می‌شود!

در برخی موارد شدید بیماری منییر،‌ ممکن است به جراحی اندام‌های دهلیزینیاز باشد‌.‌ برخی از افراد مبتلا به اختلال تعادل ناشی از اختلال شنوایی، ممکن است نتوانند سرگیجه خود را به طور کامل از بین ببرند و باید راه‌هایی برای کنار آمدن با آن پیدا کنند‌.‌ متخصص توانبخشی می‌تواند به شما در تهیه یک برنامه درمانی فردی کمک کند‌.

با پزشک خود درمورد اینکه آیا رانندگی ایمن است یا نه و همچنین در مورد راه‌های کاهش خطر زمین خوردن و آسیب دیدن در طول فعالیت‌های روزمره‌،‌ مانند بالا رفتن یا پایین آمدن از پله‌ها‌،‌ ورزش‌ و غیره صحبت کنید‌.‌ برای کاهش خطر آسیب ناشی از سرگیجه‌،‌ از راه رفتن در تاریکی خودداری کنید‌.‌

کفش پاشنه کوتاه یا کفش مخصوص پیاده روی در فضای باز بپوشید‌.‌ در صورت لزوم‌،‌ از عصا یا واکر استفاده کنید و شرایط را در خانه و محل کار خود مانند اضافه کردن نرده‌ها تغییر دهید‌.

همان گونه که در بخش‌های پیشین ملاحظه فرمودید، کم شنوایی انواع گوناگونی دارد. هر یک از انواع کم شنوایی گزینه درمانیِ خاص خود را می‌طلبد. در زیر، به اختصار، به روش‌های درمان انواع کم شنوایی پرداخته شده است.

ساکشن گوش و خارج ساختن جرم گوش

یکی از دلایل قابل درمان کم شنوایی هدایتی تجمع جرم گوش است. پزشک معالج می‌تواند با استفاده از دستگاه مکش (ساکشن) یا سایر ابزار ظریف و تخصصی جرم گوش را از کانال شنوایی خارج نماید.

عمل جراحی گوش

برای درمان برخی از انواع کم شنوایی پزشک متخصص گوش و حلق و بینی، بعضی از انواع عمل جراحی گوش را پیشنهاد می‌کند. به عنوان نمونه، می‌توان به عمل ترمیم پارگی پرده گوش موسوم به عمل تمپانوپلاستی یا عمل اتواسکلروز (برداشتن و خارج نمودن زوائد استخوانی غیر طبیعی از گوش) اشاره کرد.

گاهی بیمار به عمل جراحی ساده‌ای برای بهبود شنوایی نیاز دارد. به عنوان نمونه، در کودکانی که به طور مکرر به عفونت گوش مبتلا می‌شوند، مایع به طور مزمن در پشت پرده گوش تجمع پیدا می‌کند. برای رهایی از این مشکل، پزشک متخصص طی یک عمل جراحی ساده لوله‌های ظریفی را در پرده گوش کار می‌گذارد.

وظیفه این لوله‌ها که به لوله‌های وی تی هم معروف هستند، برقراری مداوم تهویه مناسب برای گوش میانی و هدایت ترشحات غیر طبیعی گوش میانی به خارج است.

سمعک‌ها و سایر وسایل کمک به شنوایی

اگر گوش داخلی آسیب دیده باشد یا به دلیل دیگری امکان درمان علت کم شنوایی وجود نداشته باشد، سمعکمی‌تواند در بهبود زندگی فرد کم شنوا موثر واقع شود. سمعک کم شنوایی را رفع نمی‌کند اما با تقویت صداهای دلخواه، فرد را در ارتباطات گفتاری و شنیدن صداها کمک می‌نماید.

برای دریافت سمعک بهتر است بیمار با یک کارشناس شنوایی سنجی مشورت کند. با توجه به تولید انواع بسیار گوناگون سمعک، این کارشناس به بیمار کمک می‌کند تا سمعکی متناسب با شرایط و خواسته‌های خود را بر گزیند. سمعک‌های گوناگون اندازه، شکل، رنگ‌ها و به طور کلی، خصوصیات بسیار مختلفی دارند.

کاشت حلزون گوش

چه کسی برای کاشت حلزون کاندید می‌شود؟ بیماری که به کم شنوایی شدید یا بسیار شدید دچار شده است یا فرد کم شنوایی که سمعک نمی‌تواند به شنیدن صداها برای او کمک نماید، ممکن است کاندید خوبی برای کاشت حلزون باشد.

پیش از این گفته شد که سمعک صداهای موجود را تقویت کرده، آن را در کانال گوش بیمار پخش می‌نماید. کاشت حلزون بر خلاف سمعک، گوش خارجی و گوش میانی و بخش عمده‌ای از گوش داخلی را از مسیر شنوایی فرد خارج می‌نماید و وظایف آن‌ها را خودش به انجام می‌رساند.

یعنی کاشت حلزون علاوه بر دریافت صدا از محیط و تقویت آن، امواج صوتی را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل کرده و آنها را به عصب شنوایی تحویل می‌دهد. اگر می‌خواهید بدانید آیا عمل جراحی کاشت حلزون برای درمان کم شنوایی شما مناسب است یا خیر، با یک پزشک متخصص گوش و حلق و بینی با تجربه زیاد در زمینه کاشت حلزون مشورت نمایید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟

اولین کاری که متخصص گوش،حلق و بینی در صورت بروز مشکل تعادل انجام می‌دهد تعیین علت بیماری است‌.‌ در صورتی که اختلال شنوایی در نتیجه استفاده از نوعی دارو به وجود آمده باشد‌،‌ پزشک، داروی متفاوتی را پیشنهاد می‌کند یا برای انجام آزمایشات تعادلی و توانبخشی سرگیجه به متخصص شنوایی شناس ارجاع می‌دهد.

اگر BPPV یا همان سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش خیم دارید‌،‌ شنوایی شناس با انجام یک سری حرکات درمانی مانند مانور Epley را برای کمک به تخلیه اتوکونیا از مجاری نیم دایره انجام می‌دهد‌.‌ که در یک تا چند جلسه درمان می‌شود‌.‌ در صورت تشخیص بیماری منییر،‌ ممکن است متخصص گوش، حلق و بینی‌،‌ برخی تغییرات را در رژیم غذایی ایجاد کند و یا اگر سیگاری هستید تجویز کند که سیگار را ترک کنید‌.

برای تصمیم‌گیری در مورد مراجعه به پزشک بخاطر اختلال شنوایی و تعادل‌،‌ سوال‌های زیر را از خود بپرسید اگر به هر یک از این سوال‌ها پاسخ “بله” دادید‌،‌ با پزشک خود صحبت کنید‌.

• آیا احساس ناپایداری و عدم تعادل دارید؟
• آیا به هنگام چرخیدن در تخت خواب یا خم شدن احساس سرگیجه دارید؟
• آیا احساس می‌کنید حتی برای مدت زمان خیلی کوتاهی اتاق به دورتان می‌چرخد؟
• آیا وقتی می‌دانید که نشسته یا ایستاده‌اید‌،‌ احساس می‌کنید در حال حرکت هستید؟
• آیا تعادل خود را از دست می‌دهید و میفتید؟
• آیا احساس می‌کنید ممکن است بیفتید؟
• آیا احساس سبکی سر می‌کنید یا انگار ممکن است غش کنید؟
• آیا تاری دید دارید؟
• آیا در درک زمان یا مکان دچار مشکل می‌شوید؟

نگارش و گردآورنده: رضا رحیمی

منابع:

https://hopkinsmedicine.org

https://mayoclinic.org

رزیتا جعفری جراح و متخصص گوش و حلق و بینی